در فوتبال مدرن، پارامتر ها و داده های حاصل از آنالیز و بررسی های بسیار دقیق جایگاه ویژه ای را برای خود دست و پا کرده است. چه در مسائل فنی و چه در مسائل خارج از مستطیل سبز این داده های آماری و آنالیزی کاربرد بسیاری دارند. به همین دلیل می توانیم با قدرت ادعا کنیم که بدون به روز شدن و استفاده از این داده های آنالیزی در فوتبال امروزی خبری از افتخارات پی در پی و پیشرفت نیست. چرا که در دنیای امروز نمی توان با تمرینات ساده ای همچون تنیس فوتبال، آقا وسط به همراه یک ارنج کردن کوتاه قبل از دیدار به نتیجه مطلوبی رسید. روی این صحبت بیشتر با فوتبال ایران است جایی که برخی مربیان تاریخ مصرف گذشته در قالب یک چرخه کهنه روی نیمکت تیم های لیگ برتری می نشینند و پس از مدت کوتاهی تیم عوض می کنند. پس از انتشار قسمت های قبلی مطالب ایستگاه تاکتیک و آنالیز فوتبال که در مورد پارامتر های مختلف صحبت کردیم، سوالات زیادی در مورد کاربرد این پارامتر ها عنوان شد. در حال حاضر برخی معتقدند این پارامتر ها و در کل به روز شدن فوتبال کمک زیادی به تیم ها نمی کنند. شاید این دیدگاه از دید کسی که به فوتبال به عنوان یک سرگرمی ساده نگاه می کند درست باشد اما اصل قضیه هیچ شباهتی به این طرز نگاه ندارد.
به گزارش طرفداری، در این قسمت به یکی از کاربردهای داده های آماری و پارامترهای مختلف می پردازیم و با توجه به این که این روز ها بازار نقل و انتقالات در فوتبال اروپا داغ است و چند ماه دیگر نقل و انتقالات لیگ ایران هم شروع می شود بد نیست کمی از مستطیل سبز فاصله بگیریم و به تاثیر داده های آماری و پارامتر ها در قضیه نقل و انتقالات بپردازیم. برای تاکید باز هم به این نکته اشاره می کنیم که کاربرد این داده ها بسیار وسیع تر از آن چیزی است که فکرش را می کنید و در مسائل فنی تاثیرات به سزایی دارد.
یکی از معضلات فوتبال ما پدیده شوم و مخرب "دلالیسم" است. دلال هایی که این روز ها دایره قدرت شان فراتر از جا به جایی چند بازیکن رفته است و به اطلاعات خصوصی تیم ها دست پیدا می کنند و گاها هم می بینیم که یک دلال نقل و انتقالات یک تیم بزرگ را به دست می گیرد و تماما روی جا به جایی ها نظارت می کند. همان موقع است که دلال مورد نظر حتی می تواند به دلیل این که بیش از نیمی از بازیکنان تاثیر گذار تیم متعلق به او هستند به راحتی تمرینات تیم را تعطیل کند. در اروپا خرید بازیکن فرایند بسیار ویژه ای دارد به طوری که باشگاه های بزرگ یک تیم اختصاصی برای نقل و انتقالات دارند...
هر هوادار فوتبال علاقه شدیدی به این قضیه دارد که تیمش در فصل نقل و انتقالات بهترین و مطرح ترین گزینه های موجود در بازار را خریداری کند اما برای اکثر تیم ها این اتفاق به طرز دیگری رخ می دهد و شاید همین قضیه هم باعث نارضایتی از مدیریت باشگاه شود اما قضیه خرید بازیکن در باشگاه هایی که خود را به روز می کنند و سرمربیانی را روی نیمکت شان دارند که برنامه ای بلند مدت برای تیم داده، کمی پیچیده تر از مطرح شدن تنها چند نام بزرگ است. امروزه بسیاری از تیم های بزرگ جهان با مراجع آماری ای همچون StatsBomb همکاری می کنند و قرارداد رسمی می بندند. یکی از وظایف این مراجع آماری ارائه داده هایی برای فصل نقل و انتقالات و یافتن بازیکنان با استعداد است. این روز ها دیگر خرید بازیکن از روی فیلم بازی کمی به حاشیه رفته و جای خودش را به عدد و رقم داده است. حالا باهم بررسی می کنیم یک مرجع آماری مثل StatsBomb چگونه در نقل و انتقالت یک باشگاه بزرگ نقش ایفا می کند.
StatsBomb IQ
StatsBomb IQ در واقع نام یک ساختار متعلق به مرجع آماری StatsBomb است که با توجه به اطلاعات و نیاز های تیم لیستی از بازیکنان مناسب را بر اساس آنالیز هزاران داده مختلف و فاکتور هایی پیشرفته به بخش نقل و انتقالات باشگاه ارائه می کند. این دیتا و آمارها می تواند صفر تا صد استخدام یک بازیکن را برای شما برنامه ریزی کند و مدیران نقل و انتقالاتی باشگاه را پای میز مذاکره بفرستد.
برای واضح تر شدن این قضیه با یک مثال داستان را جلو می بریم. این روز ها اخبار بسیار زیادی در مورد جدایی هری کین از تاتنهام به گوش می رسد و تیم لندنی هم در تکاپوی یافتن یک جانشین برای این بازیکن تاثیر گذار است. حالا نگاهی به آمار این بازیکن در فصل گذشته می اندازیم تا میزان تاثیر گذاری این بازیکن در تاتنهام کمی برای ما واضح تر شود.
همان طور که می دانید هری کین محور اصلی تاتنهام در فصل گذشته بود و علاوه بر گل های بسیاری که به ثمر رسانده، در فاز بازیسازی و گل سازی نیز از بهترین بازیکنان لیگ انگلیس بود که این قضیه او را به یک مهاجم مدرن تبدیل کرد. هری کین تنها بازیکنی در لیگ انگلیس بود که آمار XA و XG اش هر کدام به ازای هر نود دقیقه بالای 0.2 بوده است. در تصویر بالا می توانید به صورت دقیق تر عملکرد کین را بررسی کنید. هری کین در فاکتورهای مربوط به گلزنی و گلسازی دارای عملکرد بسیار خوبی بوده است و تنها در امر فشار و پرسینگ عملکرد ضعیفی را از خود بر جای گذشته است. این مهاجم از لحاظ ارزش پاس هایش صدک 91 را به خودش اختصاص داده است و با این که هافبک های برتری در لیگ انگلیس وجود دارند کین به عنوان یک مهاجم در بین تمام بازیکنان لیگ از لحاظ ارزش پاس در بین 10 درصد برتر قرار می گیرد.
(تعریف صدک: در علم آمار صدک (Percentile) به مقداری گفته می‌شود که درصد خاصی از نمونه‌های یک متغیر تصادفی کمتر از آن هستند. به عنوان مثال بیستمین صدک یک متغیر تصادفی، مقداری است که ۲۰ درصد از مشاهدات این متغیر کمتر از آن هستند.)
برای مثال در این تصویر صدک شما به لحاظ بلندی قد 80 است یعنی زمانی که می گوییم صدک هری کین در ارزش پاس 91 است یعنی ارزش پاس های هری کین از 91 درصد بازیکنان لیگ جزیره بهتر بوده است.
حالا با نگاهی به سمت راست تصویر عملکرد هری کین در این فصل از مسابقات با توجه به صدک ها جایگاه این بازیکن نسبت به بقیه بازیکنان شاغل در لیگ انگلیس را مقایسه کنید.
گام اول برای تهیه یک لیست از بازیکنان مناسب برای جایگزینی هری کین ساخت یک نقشه عملکرد و الگو است.
همانطور که می بینید طبق تصویر بالا در نرم افزار StatsBomb IQ نقش بازیکن مورد نظر در زمین را انتخاب می کنند. حالا نوبت به انتخاب متریک های می رسد. متریک هایی که انتخاب می کنیم همان فاکتور هایی هستند که تمام بازیکنان را با آن می سنجند و با توجه به بازی ای که تعیین کرده ایم بازیکنان را فیلتر می کنند.
در قسمت میانی تصویر متریک مورد نظر انتخاب و در قسمت سمت راست با توجه به صدک بازه عددی عملکرد در متریک های مختلف انتخاب می شود.
در بخش انتخاب متریک ها به منظور جستجوی بازیکنی برای جایگزینی هری کین فاکتور های زیر را در نظر می گیریم:
- تهدید: هری کین از لحاظ شوت دارای صدک 95 و از لحاظ XG دارای صدک 89 بوده است، پس بازیکن مشابه هم باید دارای عملکرد مشابهی باشد یا پتانسیل رسیدن به آن را داشته باشد
- بازیسازی: در بخش بازیسازی، هری کین از لحاظ Deep Progressions دارای صدک 95 است.
- عملکرد در یک سوم دفاعی حریف: دارای صدک 98 از لحاظ ارسال پاس مستقیم به محوطه جریمه حریف، دارای صدک 83 از نظر پاس کلیدی به داخل محوطه جریمه حریف و دارای صدک 91 از لحاظ XA...
تعریف Deep Progressions: تعداد دفعاتی که بازیکن با پاس یا دریبل، توپ را به یک سوم دفاعی حریف می رساند...
با توجه به عملکرد هری کین در فاکتور های فوق بازه های عددی و متریک ها را انتخاب می کنیم.
حالا به قسمت نهایی این فرایند می رسیم و فاکتور های غیر فنی ای همچون سن را در نظر می گیرند.
فاکتور هایی که در این مقایسه در نظر گرفته شده به شرح زیر است:
- داده های آماری فصل 20-21 در نظر گرفته شود
- بازیکن حداقل 1500 دقیقه در این فصل بازی کرده باشد
- 5 لیگ برتر اروپایی (سری آ، لالیگا، بوندس لیگا، لیگ برتر و لوشامپیونا) به همراه چمپیونشیپ انگلیس، بوندسلیگای اتریش و لیگ پرتغال در نظر گرفته شود
- بازیکن بیشتر از 24 سال نداشته باشد
با اعمال این تغییرات بازیکنانی که بیشترین شباهت را با هری کین دارند، لیست می شوند.
در تصویر بالا 5 بازیکن با بیشترین درصد تشابه با هری کین لیست شده اند. همانطور که می بینید در سطر اول درصد تشابهی هم لحاظ شده و این درصد با توجه به داده ها به دست آمده است.
شاید این نام ها با نام هایی که شما برای جانشین کین در نظر داشتید تفاوت بسیاری داشته باشد. یکی از نام هایی که در این لیست آمده پتسون داکا، مهاجم سالزبورگ اتریش است که دارای درصد تشابه 87 با هری کین است.
تصویر بالا مربوط به عملکرد پتسون داکا است. داکا در فاز پرسینگ حضور فعالانه تری نسبت به هری کین داشته است. البته این جست و جوها می تواند کاملا بدون توجه به عملکرد هری کین طراحی شود و معیار و شاخص های مورد نظر باشگاه در نظر گرفته شود.
این نوع جست و جو در فرایند استخدام بازیکن در تیم های کوچک که توان مالی کمتری دارند می تواند بسیار حیاتی تر باشد چرا که آن ها بیشتر به دنبال بازیکنانی گم نام هستند تا ستاره های نامدار...
حالا به مثالی از تیم برنلی می پردازیم. قبل از این قضیه باید به این نکته توجه کنیم که رویکرد برنلی زمانی که توپ را در اختیار ندارد به این گونه است که آن ها به دنبال مجبور کردن حریف به ارسال پاس های بلند هستند و همین قضیه باعث می شود خط دفاعی برنلی بالا بازی کند و حریف را تحت فشار قرار دهد به همین دلیل مدافعان از دروازه فاصله می گیرند.
در تصویر بالا آمار تیم های لیگ انگلیس در Defensive Distance را مشاهده می کنید که برنلی از این لحاظ هم تراز با تیم هایی مثل سیتی و چلسی است و در رتبه چهارم ایستاده است.
Defensive Distance: میانگین فاصله خط دفاعی از دروازه خودی...
اولویت برنلی هنگام از دست دادن توپ حفظ شکل تیمی است و آن ها از لحاظ معیار Aggression که بر حسب تعداد پاس های تیم حریف و تکل مقدار دهی می شود در رتبه آخر حضور دارند.
با تمام این تفاسیر دفاع وسطی که این تیم نیاز دارد تا با سبک بازی سازگار باشد، باید در دوئل های هوایی و زمینی مهارت داشته باشد و از محوطه جریمه به خوبی دفاع کند. شاخص ترین مدافع برنلی جیمز تاکوفسکی است که باشگاه باید به دنبال جانشینی برایش باشد.
همان روندی که برای کین طی کردیم برای جیمز تاکوفسکی نیز طی می شود تا لیستی از بازیکنان با شباهت بالا به او پیدا شود. البته با توجه به نیازها و جایگاه برنلی برنلی فاکتور سنی و بسیاری از معیار های دیگر تغییر می کند.
در تصویر بالا نتیجه جست و جو را مشاهده می کنید. در این لیست نامی همچون Harry Souttar (هری سوتر) مشاهده می شود که به همراه استوک سیتی در چمپیونشیپ حضور دارد. این مراحل تنها بخش کوکی از فرایند انتخاب بازیکن برای فصل نقل و انتقالات است...
همان طور که در قسمت قبلی گفتیم، در این مطلب و نمونه های مشابه اش به بررسی دقیق و تخصصی یک نمونه فوتبالی موفق در یک حوزه خاص می پردازیم تا شاید به خودمان بیاییم و وضعیت فوتبال خسته ایران را از همین که هست بهتر کنیم. شاید این اتفاقات و نمونه های خارجی موفق به فوتبال ایران راهی پیدا نکند اما بد نیست هر از چندگاهی هم که شده آن ها را مرور کنیم تا حداقل دیدی بهتر نسبت به دنیای فوتبال داشته باشیم.
قسمت قبلی:
فوتبال به سبک حرفه ای ها | بازگشت نوریچ با کلید واژه اعتماد / تحلیل فنی
