اولین گل به خودی یورو در 1976 ثبت شد؛ جایی که آنتون اوندراس از چکسلواکی در دیدار نیمه نهایی مقابل هلند در بلگراد، دروازه خودی را باز کرد. بعد از آن، باید 20 سال جلوتر بیایید تا به گل به خودی لیوبسلاف پنف برای بلغارستان مقابل فرانسه برسید.
گرت مک‌آلی از ایرلند شمالی، آخرین نفری بود که در این زمینه نام خود را در یورو 2016، ثبت کرد. با این حال، یورو 2020، آمار عجیب و غریب 10 گل به خودی را ثبت کرده و هنوز 5 بازی از آن هم باقی مانده است! در این یادداشت که قسمتی از آن برگرفته از FFT است، به بررسی چرایی ثبت این آمار می پردازیم.
شاید وقتی مریح دمیرال اولین گل جام را در بازی افتتاحیه بین ترکیه و ایتالیا، به صورت گل به خودی ثبت کرد، باید حس می کردیم اتفاقی عجیب و غریب در راه است. این اولین باری بود که مسابقات یورو، با گل به خودی کلید می خورد.
جام جهانی قبلی احتمالا باید هشداری برای افزایش تعداد گل به خودی ها، صادر می کرد. کتاب آمار فوتبال می گوید هری کین در روسیه 2018، با 6 گل به آقای گلی مسابقات رسید، ولی در حقیقت این گل به خودی ها بودند که با 9 گل، شایسته رسیدن به این افتخار بودند.
چنین مساله ای علی رغم این است که جام جهانی 32 تیمه بوده و 64 بازی در آن انجام می شود، ولی یورو 24 تیمه است و با 51 بازی کامل می شود که 5 بازی از آن هم باقی مانده است. دلیل چنین رخدادی چیست؟ آیا نوع فوتبالی که این روزها انجام می شود، تاثیری در این آمار بالای گل به خودی ها دارد؟ آیا به سر بردن طولانی در دوران پاندمی کرونا تاثیر خود را گذاشته است؟ یا اینکه، چنین آماری صرفا اتفاقی غیرقابل پیش بینی و بی سابقه بوده و از جمله دلایل عشق ما به بازی زیبا است؟ شاید اگر بخواهیم صادقانه صحبت کنیم، همه این موارد تاثیرگذار بوده اند.
اگر به گل ها به صورت جزئی نگاه کنیم، می بینیم که 3 مورد شامل گل به خودی های دمیرال (ایتالیا-ترکیه)، هوملز (آلمان-فرانسه) و روبن دیاز (آلمان-پرتغال)، در نتیجه پاس های کات بک از خط عرضی زمین به دست آمده است. میزان این نوع پاس ها همزمان با انواع دیگر پاس های ارسالی به محوطه جریمه، در حال افزایش است؛ چنین پاس هایی باعث به تردید انداختن مدافعین موقع اتخاذ تصمیمات لحظه ای شده و گاهی اوقات برایشان گران تمام می شود. در کنار این، راهروی تردید (با نام انگلیسی Corridor of Uncertainty فاصله بین محوطه شش قدم و نقطه پنالتی که مدافع و دروازه بان معمولا در واکنش نسبت به توپ های ارسالی در آن، به تردید برمی خورند و هر کدام انتظار اقدام از فرد مقابل را دارد) محل مساعدی برای زدن گل به خودی به حساب می رود.
به طور کلی، طی سال های اخیر، شوت ها از فاصله های نزدیک تری زده می شود. در واقع فصل گذشته، اولین باری بود که تعداد گل های ثبت شده خارج از محوطه در لیگ برتر، نسبت به فصل 11-2010، بیشتر شد که البته میزان آن فقط 30 گل بود. اصلا تصادفی نیست که آمار گل های از راه دور از سال 2012 و ظهور مفهوم گل های مورد انتظار (با نام انگلیسی Expected Goals با عنوان اختصاری «xG»، پارامتری آماری است که می تواند ارزش واقعی موقعیت های گل یک تیم را در یک مسابقه فوتبال مشخص کند. این پارامتر آماری، موقعیت های ایجاد شده در یک مسابقه فوتبال را (موقعیت هایی که به زدن ضربه به سمت دروازه منجر می شود) بین 0 تا 1 ارزش می دهد)، افت کرده است. ده سال پیش، هر بازی لیگ برتری، به طور میانگین 12.6 ضربه خارج از محوطه به خود می دید، ولی طی فصل گذشته این آمار فقط 8.6 شوت بود. شاید بتوان این ادعا را مطرح کرد که تیم ها تصور می کنند اگر توپ های بیشتری وارد محوطه کنند، احتمال گل به خودی بیشتر می شود.
البته نمی توان همه گل به خودی های یورو 2020 را به تحولات دیتا در فوتبال یا پیشرفت های ساختاری در آن، مربوط دانست. تا به امروز، 2 گل از جمع گل به خودی ها، مربوط به صحنه های خنده دار بازی های اسلواکی-اسپانیا (از سوی مارتین دوبراوکا) و پاس راه دور پدری در مقابله اسپانیا و کروسی (که البته اونای سیمون هم به وقوع آن کمک بسیاری کرد) مربوط می شود.
در طی این تورنمنت، اشتباهات تاثیرگذاری از بازیکنان هم دیده ایم. پاس گل برعکس رحیم استرلینگ در مصاف یک هشتم نهایی مقابل آلمان به توماس مولر یکی از این مثال ها است. با این حال، پشت سر گذاشتن یکی از فشرده ترین فصول فوتبالی و خستگی مضاعف فیزیکی و روانی ناشی از آن را هم نباید نادیده گرفت. هر چند تاثیر خستگی روانی، بزرگتر از تحلیل بدنی به حساب می رود.
همچنین، طی سال های اخیر، تغییراتی در تعیین یک گل به عنوان گل به خودی هم رخ داده که در بالاتر رفتن آمار گل به خودی هم بی تاثیر نبوده است. قبل از این تقریبا تمام ضرباتی که در چارچوب بودند و بعد از خوردن به مدافع یا دروازه بان وارد گل می شدند را به حساب زننده ضربه ثبت می کردند، ولی اخیرا بسیاری از این گل ها را به حساب بازیکن خودی می نویسند.
ده گل به خودی در یورو 2020؟ چه خبر است؟ وبسایت INews این سوال را از برخی چهره های فوتبالی پرسیده است:
جورج لیکنز (سرمربی بلژیک در دو دوره مختلف)
استرس قابل توجهی در تورنمنت وجود دارد. خیلی از مدافعان به جای تمرکز روی اینکه پشت‌شان چه خبر است یا در اطرافشان چه می گذرد، فقط روی توپ تمرکز می کنند. گل به خودی های احمقانه بسیاری زده شده است، ولی فکر می کنم استرس، فشار و واکنش به موقعیت، نقش مهمی در این باره ایفا می کند.
نمی دانم. شاید مدافعان به اندازه کافی باهم صحبت نمی کنند. خیلی مواقع مدافعانی را می بینیم که با آرامش، توپ را از خط دفاعی خارج کرده و با آن از خط وسط رد می شوند. شاید هم این آمار به خاطر مصمم بودنشان برای انجام فوتبال صحیح است و باعث شده برخی مفاهیم پایه ای دفاع را از یاد ببرند.
اریک تورزوت (دروازه بان سابق تاتنهام تیم ملی نروژ)
خستگی از جمله مهم ترین عوامل است. با توجه به فصل پرفشاری که بازیکنان پشت سر گذاشته اند، حتما باید خستگی را لحاظ کنیم. به عنوان دروازه بان، چیزی که برای اونای سیمون در برابر کرواسی رخ داد، بدترین کابوس ممکن است. یادم است وقتی در پالاس بودم، یک گل به خودی زدم. چنین چیزهایی با شما می مانند. این گل، گل سیمون نبود.
این که این آمار گل به خودی ها در عدد 10 متوقف می شود یا همچنان بالاتر می رود یا نه، مشخص نیست، ولی احتمالا می توان یورو 2020 را جزو بالاترین آمار گل به خودی در تورنمنت های بزرگ، به یاد داشت. حالا باید منتظر بود و دید آیا در نیمه نهایی و مخصوصا فینال هم می توان انتظار داشت گل به خودی ها نقشی تعیین کننده در نتیجه بازی ها داشته باشند یا نه؟
