یبوست یا خشکی مزاج یکی از مشکلات شایع سیستم گوارشی است که برای بسیاری از افراد ممکن است بارها به وجود آمده باشد. در چنین شرایطی مدفوع در روده ی بزرگ آب زیادی از دست می دهد و به شدت سفت و خشک می گردد . از طرفی گاهی حرکات انقباضی روده دچار اختلال و بی نظمی می شود و حرکت مدفوع با مشکل مواجه می شود .
در زمان ابتلا به یبوست ، دفع مدفوع بسیار دردناک و دشوار است. گاهی در موارد یبوست حاد ممکن است روده ها دچار انسداد شوند و فرد نیاز به عمل جراحی داشته باشد.
یبوست باعث می شود که در زمان دفع مدفوع فشار زیادی به شما وارد شود و مدفوع شما کمتر از حد معمول باشد. در نتیجه حجم زیادی از مدفوع داخل روده ها باقی می ماند. همچنین در زمان بروز یبوست معمولا فرد اشتهای خود را از دست می دهد . علاوه بر اینها یبوست می تواند باعث ایجاد انواع مشکلات گوارشی مانند ناراحتی های معده شود.
علت یبوست
یبوست بیماری شایعی است که بر اثر عوامل متعددی می تواند به وجود بیاید . برخی از این عوامل تا حد زیادی شناخته شده اند و با کنترل و پیشگیری از آنها می توان بسیاری از موارد ابتلا را برطرف کرد. از مهم ترین علل ایجاد کننده ی این مشکل می توان به موارد زیر اشاره کرد .
کم آبی بدن : یکی از مهم ترین عوامل ایجاد یبوست کم آبی بدن است . روده ی بزرگ به طور طبیعی آب مدفوع را جذب می کند. حال اگر بدن با مشکل کم آبی مواجه باشد و یا در خود سیستم روده مشکلاتی وجود داشته باشد میزان آبی که در روده ها جذب می شود بیشتر است و در نتیجه مدفوع به شدت خشک و سفت می شود .
رژیم غذایی کم فیبر: از دیگر مواردی که باعث ایجاد این مشکل گوارشی می شود رژیم غذایی کم فیبر است . فیبر ماده ای است که به طور طبیعی می تواند سیستم گوارشی شما و حرکات روده ها را تنظیم کند و در نتیجه روند دفع مدفوع آسان تر و راحت تر است. از غنی ترین منابع فیبر می توان به میوه ها و سبزیجات تازه اشاره کرد .
عدم فعالیت بدنی : تحرک ، ورزش و انجام فعالیت های بدنی روزانه تا حد زیادی می تواند از بروز بسیاری از مشکلات و بیماری ها از جمله یبوست جلوگیری کند. افرادی که تحرک بدنی آنها کم است و یا اصلا تحرکی ندارند بیشتر دچار مشکل می شوند.
داروها: برخی داروها مانند داروهای مسکن و ضد درد، کدئین ها ، داروهای ضد تشنج، مسدود کننده های کانال کلسیم، ضد افسردگی ها و آنتی اسیدهای حاوی آلومینیوم میتوانند در ایجاد این بیماری نقش دارند .
بارداری: دوران بارداری با عوارض متعدد زیادی همراه است که یکی از شایع ترین آنها یبوست است . از دلایل این امر هم می توان به افزایش فشار به روده ها در اثر بزرگ شدن رحم ، اختلالات هورمونی و کم تحرکی مادر اشاره کرد .
افزایش سن: با افزایش سن میزان متابولیسم بدن به صورت طبیعی کاهش می یابد. در نتیجه فعالیت روده ها کم می شود و دستگاه گوارش عملکرد صحیح خود را از دست می دهد. به همین دلیل افراد مسن بیشتر با این مشکل گوارشی مواجه می شوند .
علاوه بر موارد فوق عوامل زیادی در ایجاد یبوست نقش دارد . عواملی مانند :
شیر
سندرم روده ی تحریک پذیر ( IBS )
تغییر در عادات و سبک زندگی مثل مسافرت ها و تغییر ساعات خواب
استفاده ی زیاد از فست فودها و غذاهای چرب
دیابت
سرطان
استفاده ی بیش از حد از ملین ها
بیماری های روده
مبتلایان به MS
پارکینسون
بیماری های سیستیک
کم کاری تیروئید
اختلالات افسردگی
مصرف مواد مخدر
نوشیدنی های الکلی
یبوست باعث می شود که در زمان دفع مدفوع فشار زیادی به شما وارد شود و مدفوع شما کمتر از حد معمول باشد. در نتیجه حجم زیادی از مدفوع داخل روده ها باقی می ماند.
روش های کلی درمان یبوست
یبوست یک اختلال گوارشی است و اگر تحت درمان قرار نگیرد می تواند به یبوست حاد تبدیل شود و مشکلات زیادی را به وجود می آورد. بسیاری از افراد نسبت به یبوست خود بی تفاوت هستند و در اکثر اوقات آن را به حال خود رها میکنند. در حالی که این مشکل نیاز به درمان و رسیدگی دارد و چیزی نیست که به خودی خود درمان شود .
بی توجهی به یبوست یعنی قرار گرفتن در خطر ابتلا به انواع بیماری ها . بسیاری از بیماری های مقعدی مانند بواسیر و شقاق ، مشکلات معده ، انواع مشکلات گوارشی ، انسداد روده ، نفخ ، بی اشتهایی و چاقی می تواند به دنبال کار نکردن شکم ایجاد شوند. در مواردی که یبوست تحت درمان قرار نگیرد به مرور زمان شدت آن افزایش می یابد و به یبوست حاد تبدیل می شود که بسیار خطرناک است .
به طور کلی برای درمان دو دسته روش درمانی وجود دارد.
درمان خانگی
اولین خط درمانی برای درمان یبوست استفاده از روش های درمان خانگی و سنتی است که بسیار مفید و موثرند و می توانند موارد بسیار زیادی این بیماری را برطرف کنند. این روش ها برگرفته از روش های طب سنتی هستند و شامل تغییراتی در تغذیه و اصلاح سبک زندگی فرد می شود .
درمان پزشکی
این خط درمانی زمانی برای درمان به کار گرفته می شود که درمان های خانگی پاسخ لازم را نداده اند و علت ابتلا به بیماری در اثر عوامل و بیماری های زمینه ای است که به درمان و رسیدگی نیاز دارند . این خط درمانی در ابتدا با دارو درمانی آغاز می گردد و در موارد شدیدتر ممکن است فرد تحت عمل جراحی قرار بگیرد. یبوست های ناشی از کم کاری تیروئید فقط به وسیله ی درمان ها و مداخلات پزشکی قابل درمانند.
درمان یبوست شدید
هرچه این بیماری در مراحل اولیه تحت درمان قرار بگیرد ، درمان آن آسان تر و راحت تر می باشد و خود شخص با رعایت چند نکته ی ساده در منزل می تواند به راحتی آن را برطرف کند . ولی افرادی که شدتبیماری آنها افزایش می یابد و به یبوست حاد دچار می گردند به مداخلات پزشکی نیاز دارند و گاها هم ممکن است تحت عمل جراحی قرار بگیرند .
یبوست شدید در مواقعی به وجود می آید که یبوست برای مدت زمان زیادی ادامه داشته و مزمن شده و تحت درمان قرار نگرفته است. به این ترتیب دفع مدفوع به مرور سخت تر می گردد و به جایی می رسد که دیگر روده ها قادر به دفع مدفوع نیستند و فرد به فوریت های اورژانسی نیاز دارد .
در یبوست شدید ممکن است فرد با علائمی مانند دل درد ،نفخ ،بی اشتهایی ، تهوع ، درد معده و خونریزی از مقعد در اثر شقاق و بواسیر روبرو شود . برخی از موارد این مشکل شدید و حاد را می توان به وسیله ی درمان های خانگی برطرف کرد.
رفع یبوست
برای رفع یبوست روش های متعددی وجود دارد. این روش ها شامل تمامی روش های درمانی می باشد که در بالا به آن اشاره کردیم. برخی از این روش ها شامل اصلاح عادات تغذیه ای می شوند و برخی دیگر به سبک زندگی ما باز می گردد . در هر صورت به هنگام مواجه شدن با این مشکل گوارشی باید برای رفع آن سریعا اقدامات درمانی را آغاز کرد. برای آغاز درمان یبوست و رفع آن ابتدا باید عامل اصلی ایجاد آن را شناسایی کرد . همان طور که دیدید این مشکل می تواند در اثر عوامل متعددی ایجاد شوند . برخی از این عوامل به رفتارها و عادات زندگی ما بستگی دارد و برخی دیگر هم شامل بیماری های زمینه ای می شود . به همین دلیل درمان باید متناسب با زمینه ی ایجاد آن انتخاب شود . اگر به یبوست مبتلا هستید علت ایجاد کننده ی آن را مطالعه کنید و ببینید که مشکل کجاست؟
نوشیدن آب کافی: بسیاری از یبوست ها در اثر کم آبی بدن ایجاد می شوند . اگر به این بیماری مبتلا هستید روزانه 8 الی 9 لیوان آب بنوشید و نگذارید که بدن شما با کم آبی مواجه شود .
رژیم غذایی سرشار از فیبر: فیبر دشمن یبوست است . اگر به این مشکل گوارشی مبتلا هستید در رژیم غذایی روزانه ی خود منابع غنی از فیبر مانند میوه ها ، سبزیجات و غلات غنی شده قرار دهید .
ورزش: یکی از رازهای سلامتی ورزش کردن و فعالیت های بدنی روزانه است. انجام ورزش های منظم و سبک مانند پیاده روی روزانه و تحرک می تواند تا حد زیادی در درمان یبوست شما مفید باشد .
ملین های طبیعی: ملین های طبیعی مانند انجیر ، آلو ، زیتون ، توت فرنگی ، زردآلو ، گلابی ،سبوس ، خاکشیر و اسفرزه برای درمان یبوست بسیار موثرند.
اولین خط درمانی برای درمان یبوست استفاده از روش های درمان خانگی و سنتی است که بسیار مفید و موثرند و می توانند موارد بسیار زیادی این بیماری را برطرف کنند. این روش ها برگرفته از روش های طب سنتی هستند و شامل تغییراتی در تغذیه و اصلاح سبک زندگی فرد می شود .
درمان خانگی یبوست
درمان های خانگی همیشه از پرطرفدارترین روش های درمانی برای بیماری ها شناخته می شوند . درمان های خانگی بر اصول و روش های طب سنتی مبتنی هستند و از دل طبیعت بر آمده اند . این روش ها در بیشتر موارد در روند بهبودی بیمار موثرند ولی اگر هم تاثیری نداشته باشند از آنجایی که بدون خطر و بی عارضه هستند باعث به وجود آمدن مشکلات و عوارض ثانویه برای فرد نمی شوند . درمان های خانگی زیادی وجود دارد . درمان خانگی یبوست شامل روش های متعددی است که باعث از بین رفتن آن می شود و می تواند در پیشگیری هم موثر باشد .
علاوه بر روش های درمانی فوق موارد زیر هم از موثرترین روشهای طبیعی درمان یبوست می باشد .
سبوس: سبوس از طبیعی ترین راه حل های درمانی است .
میوه های ملین: میوه های ملین مانند آلو ، انجیر ، زیتون ، گلابی ، کیوی ،انگور ، هلو و توت فرنگی برای درمان این بیماری بسیار مفید وموثرند .
اسپرزه: اسپرزه یک ملین طبیعی گیاهی است که برای درمان این مسکل شایع گوارشی بسیار مفید می باشد. اسپرزه را می توانید همراه آب و دیگر مایعات میل کنید.
لیمو: لیمو برای سیستم گوارش بسیار مفید و لازم است و بسیاری از مشکلات آن را از جمله یبوست میتواند برطرف کند . هروز صبح یک لیموی تازه را با کمی آب گرم ترکیب کنید و میل نمایید .
بابونه: دم کرده ی بابونه برای رفع یبوست بسیار مفید است .
کنجد: دانه های کنجد سرشار از فیبر است. برای درمان کنجد می تواند آن را همراه با آب یا با غذا و سالاد استفاده کنید .
تخم کتان: تخم کتان و روغن آن خواص فوق العاده ای در تنظیم حرکات روده دارد . روغن تخم کتان را همراه آب پرتقال بنوشید تا معجزات آن را ببینید .
خاکشیر: خاکشیر از ساده ترین و موثرترین روش های درمان خانگی یبوست است. برای رفع این بیماری کمی خاکشیر را با آب گرم ترکیب کنید و میل نمایید .
برگ سنا: سنا یک ملین طبیعی است که می تواند برای درمان یبوست بسیار مفید باشد . دم کرده ی برگ سنا را تهیه کنید و بنوشید ولی در هفته بیشتر از دوبار مصرف نشود .
دوری از کافئین: از مواد حاوی کافئین مانند نوشابه ، چای و قهوه باید دوری کنید . اگر چای میل می کنید حتما کمرنگ باشد .
دوری از استرس و اضطراب: استرس و اضطراب و به طور کلی تمامی تنش های روحی و روانی می توانند باعث ایجاد انواع مشکلات و بیماری ها از جمله یبوست شوند . استرس و تنش ها را از خود دور کنید
به موقع به دستشویی بروید: اگر احساس کردید که به دستشویی نیاز دارید تا حد امکان سعی کنید که آن را به هیچ وجه به تعویق نیندازید و سریعا به دستشویی بروید . نگه داشتن مدفوع در بدن از عوامل ایجاد و تشدید یبوست است .
درمان یبوست کودکان
یبوست مشکل شایعی است که در بسیاری از کودکان وجود دارد .این مشکل در زمان های حساس زندگی مانند آغاز 3 سالگی و شروع مدرسه افزایش می یابد .علت ایجاد آن در کودکان عمدتا به دلایل زیر باز می گردد :
تغییر عادات غذایی مثلا شروع غذاهای کودکی
عدم نوشیدن آب کافی
مصرف بیش از حد تنقلات
عدم استفاده ی کافی از میوه ها و سبزیجات
عدم توجه به فرمان های بدنی مانند نیاز به اجابت مزاج
تنبلی روده
عدم تحرک و فعالیت کافی
مسافرت
تغییرات در محل زندگی مانند مسافرت
شروع تحصیل
داروها
عفونت های انگلی
ترس از دستشویی رفتن
استرس
بیشتر کودکانی که از مشکلات یبوست رنج می برند به علت عدم توجه والدین و ناآگاهی آنهاست . باید بدانید که یبوست مشکلی است که در هر سنی ممکن است برای افراد به وجودبیاید و کودکان در برابر آن آسیب پذیرترند . سعی کنید وضعیت اجابت مزاج کودک خود را لااقل هفته ای یک بار بررسی کنید و اگر متوجه شدید که کودک شما نشانه های این بیماری را دارد سریعا آن را برطرف نمایید . از طرفی والدین می توانند بهترین دوست و همراه کودک باشند . به او آموزش دهید که باید وضعیت مدفوعش در چه شرایطی باشد و اگر تغییری احساس کرد و یا با مشکل دفع مدفوع مواجه شد سریعا موضوع را با شما در میان بگذارد .
مشکلات یبوست می تواند در کودکان باعث ایجاد خونریزی و بی اختیاری در دفع مدفوع شود .
کودکانی که در مراحل اولیه ی ابتلا به آن قرار دارند را می توان به وسیله ی برخی درمان های ساده و خانگی به راحتی درمان کرد .
توجه داشته باشید که کودک شما آب کافی در طول روز می نوشد . 8 الی 9 لیوان کافیست .
کودک خود را ترغیب کنید که مقادیر زیادی میوه و سبزیجات تازه میل کند .
فست فودها و تنقلات را از کودک خود دور کنید .
شیر را در حد متعادل به کودک خود بدهید. مصرف بیش از اندازه ی شیر می تواند در کودکان باعث ایجاد این مشکل گوارشی شود .
برای کودک خود الگوی منظم توالت طراحی کنید مثلا 10 دقیقه پس از صرف غذا او را به توالت ببرید .
روغن زیتون را در غذاهای کودک خود بیشتر استفاده کنید.
میان وعده های کودک خود را از میان میوه ها و خوراکی های ملین انتخاب کنید . توت فرنگی ، زردآلو ، انجیر ، کشمش ، آلو، آب میوه ها ، کیوی ، زیتون ، خاکشیر و انگور بهترین گزینه ها هستند .
کودک خود را به فضاهای آزاد و پارک ببرید و اجازه بدهید که کودک شما تحرک کافی داشته باشد . بسیاری از مشکلات یبوست کودکان ناشی از عدم تحرک آنهاست .
اگر کودک شما برای یبوست خود داروی خاصی را مصرف می نماید به دوز دارو دقت کنید .
همچنین در زمان بروز یبوست معمولا فرد اشتهای خود را از دست می دهد . علاوه بر اینها یبوست می تواند باعث ایجاد انواع مشکلات گوارشی مانند ناراحتی های معده شود.
یبوست نوزاد
بسیاری از نوزادان در هفته های اول تولد خود با مشکل یبوست مواجه می شوند و از آنجایی که نوزاد توانایی برقراری ارتباط کلامی با مادر را ندارد پی بردن به چنین مشکلی کمی دشوار است . نوزادان در زمانی که عادات غذایی آنها تغییر می کند مثلا شیر مادر قطع می شود و شیر خشک آغاز می گردد و یا در زمان شروع غذاهای کمکی در بسیاری از موارد به این مشکل مبتلا می شوند. اگر در نوزاد خود متوجه هر کدام از علائم زیر شدید بدانید که مشکلی وجود دارد که احتمال دارد یبوست باشد .
مدفوع نوزاد شما سفت است.
نوزاد شما 2 الی 3 روز است که دفع مدفوع نداشته است .
شکم او متورم است .
بی اشتهایی دارد .
صورت او در مواقع دفع مدفوع سرخ می شود
به شدت بی قرار است و گریه می کند .
روش های درمانی یبوست نوزادان محدودیت هایی دارد ولی اگر نوزاد شما به این بیماری مبتلا شده است می توانید کارهای زیر را در منزل انجام دهید و اگر مشکل برطرف نشد باید به پزشک اطفال مراجعه کنید .
با روغن بچه شکم نوزاد را چرب کنید و به آرامی ماساژ دهید .
نوزاد را به آرامی بخوابانید . پاهای او را بلند کنید و به شکل دایره ای حرکت دهید . این کار به حرکت روده ها کمک می کند .
حمام گرم می تواند در آرامش نوزاد و دفع راحت تر تاثیر به سزایی داشته باشد .
اطراف مقعد نوزاد را وازلین بچه چرب کنید .
برای نوزادانی که 4 الی 6 ماه دارند ، پوره های میوه و حریره ی بادام برای درمان بسیار مفید است .
آب جوشیده ی سرد را به میزان 60 الی 120 میلی لیتر در روز به نوزاد خود بدهید .
آب میوه های طبیعی مانند آب سیب ، هلو و آلو برای نوزادان بالای 4 ماه در درمان این بیماری بسیار مفید است .
بیچشک
