باب ثعبان یا در اژدها
از «حارث همدانى» نقل شده است كه روزى امير المؤمنين (عليه السّلام) در مسجد خطبه جمعه مى خواندند در اين وقت يك افعى از سوى «باب الفيل» با سرى بزرگتر از سر شتر، به سوى منبر به حركت درآمد و مردم از روى ترس به دو سوى مسجد روى آوردند و خود را به سمت ديوار كشاندند، سپس افعى به راه خود ادامه داد تا از منبر بالا رفت و سرش را به نزديك گوش امام (عليه السّلام) رساند و گويا چيزهايى گفت و بعد پايين آمد و از همان راه بازگشت و چون به باب الفيل رسيد؛ ناپديد شد و همه مردم مؤمن آن را از عجايب كار امام (عليه السّلام) دانستند و منافقين آن را اثر سحر و جادو پنداشتند.
امام (عليه السّلام) فرمود: اى مردم من ساحر نيستم، مسأله اى كه مشاهده كرديد، آثار وصايتى است كه بر جنّ و انس دارم و پيامبر (صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم) مرا وصى خويش كرده است و اين حيوان بيش از شما از من اطاعت مى كند و او خليفه من در ميان آنها است اكنون در ميان اجنه درگيريهايى واقع شده كه خون يكديگر را ريخته اند و راه حكم و چاره را نمى دانستند، او از من سؤال كرد و من راه حق را به او نشان دادم و اين تمثّلى كه پيدا كرده بود، براى نشان دادن فضل من بر شما بود كه او به اين فضل آگاه تر از شما است
علت تغییر نام باب الثعبان به باب الفیل
این ماجرا مشهور گردید و دربی که آن مار بزرگ یا اژدها در آنجا دیده شده بود به باب الثعبان معروف شد و تا مدتها بدین نام شهرت داشت.
این واقعه استدلال مشهودی برای اثبات وصایت، جانشینی بلافصل و زعامت امور دینی و دنیوی حضرت امیرالمومنین (علیه السّلام) بعد از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) بود.
بنی امیه و پیروان اهل باطل که همواره با پنهان کردن فضایل اهل بیت (علیهم السّلام) سعی در پوشانیدن حق و فریب مردم داشتند، این فضیلت حضرت و استدلال عینی بر حقانیت ایشان را نیز برنتابیدند و اقدام به تغییر نام آن درب نمودند.
علامه مجلسی می گوید: مضمون این حدیث متواتر است و باب ثعبان در مسجد كوفه مشهور بوده است و گويند بنى اميه براى از بين بردن اين اسم، فيلى بر آن در مي بستند تا به «باب الفيل» مشهور گشت.(5)
کلینی در این باره می نویسد: اين درب سابقا به باب الثعبان (درب اژدها) مشهور بوده است. چون در دوران خلافت امير المؤمنين (علیه السلام) اژدهایى از اين در آمده بود و با حضرت على (علیه السلام) سخن گفته بود و حكايت آن ميان خاص و عام مشهور است و در كتابهاى هر دو فريق مسطور است سپس بنى اميه براى نهان كردن اين معجزه، فيلی بر اين درب مسجد بستند و آن را مشهور به باب الفيل كردند. (6)