آخرین امید تیم های ایرانی برای نتیجه گرفتن در آسیا با شکست پرسپولیس در مقابل الهلال در ریاض برباد رفت. حالا همه به دنبال مقصر هستند. از برنامه ریزی بد سازمان لیگ در برگزاری مسابقات تا کوچ ستاره ها، مشکلات مالی، مشکلات خروج از کشور، تحریم ها، لابی های سنگین عربستان برای گرفتن میزبانی، اشتباهات بازیکنان و مربیان همگی از موضوعاتی هستند که به عنوان دلیل اصلی نتیجه نگرفتن تیم های ایرانی در آسیا عنوان می شوند. اما مشکل اصلی جای دیگری است، حق پخش تلویزیونی!
حذف پرسپولیس و استقلال، شکست در برنامه ریزی یا برنامه ریزی برای شکست!
باخت 3 بر 0 پرسپولیس و نمایش ضعیف قهرمان 5 دوره اخیر لیگ ایران، آب سردی بر پیکر فوتبال دوستان ایرانی بود. آخرین تیم ایرانی در آسیا به شکل مفتضحانه ای حذف شد تا حسرت بردن لیگ قهرمانان آسیا کماکان ادامه داشته باشد. تفاوت دو تیم از ترکیب اصلی آن ها مشخص بود. در حالی که پرسپولیس ملی پوشان اصلی خود در خط دفاعی و هافبک را از دست داده بود و بهترین مهاجم آسیایی این تیم نیز به رقیب داخلی پیوست، الهلال به خوبی از فاصله زمانی مرحله گروهی و مرحله حذفی لیگ قهرمانان استفاده کرد و ترکیب خود را با بهترین بازیکنان خارجی شاغل در آسیا تقویت کرد.
از طرفی آماده سازی این تیم نیز در بالاترین سطح قرار داشت. در حالی که الهلال با نتایج ضعیفی در لیگ کار خود را شروع کرد رفته رفته با قرار گرفتن در کوران مسابقات داخلی به هماهنگی خوبی دست پیدا کرد و بازیکنان ملی پوش این تیم نیز بعد از سال ها حضور در کنار یکدیگر به بالاترین سطح آمادگی و هماهنگی با خارجی های تازه وارد رسیدند. در مقابل پرسپولیس و استقلال در حالی راهی مسابقات شدند که به دلیل مشکلات متعدد و برنامه ریزی نامناسب بدون بازی رسمی و حتی تمرینات کامل، از آمادگی کامل برخوردار نبودند.
«اگر در برنامه ریزی شکست بخورید؛ مانند آن است که برای شکست خوردن برنامه ریزی کرده باشید»
این جمله معروف از توماس جفرسون، رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا، به خوبی نشان می دهد که عدم موفقیت در برنامه ریزی مناسب نتیجه ای جز شکست در بر نخواهد داشت. اما این عدم برنامه ریزی ها دلیل ریشه ای دیگری دارد. هرساله این بحث ها مطرح می شود. در واقع هرگاه با مسئله شکست ایران در عدم دستیابی به قهرمانی آسیا با تیم ملی و شکست های پیاپی تیم های ایرانی در مسابقات لیگ قهرمانان رو به رو می شویم، این صحبت ها مجددا تکرار می شوند بدون آنکه به مشکل اصلی رسیدگی شود.
مشکل اصلی پول است!
کوبیدن مربی، بازیکن، مدیران و حتی سازمان لیگ ساده ترین کاری است که می توان در حال حاضر انجام داد. اما اگر بخواهیم به صورت عمیق تری به مشکل توجه کنیم، ریشه اصلی همه این مشکلات، در عدم وجود درآمد حرفه ای در باشگاه های ایرانی است. زمانی که مشکلات مالی وجود داشته باشد مربی تمرکز ندارد، بازیکن به تعهدات خود عمل نمی کند، مدیران نمی توانند برنامه ریزی مناسبی داشته باشند و در نتیجه شکست در فوتبال حرفه ای غیر قابل پیش گیری خواهد بود. حتی اگر پرسپولیس، استقلال و یا هر تیم دیگر ایرانی بتوانند به قهرمانی آسیا برسند باز هم این مشکل رفع نخواهد شد.
در فوتبال حرفه ای پول اولین فاکتور و شاید مهم ترین فاکتور موفقیت باشد. در ایتالیا اینتر نوار قهرمانی های یونتوس را قطع کرد و این کار بدون خرید بازیکنان درجه یک و ستاره امکان پذیر نبود. میلان رقیب سنتی اینتر تیم خوبی با بازیکنان کم نام و نشان تر ساخته است اما همه ما می دانیم تا زمانی که به دلیل مشکلات فیرپلی مالی میلان نتواند خرید های بزرگ انجام دهد نتیجه درخشانی نیز حاصل نخواهد شد. در انگلیس لستر با کنار زدن غول های انگلیسی به قهرمانی رسید اما هرگز نتوانست موفقیت خود را ادامه دهد زیرا از لحاظ مالی توانایی رقابت با بزرگان جزیره را ندارد. بارسلونا به دلیل مشکلات مالی در حال خروج از جمع تیم های درجه یک اروپایی و مدعیان اصلی لیگ قهرمانان است. در مقابل منچسترسیتی و پاریس سن ژرمن به دلیل ظرفیت مالی بالا به مراحل پایانی لیگ قهرمانان می رسند.
تا زمانی که تیم های ایرانی درآمد بالایی نداشته باشند و در واقع پول کافی نداشته باشند نمی توانند نتیجه بگیرند. زمین تمرین مناسب نیاز به پول دارد، تمدید با بازیکنان و تقویت ترکیب نیاز به پول دارد، آماده سازی و انجام تدارکات مناسب نیاز به پول دارد و به زبان ساده مشکل اصلی پول است!
حق پخش تلویزیونی، حقی که باید پرداخت شود
در فوتبال حرفه ای اصلی ترین منبع درآمد، حق پخش تلویزیونی است. برای مثال تقریبا همه افرادی که فوتبال را به صورت حرفه ای دنبال می کنند، متفق القول هستند که لیگ برتر انگلیس جذاب ترین و رقابتی ترین لیگ جهان است. دلیل اصلی این موضوع حق پخش 4.8 میلیارد پوندی این لیگ است که بین تیم های انگلیسی تقسیم می شود. حتی تیم های تازه وارد لیگ برتری نیز بودجه بسیار خوبی برای خرید بازیکن دارند. همین موضوع باعث می شود تا چلسی و منچستر سیتی به فینال لیگ قهرمانان اروپا برسند و بیشترین تعداد ستاره های فوتبال در این لیگ توپ بزنند.
نمونه های موفق در منطقه و آسیا نیز وجود دارند. سوپر لیگ ترکیه قرار داد 221 میلیون پوندی برای حق پخش دارد. جی لیگ ژاپن نیز قرارداد سه ساله ای به ارزش 125 میلیون پوند برای حق پخش دارد. در امارات که امسال ستاره های ایرانی را یک به یک ربود این مبلغ به 26 میلیون پوند می رسد. در عربستان نیز قرار داد 13.5 میلیون پوندی بسته شده است.
با یک حساب و کتاب ساده در آمد لیگ عربستان تنها از حق پخش تلویزیونی 540 میلیارد تومان و در آمد لیگ امارات به بیش از 1000 میلیارد تومان می رسد. با توجه به تعداد طرفداران ایرانی این مبلغ برای فوتبال ایران به صورت منطقی باید حدود 50 میلیون پوند باشد. به عبارت دیگر لیگ فوتبال ایران می تواند درآمد 2 هزار میلیارد تومانی تنها از حق پخش تلوزیونی به بدست آورد. اگر این مبلغ را بین تیم های لیگ برتری تقسیم کنیم به طور مساوی 125 میلیارد به هر یک از تیم های ایرانی پرداخت خواهد شد. هر چند طبیعتا حق پرسپولیس، استقلال، تراکتور، سپاهان و تیم های پرطرفدار باید از تیم های بدون طرفداری مانند پیکان بیشتر باشد. این مبلغ را با درآمد کارگزاری که باشگاه هایی مانند استقلال و پرسپولیس به دست می آورند و بودجه تیم های صنعتی جمع کنید تا ببنید چه تفاوت عظیمی ایجاد می شود.
درآمد هزاران میلیاردی صدا و سیما از فوتبال
حالا سوال دیگری که مطرح می شود این است که آیا صدا و سیما می تواند چنین مبلغی را پرداخت کند؟ طبق اعلام بازرگانی صدا و سیما به طور متوسط هزینه تبلیغات بازی های فوتبال برای هر ثانیه 30 میلیون تومان در شبکه 3 و 18 میلیون تومان در شبکه ورزش است. اگر میزان تبلیغات برای بازی های فوتبال را به سه بخش 10 دقیقه ای قبل از مسابقه بین دو نیمه و بعد از مسابقات تقسیم کنیم به طور متوسط 30 دقیقه تبلیغات مفید برای هر بازی خواهیم داشت. با یک حساب ساده هر بازی پخش مستقیم برای صدا و سیما 54 میلیارد در آمد ایجاد می کند. این بدون در نظر گرفتن چندین میلیارد دیگر از طریق زیر نویس ها، تقدیم برنامه و تبلیغات در حین اجرای مجریان است. پرسپولیس و استقلال در طول فصل مجموعا 60 بازی پخش مستقیم دارند که در آمد 3.24 هزار میلیاردی را برای صدا و سیما به همراه خواهد داشت. توجه کنید که در این محاسبه ساده به درآمد شبکه ورزش و شبکه های استانی توجه نشده است و بسیاری از فاکتورهای درآمد زایی دیگر صدا و سیما نیز در نظر گرفته نمی شود. بنابراین صدا و سیما به راحتی می تواند حق پخش فوتبال را پرداخت کند و همزمان بیش از هزار میلیارد نیز سود کرده باشد.
حق پخش تلویزیونی، مهم ترین مطالبه طرفداران فوتبال در ایران
با توجه به مواردی که به آن ها اشاره کردیم، اولین مطالبه هواداران ایرانی باید درخواست پرداخت حق پخش تلویزیونی به تیم های فوتبال باشد. به جای کری های کودکانه در مورد حکومتی بودن تیم ها یا شوخی کردن با باخت های مفتضحانه در آسیا، طرفداران فوتبال باید برای نجات تیم های خود یک بار برای همیشه متحد شوند و این مطالبه خود را به عنوان اصلی ترین هدف تیم ها در نظر بگیرند. تا زمانی که این مسئله مهم به نتیجه نرسد فوتبال ایران حرفه ای نخواهد شد و تا آن زمان حتی معجزه نیز نمی تواند به قهرمانی تیم های ایرانی در آسیا منجر شود.
