پیش از هر چیز باید گفت اصولاً شهرسازی مدرن در کشور ما تو این ۳۰ ۴۰ سال اخیر وجود نداشته . دلیل هم دارد چون جمهوری اسلامی همواره شعار خودش را پایه ضدیت با مدرنیسم پایه گذاری کرده و تاکیدش بیشتر بر سنت است .
اما واقعا شهرسازی مدرن شامل چه ها می شود و چه مقدار هزینه نیاز دارد و منابع تأمین آن باید چی باشد . قصد داریم از صفر تا صد آن را با هم بررسی کنیم ...
۱. خیابان ها و بزرگراه ، گام اول 🛣️
طبیعتا هر شهری مدرنی اول از همه به خیابان ها و جاده های درون شهری مدرن نیاز دارد که همگی آسفالت شده ، مدرن شده با هنر و تمیز باشند . اصول اینگونه است که مساحت هر شهر به ازای هر کیلومتر ۲ تا ۵ میلیون دلار هزینه دارد .
مثلا تهران که بزرگترین شهر ایران است ۷۵۰ کیلومتر مربع مساحت دارد ! ( اصفهان با ۵۵۱ ، تبریز ۳۲۴ ، مشهد ۳۰۰ ، شیراز ۲۴۰ در رتبه های بعدی هستند ) .
به ازای هر کیلومتر مربع برای کیفیت بالا ۲ میلیون دلار هزینه می شود ! برای خیلی عالی تا ۵ تا ۱۰ میلیون دلار نیز متغیر است .
۲. دانشگاه ها ؛ محیطی برای علم و جاذبه 🏤
وقتی به معماری دانشگاه های قدیمی از جمله آکسفورد و کمبریج و هاروارد که بین ۴۰۰ الی ۵۰۰ سال قبل ساخته شده اند نگاه می کنیم . متوجه اهمیت فوق العاده این موسسات آموزشی می شویم . همینطور برای ساخت آن با دل و جان مایه می گذاشتند چون مثلا دانشگاهی مثل هاروارد در مساحتی به وسع ۵۰ میلیون مترمربع تاسیس شده . یعنی ۱۰ برابر شهرک اکباتان و بزرگتر از زنجان !!!
در حالی که بزرگترین دانشگاه های ایران ماکسیمم ۱ تا ۲ میلیون مترمربع مساحت دارند ( مثلا دانشگاه آزاد تهران شرق ۵۰۰ هزار متر مربع ) طبق تخمین انجمن کالج های انگلیس ، هزینه ساخت هر دانشگاه پیشرفته با بالاترین استانداردهای جهانی ۱۸۰۰ تا ۲۵۰۰ دلار در هر مترمربع است .
برای شهر های کوچک ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار. مترمربع برای دانشگاه مناسب است
در ایران ، دانشگاه های صنعتی اصفهان و شیراز که تا قبل از انقلاب « دانشگاه پهلوی شیراز » نامش بود میتوان گفت با بالاترین استاندارد ساخته شده اند . معماری دانشگاه شیراز با کسی بود که برج های تجارت جهانی را معماری کرده بود و سیستم این دانشگاه مطابق با دانشگاه پنسیلوانیا آمریکا ساخته شد . دانشگاه صنعتی اصفهان نیز دقیقا مطابق با دانشگاه MIT آمریکا ساخته شد . از این رو از این دو دانشگاه به عنوان برترین دانشگاه های ایران در کنار صنعتی شریف نامرده می شود .
۳. فرودگاه ؛ های هوایی و مرکز اصلی درآمد ها ✈️🛫
داشتن یک فرودگاه مدرن و پیشرفته برای هر شهر الزامی است . فرودگاه ها معمولا بعد از ساخت با درآمد های هنگفتی که دارند به اقتصاد شهر کمک بسیاری می کنند !
طی سالیان اخیر خیلی از کشور ها رو به ساخت فرودگاه های بزرگ با ظرفیت ۸۰ میلیون تا حتی مثل ترکیه ۲۰۰ میلیون نفر کرده اند !!! اما برای یک کشور و پایتخت معمولا یک فرودگاه ۴۰ الی ۵۰ میلیون نفره که دکوراسیون شیکی داشته باشد و کاملا مجهز باشد عالی است .
کارشناسان بین المللی هزینه ساخت هر فرودگاه بین المللی با رعایت تمامی استاندارد های یک جهانی ۱۰۰ دلار به ازای هر نفر تخمین می زنند . جالب است فرودگاه امام همش ۷ میلیون ظرفیت دارد ! به طور مثال فرودگاه بین المللی پکن که مصادف با هفتادمین سالگرد جمهوری خلق چین افتتاح شد و یکی از مدرنترین و بزرگترین فرودگاه های تاریخ نام گرفت با ۸ میلیارد دلار ساخته شد و ۸۰ میلیون گنجایش دارد و در مساحتی بالغ بر ۷۰۰ هزار متر مربع ساخته شده !
قرار است برای رسیدن این فرودگاه به ۱۰۰ میلیون نفر ، ۳ میلیارد دلار دیگر هزینه شود .
۴. حمل و نقل مدرن 🚄🚆
در هر شهر ، حمل و نقل نقش بسیار کاربردی و مهمی را دارد . در کشور های جهان اول به حمل و نقل اهمیت فوق العاده ای داده می شود چرا که اگر اهمیتی ندهند ترافیک زیاد ، آلودگی هوا و هزینه های سرسام آور جا به جایی و صرف زمان های طولانی شهروندان را با مشکل رو به رو می کند .
برای حمل و نقل زمینی چند سالی می شود که مترو به اصطلاح خودمان « خز » شده ! چرا که هزینه هر کیلومتر مترو شیک و پیشرفته ۵۰ الی ۶۰ میلیون دلار تخمین زده می شود و ساخت آن بسیار زمان بر است . حداقل ۵ الی ۷ سال مطالعات آن طول می کشد و در نازل ترین حالت ۶ سال هم خودش ۱۱ سال !!!!
به همین دلیل LRT و منوریل میتوان گفت ظهور کرد . برای دوستانی که نمیدونن بگم LRT همان قطار سبک شهری و نسخه پیشرفته از تراموا است که به جای مترو ساخته می شود . هزینه هر کیلومتر آن نصف مترو و ۲۹ میلیون دلار است ! قابل توجه اینکه تمام هزینه ها بر پایه بالاترین کیفیت گفته می شود .
منو ریل بیشتر در شهر های توریستی که توریست هارا بتواند چرخی بدهد ساخته می شود از جمله دبی منوریل جمیره دبی . هزینه هر کیلومتر منوریل مثل شیخ زاید که مدرنترین جهان هم هست ، ۸۰ الی ۹۰ میلیون دلار هزینه دارد و برای هر شهر ۱۰ تا ۱۵ کیلومتر در همان مرکز شهر کافی است .
اتوبوس نیز باید به تعداد کافی و مدرن و پیشرفته باشد . مثلا شهری مثل تهران نیاز به ۳ الی ۴ هزار اتوبوس صفر و مدرن دارد تا همه اتوبوس های قدیمی را خارج کند . هر اتوبوس اسکانیا مدرن متوسط ۲۰۰ هزار دلار هزینه دارند .
هایپرلوپ و تاکسی پرنده و ... نیز به تازگی آمده ولیکن جزو اصول شهرسازی فعلا محسوب نمی شوند. بماند کشور ما فعلا به منوریل و LRT نیز مجهز نیست ( مشهد فقط آن هم بسیار محدود ) .
۵. سیستم درمانی عالی ؛ 🏥
بهداشت خیلی اهمیت دارد و کیفیت آن از همه چیز مهم تر است . برای شهر های کوچک بیمارستان های ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ تخت خوابی کفایت می کند ولیکن برای پایتخت نیاز به یک شهر بیمارستانی با فول امکانات است ! در تهران فکر کنم ۲ تا ۳ بیمارستان هزار تخت خوابی فقط وجود داشته باشد که یکی تازه افتتاح شده . هزینه ساخت بیمارستان با بالاترین کیفیت و دارا ترین امکانات جهانی به ازای هر تخت ۳۰۰ هزار دلار است . شهر بیمارستانی معمولا ۳ هزار تخت دارد که برای یک شهر بس است .
در ترکیه اردوغان چند سالی است رو به این کار آورده ، به طور مثال شهر بیمارستان آنکارا با ۳۷۰۰ تخت که با هزینه تقریبا یک میلیارد دلاری ۳ سال پیش افتتاح شد یکی از آنهاست !
۶ . هتل های ۵ ستاره 🏨
توریست برای هر شهری نعمت محسوب می شود چون گردش مالی آن را بالا می برد و ارز وارد آن می کند . اما باید جایی باشد که توریست بتواند در آن اقامت کند ؟
ساخت هتل کار دولت نیست و باید توسط بخش خصوصی ساخته شود ولیکن برای استارت دولت می تواند کمک کند . هر هتل ۵ ستاره مشابه هتل های هیلتون از جمله هتل اسپیناس پلس و هتل استقلال ( هیلتون سابق ) بین ۸۰ تا ۱۰۰ میلیون دلار هزینه دارند !
تهران کلا ۹ هتل ۵ ستاره دارد .
برای هتل هایی مثل برج العرب تا ۱ میلیارد دلار نیز هزینه دارد که البته خیلی کم هستند و معمولا هر کسی در آنها توان اقامت کردن ندارد .
۷. ورزشگاه ملی 🏟️
از همه چیز یک شهر گفتیم ، مگر میشه از قلب تپنده آن نگیم . برای شهر مدرن ، یک ورزشگاه که بتواند علاوه بر محل گردهمایی ها محل بازی تیم های ملی و تیم های بزرگ شهر باشد الزامی است . هزینه این مورد کاملا سلیقه است ، به زبان ساده تر هرچقدر پول دهید ، همان قدر هم اش می خورید ! اگر استادیوم مثل فولاد آرنا و نقش جهان مد نظر شماست ، بیش از ۵۰ الی ۶۰ میلیون دلار هزینه نکنید .
اگر ورزشگاه هایی مد نظر شماست که تا ۵۰ سال نیاز به بازسازی نداشته باشد و معماری آن همه را متعجب سازد و فینال جام جهانی به راحتی در آن قابل برگزاری باشد . بین ۴۵۰ الی ۷۰۰ میلیون دلار باید برای آن هزینه کنید .
ورزشگاه مثل لوسیل با حدود ۷۰۰ میلیون دلار ساخته شد ، الجنوب با ۶۵۰ میلیون دلار و المپیک باکو با ۶۲۰ میلیون دلار .
۸ . برج ها و سازه های شیک 🌃💎
معمولا در شهر های مدرن یک جایی در قلب شهر انتخاب می شود ۵ الی ۶ برج کنار هم ساخته می شوند تا نمادی مدرن باشد . برج سازی یک عمل بسیار پر هزینه است مخصوصا اگر جدا جدا بخواهد ساخته شود ! یعنی ساخت یک برج دو قلو کنار هم از دو برج در دو نقطه شهر ارزان تر است .
مثلاً ساخت هر دسته برج ۳ قلو مانند برج های شعله باکو یا emerald آستانه قزاقستان ۴۵۰ الی ۵۰۰ میلیون دلار هزینه دارد . اما مثلا برج Mercury City مسکو به تنهایی یک میلیارد دلار هزینه دارد !
بعضی از شهر های مدرن به کاخ های شیک و مدرن که محل سکونت رهبران یا مکانی برای توریست ها باشد . هزینه ساخت کاخ از کاخ بن سلمان فرانسه که ۳۰۰ میلیون دلار تا کاخ باکینگهام لندن یک میلیارد دلاری متغیر است ! این هم بنا به سلیقه است .
در آخر معمولا شهر یک یا دو سازه که نماد آن ها باشند هم دارد ، مثلا اپرا یا مرکز فرهنگی ( موزه ) یا تئاتر شهر که میتوان به اپرا سیدنی استرالیا یا مرکز فرهنگی حیدر علی‌اف اشاره کرد .
اما حال اگر ما بخواهیم همچین شهری بسازیم ، هزینه اش را باید از کجا بیاوریم ؟
اگر کشور های عربی بخواهند همچین کاری بکنند آنهایی که نفت دارند ( مثل لوسیل قطر ) با پول نفت می سازنند . اگر نفت نداشته باشند ( مصر بر فرض ) حاضرند کشور را در دام هر گونه بدهی بندازند . اما منبع تامین شهر مدرن باید مردم باشد . ساده ست ، ساکنان آن شهر باید آن را بسازنند . هر خانوار نیاز به حداقل یک خانه دارد تا بخشی از آن محسوب شود . هزینه هر متر خانه رو تو همچین شهر فوق مدرنی بگیریم ۱۰۲۵ دلار ( کمتر از تهران ! ) . بگیریم شهر قرار است ۵۰۰ هزار نفر جمعیت داشته باشد یعنی ۱۶۶ هزار خانوار . اگر هر خانوار فقط یک خانه ۸۰ متری خریداری کند در مجموع ۱۳.۶ میلیارد دلار جمع می شود . ۸.۳ میلیارد دلار ۱۶۶ هزار خانه ۸۰ متری ( بنا پولی که داده شده ) مانند شهرک اکباتان. یعنی هر خانه ۸۰ متری ۵۰ هزار دلار یا متری ۲۸ میلیون تومان !!!! ۵.۳ میلیارد دلار می ماند برای شهرسازی و مساحت شهر هم ۴۵ کیلومتر مربع یعنی کمتر از رشت .
هزینه ساخت هر مترمربع خانه در سال بعد از ۹.۳ میلیون تومان روی ۱ یا ۲ طبقه شالوده تا ۱۸.۷ میلیون تومان بالای ۱۶ طبقه است !
فقط هزینه زمین می ماند این هم دولت این هنر باید داشته باشد که آنرا فراهم کند آن هم در کشور بزرگی مثل ایران نباید کار سختی باشد .
هر کدام از شما دوستان که مقاله را خواندید حساب کنید تو همچین بسیار کوچکی غیر از خانه ها که مشابه اکباتان ساخته می شود با ۵.۳ میلیارد دلار چه ها می توان کرد ؟
