گردشگری ورزشی عبارت است از سفر از یک شهر یا کشور به شهر یا کشور دیگر که در آن افراد مختلف اعم از بازیکنان یک رشته خاص و تماشاچیان درگیر یک رویداد ورزشی داخلی یا بین المللی می شوند. بسیاری از مردم بر این باورند که گردشگری ورزشی تنها به تماشای یک رویداد ورزشی مربوط می شود. با این حال، این موضوع فراتر از این است و فعالیت های اقتصادی و اجتماعی را نیز درگیر می کند.
رویدادهای ورزشی چه تاثیری بر گردشگری دارد؟
در یک رویداد ورزشی داخلی و بین المللی به ويژه اگر یک رویداد چندین روزه باشد، افراد زیادی اعم از تماشاچیان و بازیکنان به شهر و کشور دیگر سفر می کنند. در این میان مهم ترین بخش های گردشگری اعم از صنعت هوانوردی و هتلداری از مزایای این رویداد بهره مند می شوند. اگر یک رویداد مانند جام جهانی فوتبال در کشور دیگر برگزار شود، بسیاری از گردشگران ورزشی با خرید بلیط پرواز به کشور دیگر سفر می کنند. به ویژه در این ایام به دلیل تقاضای بالا، بلیط هواپیما با قیمت بالاتری ارائه می شد.
این اتفاق را در جام جهانی 2022 قطر مشاهده کردیم. بطوریکه در رزوهای نزدیک به شروع تورنومنت بین المللی، بیشتر پروازها از کشورهای دیگر به سمت قطر در سایت فلایت رادار ثبت شد. همچنین صنعت هتلداری کشور میزبان تورنومنت علاوه بر اینکه کیفیت و خدمات خود را برای میزبانی بهبود می دهد، در کوتاه مدت و طولانی مدت درآمد زیادی از این بخش به دست می آورد.
گردشگری ورزشی شامل چه اجزایی است؟
گردشگری ورزشی شامل سفر برای اهداف ورزشی مختلف، مانند دوره آموزشی یوگا، مسابقه بدمینتون یا یادگیری موج سواری، شرکت در رویدادهای ورزشی مانند مسابقه فرمول یک یا مسابقه فوتبال، بازدید نوستالژیک از مکان‌های با اهمیت تاریخی، مانند استادیوم المپیک در بارسلونا یا دیدن یادگاری های مربوط به قهرمان ورزشی، مانند موزه استادیوم فوتبال ماراکانا در ریودوژانیرو و موزه های ورزشی دیگر است. در واقع، چهار نوع اصلی گردشگری ورزشی وجود دارد که موارد زیر را در بر می گیرد:
- گردشگری رویدادهای ورزشی
- گردشگری ورزشی فعال
- گردشگری ورزشی نوستالژیک
- گردشگری ورزشی غیرفعال
گردشگری رویدادهای ورزشی
همانطور که از نام آن پیداست گردشگری رویداد ورزشی، گردشگری است که حول یک رویداد ورزشی متمرکز می شود. رویدادهای ورزشی می توانند هر اندازه و اهمیتی داشته باشند، با این حال رویدادهای ورزشی اصلی هستند که بیشترین جاذبه را به دست می آورند. رویدادهای شاخص، مانند المپیک یا جام جهانی فوتبال، مراکز مهم گردشگری رویدادهای ورزشی هستند که میلیون‌ها گردشگر را به کشور میزبان می‌آورند.
رویدادهای کوچکتر، مانند مسابقات تنیس نیز به عنوان گردشگری رویدادهای ورزشی شناخته می شود. یک نمونه نادیده گرفته شده از گردشگری رویدادهای ورزشی، رویدادهای آماتور هستند. رویدادهایی مانند مسابقات مدارس منطقه ای و لیگ های ورزشی جوانان تنها چند نمونه هستند.
گردشگری ورزشی نوستالژی
گردشگری ورزشی نوستالژی شامل سفر به جاذبه های گردشگری معروف مرتبط با ورزش است. در گردشگری ورزشی نوستالژی ممکن است ورزش های گذشته یا حال جشن گرفته شود. این ممکن است شامل بازدید از موزه ها یا نمایشگاه ها، بازدید از سالن مشاهیر ورزشی یا بازدید از اماکن ورزشی باشد.
گردشگری ورزشی نوستالژی نیازی به حضور فعال در یک رویداد یا تماشاگر ندارد. آنها ممکن است تمایل داشته باشند از رویدادهای قبلی بیشتر یاد بگیرند یا خاطرات را به یاد بیاورند. در اینجا چند نمونه از جاذبه های گردشگری ورزشی نوستالژی محبوب آورده شده است.
- پارک المپیک کلگری: پارک المپیک کانادا یکی از مکان هایی بود که در بازی های المپیک زمستانی 1988 مورد استفاده قرار گرفت. امروزه برای عموم مردم باز است و به خاطر پرش های اسکی، باب سورتمه و لوژ معروف است.
- استادیوم فوتبال ماراکانا، ریودوژانیرو: ماراکانا یک استادیوم فوتبال معروف در ریودوژانیرو برزیل است. این استادیوم تاریخی زمانی بزرگترین استادیوم جهان بود.
گردشگری ورزشی فعال
گردشگری ورزشی فعال زمانی است که فرد برای شرکت فعال در ورزش انتخابی خود یا زمانی که به دلایل دیگری سفر می کند، به سفر برود، اما شرکت در ورزش بخش مهمی از تجربه گردشگری اوست. گردشگران ورزشی فعال را می توان به سه دسته تقسیم کرد: گردشگران ورزشی آماتور. گردشگر ورزشی علاقه مند و گردشگر ورزشی حرفه ای.
گردشگری ورزشی غیرفعال
در نهایت، مهم است که بدانیم در حالی که ورزش ذاتاً امری فعال است، همه کسانی که در این ورزش شرکت می کنند یا درگیر هستند، لزوما فعال نیستند. در واقع، گردشگران منفعل می توانند بیشتر از کسانی که فعال هستند به ورزش و توسعه آن کمک کنند!
گردشگر ورزشی غیرفعال به شخصی گفته می شود که فعالانه در ورزش شرکت نمی کند و تماشاگر یا هوادار هستند. گردشگری ورزشی غیرفعال شامل گردشگرانی است که ورزش را تماشا می کنند. این می تواند در یک رویداد ورزشی بزرگ رخ دهد (که آن را نیز به عنوان گردشگری رویداد ورزشی می‌شناسند)، یا می تواند فردی باشد که از یکی از اعضای خانواده یا دوست خود حمایت کنند.
گردشگری ورزشی در ایران
در کشور ایران گردشگری ورزشی همانند بیشتر بخش های آن به صورت منفعل باقی مانده است. رویدادهای ورزشی در ایران در حد تورنومنت های کوچک بوده که به دلیل محدودیت های گردشگران خارجی، استقبال زیادی از آن صورت نمی گیرد. یعنی بخش منفعل گردشگری را از دست داده ایم. در حال حاضر تنها نوع توریسم ورزشی در ایران در حد لیگ های داخلی بوده سهم اندکی از جامعه را درگیر می کند.
اهمیت گردشگری ورزشی
مانند هر نوع گردشگری، گردشگری ورزشی دارای طیف وسیعی از مزایا است. در حالی که واضح ترین مزیت آن اثر اقتصادی گردشگری است، اما اثرات اجتماعی مثبت و همچنین اثرات زیست محیطی نیز وجود دارد. در زیر چند نمونه از این مزایا را ارائه می کنم:
- ورزش گردشگران را به بازدید از این منطقه تشویق می کند
- گردشگری ورزشی از طریق رزرو اتاق هتل توسط گردشگران و غذا خوردن در رستوران ها در مغازه های محلی باعث رشد اقتصادی می شود
- گردشگری ورزشی به افزایش تصویر مثبت برای جامعه محلی کمک می کند
- بسیاری از زیرساخت ها و امکانات گردشگری ورزشی نیز می تواند توسط اعضای جامعه میزبان استفاده شود
- می تواند فرصتی برای توسعه زیرساخت های جدید در منطقه ایجاد کند
- رسانه ها می توانند به تبلیغ مقصد کمک کنند
- پول حاصل از گردشگری ورزشی را می توان مجدداً در اقتصاد محلی سرمایه گذاری کرد
- گردشگری ورزشی برای مردم محلی شغل ایجاد می کند
تاثیر اقتصادی گردشگری ورزشی
امروزه ورزش به عنوان بزرگ ترین پدیده اجتماعی جهان شناخته می شود. و پیش بینی می شود گردشگری در اوایل قرن آینده به بزرگترین صنعت جهان تبدیل شود. صنعت گردشگری ورزشی در سال های اخیر رشد قابل توجهی داشته است. بطوریکه در سال 2016 صنعت گردشگری ورزشی 1.41 تریلیون دلار ارزش داشت که تا سال 2021 به 5.72 تریلیون دلار افزایش یافت. این رشد 41 درصدی تنها در چهار سال است.
صنعت گردشگری ورزشی بخش قابل توجهی از کل صنعت گردشگری را تشکیل می دهد. برخی ادعا می کنند که این رقم به 25 درصد می رسد، یعنی یک چهارم کل گردشگری جهان مربوط به ورزش است. اهمیت گردشگری ورزشی با بیانیه های سازمان جهانی گردشگری (WTO) و کمیته بین‌المللی المپیک (IOC) که در سال 2004 تعهد خود را برای تقویت مشارکت‌های خود در زمینه همکاری در حوزه ورزش و گردشگری اعلام کردند، بیشتر مورد تأکید قرار می‌گیرد. آن ها بیان کردند که:
«گردشگری و ورزش با یکدیگر مرتبط و مکمل هم هستند. هر دو نیروهای قدرتمندی برای توسعه هستند، سرمایه‌گذاری در پروژه های زیربنایی مانند فرودگاه ها، جاده ها، استادیوم ها و مجتمع های ورزشی را تحریک می‌کنند که می‌توانند برای مردم محلی و همچنین گردشگران خارجی لذت بخش است. این نشان می دهد که گردشگری ورزشی تأثیر اقتصادی و اجتماعی گسترده تری نسبت به خود مناسبت های ورزشی دارد.
نتیجه‌گیری
واضح است که گردشگری ورزشی یک تجارت بزرگ است. خواه توریسم ورزشی رویدادها، گردشگری ورزشی فعال، گردشگری ورزشی نوستالژیک یا گردشگری ورزشی غیرفعال، بازار بزرگی برای گردشگران در سراسر جهان وجود دارد. با این حال، مانند هر نوع گردشگری، گردشگری ورزشی باید با دقت مدیریت شود تا از پایداری آن اطمینان حاصل شود.
