یوکاتان یا به نام رسمی ایالت حاکم نشین آزاد یوکاتان، یکی از 32 ایالت کشور مکزیک است که مرکز آن شهر مریدا Mérida است. این ایالت به 107 شهرداری تقسیم شده است. این ایالت در قسمت شمالی شبه جزیره ای همنام خودش به نام یوکاتان قرار دارد.
قبل از ورود اسپانیایی ها به شبه جزیره یوکاتان ، این ایالت نام مایاب Mayab داشت که در زبان مایاها به معنی مسطح می باشد. این منطقه به عنوان یک منطقه مهم برای مایاها به شمار می رفت و از اینجا بود که قلمروی خود را گسترش دادند. پس از فتح منطقه آنها دارای یک واحد اداری و سیاسی بودند. به دنبال استقلال و فروپاشی امپراتوری مکزیک در سال 1823 ، در این ایالت استقلال طلبی به وجود آمد و یک جمهوری پدید آمد که نام جمهوری یوکاتان را گرفت. سپس بعد از مدتی در 21 دسامبر 1823 داوطلبانه به جمهوری فدرال ایالات متحده مکزیک ضمیمه شد. در 16 مارس 1841 ، در نتیجه درگیری های فرهنگی و سیاسی پیرامون پیمان فدرال ، یوكاتان استقلال خود را از مکزیك اعلام كرد و برای دومین بار در آستانه تشکیل یک جمهوری مستقل قرار گرفتند. سرانجام در 14 ژوئیه 1848 ، یوكاتان مجبور شد دوباره به مکزیك بپیوندد.امروز ، یوكاتان امن ترین ایالت مکزیك است و مریدا در سال 2011 به عنوان شهر صلح معروف شد.
/Yucat-n_Peninsula_map-57dbc8a95f9b5865164f0145.png)
نام یوکاتان از شبه جزیره وام گرفته شده اما درباره وجه تسمیه این نام سه نظریه مطرح است: اولین نظریه می گوید که بعد از ورود اروپاییان و ارتباطشان با سرخپوستان و سوالاتشان درباره نام محل جواب Ma'anaatik ka t'ann به معنی صحبت شما را نمی فهمم را شنیدند و همین باعث شکل گیری نام منطقه شد. دومین نظریه نیز می گوید گیاهی به نام یوکاس یا کاساوا منبع غذایی خوبی برای مردم مایا بود و این سرزمین را سرزمین یوکاس نامیدند. سومین نظریه هم می گوید نام قوم بومی این منطقه Yokot'anob بود که یوکاتان از آن وام گرفته شده است.
منشا اولین سکونتگاه ها در ایالت همچنان از نظر علمی به قطعیت نرسیده اما با توجه به یافته ها ، حضور اولین انسان ها در این منطقه از اواخر دوران پلیستوسن یا عصر یخبندان (حدود 10000 تا 12000 سال) آغاز می شود. اولین مایایی از پتن Petén که امروزه در شمال گواتمالا قرار دارد وارد این منطقه شد. در سال 525 ، قبیله Chanés به شرق این منطقه وارد شد و شهرهایی را تاسیس کرد. سرانجام بعد از چند سال یک تجمعی از مایاها در منطقه شکل گرفت که زمان از هم پاشیدن آنها ، سال 1194 بود.
در سال 1513 ، شخصی به نام خوان پونسه دلئون Juan Ponce de León که پیشتر فلوریدا آمریکا و پورتوریکو فعلی را کشف کرده بود، به همراه شخص دیگری به نام آنتون دآلامینوس Antón de Alaminos به این نتیجه رسیدند که در غرب کوبا می توانند سرزمین جدیدی پیدا کنند. تحت تاثیر این دو فردی ب که Diego Velázquez de Cuéllar نام داشت و حمایت فرماندار کوبا را پشت سر خود داشت، اعزامی به این مناطق را ترتیب داد. گفته می شود اعزامیان در یکم مارس 1517 به این منطقه رسیدند.
فتح یوکاتان دو دهه بعد از فتح مکزیک به وقوع پیوست. این فتح توسط فردی با لقب ال آدلانتادو el Adelantado و پسرش ال موتزو el mozo و برادرزاده اش ال سوبرینو el Sobrino صورت گرفت. ال آدلانتادو در فتح مکزیک حضور داشت و بعد از یک تلاش ناموفق برای فتح یوکاتان در سالهای 1527 تا 1528، در سال 1529 موفق به فتح یوکاتان شد.او بعد از آنکه به فرماندهی هندوراس منصوب شد پسر ال موتزو را به این منطقه فرستاد. ال موتزو دو شهر Campeche City و مرکز ایالت مریدا را بنا نهاد. نام مریدا از یک شهر اسپانیایی وام گرفته شد. شهر مریدا بر روی ویرانه های شهر مایایی Ichkanzihóo بنا شد.
سیاست های ظالمانه و نابرابری ها در قبال مایاهای بومی منطقه منجر به شورش یک مایایی به نام Jacinto Canek در نوامبر 1761 از شهر سیستیل Cisteil شد. او یك قیام مسلحانه علیه دولت را رهبری كرد كه به سرعت خاموش شد. اسپانیایی ها بعد از شکنجه شورشیان ، شهر آنها یعنی سیستیل را به آتش کشیدند. این شورش باعث نمایان شدن تمایلات ضد استعماری منطقه شد. شورش Canek امروزه به عنوان نمادی از درگیری نژادی و اجتماعی که قرن ها در مستعمرات اسپانیا وجود داشت ، به یاد می آید.
به دلیل دوربودن این منطقه از نیواسپانیا و مکزیکوسیتی، یوکاتان تحت تاثیر انقلاب مکزیک قرار نگرفت. با این وجود روشنفکران و لیبرالیست های این منطقه در پی مذاکرات با اسپانیا مبنی بر پایان دوران استعماری بودند. در سال 1820 ، لورنزو دو زاوالا Lorenzo de Zavala، عضو گروهی به نام Sanjuanistas که در کلیسایی به نام سنت خوان شکل گرفت، کنفدراسیونی میهنی تشکیل داد که از دو جبهه طرفداران اسپانیا و آزادی خواهان به رهبری زاوالا تشکیل می شد. به مرور و با تاثیرپذیرفتن از این جریانات در 15 سپتامبر 1821 ، در سالن مجالس شهر مریدا ، یوكاتان استقلال خود را از اسپانیا اعلام كرد. اولین جمهوری یوکاتان که در 29 مه 1823 اعلام وجودیت کرد در سال 1823 به جمهوری فدرال ایالات متحده مکزیک با نام جمهوری فدرال یوکاتان پیوست.جمهوری دوم یوكاتان هنگامی كه پیمان فدرال امضا شده توسط یوكاتان و تصویب آن در قانون اساسی یوكاتان در سال 1825 ، توسط دولت مركزى مكزیك از سال 1835 مردود شد ، پدید آمد. در 22 آگوست 1846 ، رئیس جمهور موقت مکزیک ، خوزه ماریانو سالاس José Mariano Salas ، قانون اساسی 1824 و فدرالیسم را بازسازی کرد. دو سال بعد ، در زمان دولت رئیس جمهور خوزه خواکین دو هررا José Joaquín de Herrera ، میگل بارباچانو Miguel Barbachano دستور بازگرداندن یوکاتان به مکزیک را طبق قانون اساسی یوکاتان در سال 1825 صادر کرد. این ماجرا یک عامل برای جنگی به نام جنگ کاستل Caste War شد.
در سال 1852 به دلیل مبارزات داخلی بین جناح های سیاسی مخالف ، قلمرویی به نام Campeche در این منطقه به وجود آمد و در 29 آوریل 1863 خود را به عنوان یک کشور مستقل با پرچم معرفی کرد. پرچم یوكاتان در 16 مارس 1841 به اهتزاز درآمده است. این پرچم شامل رنگهای سبز در سمت چپ و راست ، با سه بخش قرمز در بالا و پایین و سفید در وسط. در بخش سبز نیز پنج ستاره به نشانه پنج شهر مهم یوکاتان یعنی مریدا Mérida، ایزامال Izamal، وایادولید Valladolid، تکاس Tekax و کامپش Campeche ترسیم شده بود. امروزه کامپش از این ایالت جدا شده است.
جنگ کاستل یوکاتان جنگی بود که از سال 1847 تا 1901 به طول انجامید. این جنگ با شورش مردم بومی مایا به رهبری روسای مایا ، ژاچینتو پت Jacinto Pat و سسیلیو چی Cecilio Chi ، علیه جمعیت اروپایی تبار موسوم به "یوکاتکوس Yucatecos" ، که دارای قدرت سیاسی و اقتصادی بود ، آغاز شد. این جنگ توسط ارتش مکزیک در سال 1901 پایان یافت. با پایان جنگ منطقه یوکاتان به مکزیک ملحق شد اگرچه همواره در مناطق بومی مایایی شاهد مخالفت هایی با دولت مکزیک هستیم. این جنگ 200000 کشته داشته است.
در اواخر قرن نوزدهم صنعتی به نام هنه کوئن Henequen industry در این ایالت شکل گرفت. هنه کوئن نام گیاهی با نام علمی Agave fourcroydes است که از سرده آگاوها است، می باشد. از این گیاه برای ساخت طناب و ریسمان استفاده می شد. این صنعت به استقلال اقتصادی منطقه کمک فراوانی کرد. از الیاف گیاه همچنین در قالیچه بافی، ریسمان و نخ و گونی استفاده می شد. این گیاه و فرآورده های آن اصلی ترین کالای صادراتی یوکاتان شد و باعث شد بسیاری از خانواده های محلی بسیار ثروتمند شوند. این ثروت امروز در معماری شهر مریدا دیده می شود.
رشد اقتصادی و پیشرفت صنعت هنه کوئن باعث هجوم کارگران کره ای برای کار در این ایالت شد. . با وجود تلاش های دولت کره برای جلوگیری از عزیمت آنها ، در 4 آوریل 1905 بیش از یک هزار نفر کره ای ، از شهر اینچئون کره سوار کشتی ای به مقصد یوکاتان شدند. پس از پایان قرارداد ، بیشتر آنها در مکزیک اقامت گزیدند ، یا به کار در مزارع ادامه دادند و یا به شهرهای اطراف مهاجرت کردند.
ثروت باورنکردنی ای صنعت در آن زمان فقط به شهر مریدا وارد شد و این شهر را به شهری مرفه تبدیل کرد. به شهر مریدا اجازه نصب چراغ های خیابانی و سیستم تراموا حتی زودتر از مکزیکوسیتی دادند و در اوایل قرن بیستم ، این شهر بیشترین سرانه میلیونر را در جهان داشته است. در آن زمان با الهام گرفتن از خیابان شانزه لیزه فرانسه، محله ای به نام Paseo de Montejo در این ایالت بنا کردند که دارای بانک ها ، هتل ها و رستوران ها و خانه های شخصی لوکسی بود که امروزه اکثرا بازسازی شده و به منظور جاذبه گردشگری استفاده می شود.
تا اواسط قرن 20 بیشتر تماس یوكاتانی ها با جهان خارج از کشور از طریق دریا بود. تجارت با آمریكا و كوبا و همچنین اروپا و سایر جزایر كارائیب از تجارت با سایر مكزیك قابل توجه تر بود. در دهه 1950 یوكاتان با راه آهن به بقیه مكزیك متصل شد و در دهه 1960 یک بزرگراه احداث شد و به انزوای نسبی منطقه خاتمه داد. امروزه یوكاتان هنوز یك فرهنگ منحصر به فرد از بقیه مكزیك را نشان می دهد ، از جمله سبک غذایی خاص خود. ورود هواپیماهای جت تجاری به مریدا در دهه 1960 آغاز شد و گردشگری نیز به منابع درآمدی ایالت اضافه گردید. امروز ، شبه جزیره یوکاتان یک مقصد مهم گردشگری است و همچنین محل زندگی یکی از بزرگترین جمعیت بومی مکزیک و مردم مایایی است.
از جمله جانوران بومی یوکاتان می توان به الیکای یوکاتان Yucatan wren، مرغابی مسکویی Muscovy duck ، گوزن دم سفید White-tailed deer، گراز بدبوی لب سفید White-lipped peccary و جگوار و ماربوا اشاره کرد. از گیاهان نیز می توان به آلوئه ورا ، آناتو Bixa orellana و کاپوک Ceiba pentandra اشاره کرد.
قانون اساسی یوکاتان همانند سایر ایالات مکزیکی ، سیستم سیاسی این ایالت را متشکل از سه قوه مجریه ، قانونگذاری و قضایی اعلام کرده است. قدرت اجرایی در اختیار فرماندار یوكاتان است كه مستقیماً توسط شهروندان به مدت 6 سال و بدون انتخاب مجدد منتخب می شود. قدرت قانونگذاری نیز برعهده کنگره ایالتی و قدرت قضایی نیز برعهده دادستانی کل ایالت می باشد.
گسترده ترین زبان بومی ایالت یک زبان مایایی به نام یوکاتک مایا Yucatec Maya است که 800000 نفر در یوكاتان و در مجاورت ایالات Quintana Roo و Campeche به خصوص در مناطق روستایی صحبت می كنند. پس از دوره کوتاه هجوم کارگران کره ای به این ایالت، یک نژادی مختلط از آنها و بومیان سابق این سرزمین در ایالت شکل گرفته است.
..............................................
آرشیو
