به نام خدا
ژنولوژی فوتبال
+کاری از حزب دکتران(دکتر فوتبال)
فوتبال، ورزشی پویا و استراتژیک است و تئورسین ها و مربی های مختلف، به این پویایی بسیار کمک کردند و هرکدام تغییراتی را در این ورزش و سبک انجام آن پدید آوردند.
در این مقاله، نگاه مختصری میکنیم به ژنولوژی فوتبال، تغییراتی که آرایش فوتبال از بدو تاسیس خود به فرم کنونی(حدود 150 سال پیش)تا کنون به خود دیده است.
سال های اولیه؛ الهام از راگبی
هنگامی که فوتبال برای اولین بار به عنوان ورزش حرفه ای به جهان معرفی شد، ایده دفاع کردن به ذهن هیچکس حتی خطور هم نکرده بود. تیم ها بسیار بسیار تهاجمی بازی میکردند.(با فرم 1-1-8). در فوتبال مدرن، بازی کردن با تنها یک مدافع و یک هافبک به معنای خودکشی است.
هنگامی که تیم ملی انگلستان به مصاف تیم اسکاتلند در اولین بازی ملی در سال 1872 رفت؛ تیم انگلیسی با فرم 1-1-8 و در برخی مقاطع با 1-2-6 و با اتکا به مهارت های فردی بازیکنان بازی میکرد، در حالی که اسکاتلند با ترکیب 2-2-6 و با اتکا به کار تیمی و پاس کاری به میدان رفته بود. در کمال تعجب، بازی صفر صفر تمام شد.
آن زمان، پاسکاری بخش مهمی از فوتبال به شمار نمیرفت، و و چیزی نبود که توسط رسانه ها و هواداران تحسین شود.پاسکاری تیم اسکاتلندی برای بازیکنان انگلیس و هواداران بسیار تعجب آور بود.
در عوض، مهارت های فردی و تک روی و دریبینگ بخش اصلی فوتبال را تشکیل میدادند، و دفاع میتوانست با یک تکل ساده توپ را تصاحب کند.
زمان تغییر فرا رسید؛ اینبار از ولز
در کتاب انجمن فوتبال نوشته کاکستون در سال 1960، گزارشی در مورد کاپ حذفی ولز موجود است.
این گزارش ادعا میکند تیم ورکسهم، قهرمان سال 1877 در سیستم خود هافبک (میانه عقب)و پنجم مهاجم استفاده میکرد، یا به عبارتی از سیستم 2-3-5. این سیستم تا سال 1880 ناشناخته مانده بود، اما کم کم به بخش مهمی از سیستم فوتبال تبدیل شد.
این فرمت به فرمت هرمی (pyramid) مشهور است، و تلاش میکند بین حالت دفاعی و تهاجمی تعادل برقرار کند.
فولبک ها وینگر های تیم حریف را پوشش میدادند، و هافبک ها مراقب بازیکنان تهاجمی حریف بودند، و وظیفه اصلی انان ارتباط برقرار کردن بین مدافعان و مهاجمان بود.
با وجود تفاوت های بسیار زیاد این فرم با فرم مدرن، تاثیر بسیاری بر فوتبال کنونی داشته است. هافبک های میانی مسئول مهار کردن خلاق ترین بازیکنان حریف و مهاجم نوک آنان بودند.آنان توپ را در عقب زمین دریافت میکردند و سعی میکردند توپ را با نهایت سرعت و کارایی به مهاجمین برسانند.
هجوم اسکاتلندی ها و سبکشان به فوتبال
در سال 1880، مربیانی مانند ویلیام سادل و تام میچل یازیکنان اسکاتلندی زیادی به تیمهایشان پرستون نورث و بلکبرن آوردند. هدف آنان از اوردن بازیکنان اسکاتلندی، معرفی سبک متمرکز بر پاسکاری به دنیای فوتبال بود و نتایجی که به دست آورند، بسیار موفقیت آمیز بود.
در فصل 1888 ، تیم پرستون نورث تحت هدایت ویلیام سادل قهرمان چمپیونشیپ انگلستان شد، بدون اینکه حتی یکبار شکست بخورد! انان لقب شکست ناپذیران را از آن خود کردند و نگرش مربیان را تغییر دادند. همچین آنان در سال 1889 با شکست وولورهمپتون قهرمان کاپ حذفی شدند.
تیم های دیگر آرام آرام فرم 2-3-5 را برگزیدند و بازیکنان زیادی از اسکاتلند آوردند و این سبک تا سال 1925 متداول ترین سبک بود.
تا این که در آن سال، قانونی وضع شد که همه چیز را برای همیشه تغییر داد.
قانون آفساید وارد میشود
در سال 1925، فدراسیون فوتبال قانون افساید را وضع کرد.
طولی نکشید این قانون تعداد بازیکنان مهاجم را تغییر داد. در حالی که اکثر باشگاه ها ناراضی بودند، چارلی بوچان-بازیکن آرسنال- به مربی خود -هربرت چپمن توضیح داد چگونه از قانون میشود استفاده کرد.
بوچان میگفت بازیکنان میانه باید تله آفساید را طراحی کنند، به این صورت که فرم تیم از 2-3-5 به 3-3-4 تغییر میکنند. این سبک به دلیل تغییر بین حالت دفاعی و تهاجمی به سبک WM معروف است، و باعث شکل گیری سبکی شد که امروزه ما آن را ضدحمله مینامیم.
این سبک موفقیت های زیادی برای آرسنال به ارمغان آورد، آنان کاپ اتحادیه را در سال 1930 بردند و برای اولین بار قهرمان لیگ شدند، و در حالی که میتوانستند موفقیت را تکرار کنند، مصدومیت الکس جیمز، خلاق ترین بازیکن مقابل اورتون کار دستشان داد و قهرمانی را از دست دادند.
این شکست باعث شد آنان تلاش خود را دوبرابر کنند و برای دو سال 1933 و 1934 قهرمان شوند و رکورد گلزنی را بشکنند.
مربیان دیگر که موفقیت های آرسنال را دیده بودند، از این سبک استفاده کردند و فرمت WM خیلی زود در لیگ متداول شد.
فرمت مدرن شکل میگیرد
تشکیل فرمت های مدرن نتیجه مستقیم تلاش های باشگاه ها برای مقابله با سیستم 3-3-4 WM آرسنال بود. توپچی ها تا سال 1950 قدرت مطلق لیگ جزیره بودند، تا اینکه مربی مجارستانی به نام گوستاو سبس به نکته مهمی پی برد، نکته ای که باعث انقلاب بزرگی در سبک فوتبال شد.
ایده او این بود که سبک های خود را در حین بازی بسته به شرایط تغییر دهد، برای مثال مهاجمین میانی به عقب میروند تا به هافبک تهاجمی کمک کنند و در عوض هافبک ها از سرعت خود در حملات بهره میبرند و به مهاجمان کمک میکنند. اینگونه بود که ترکیب 4-2-4 خلق شد.
تیم ملی برزیل از این سبک استفاده کرد و تغییراتی در آن پدید آورد که تا کنون هم استفاده میشود، سبک 4-3-3. روزنامه نگاران این سبک را شکل دادن به فوتبال و سبک هرمی نوین نامگذاری کردند.
سبک 4-3-3 اولین سبکی بود که از وینگر ها استفاده نمیکرد. انگلیسی ها در جام جهانی 1966 از آن استفاده کردند، و گاهی مواقع در میانه زمین ان را به 4-1-3-2 تغییر میدادند. آنان به لطف این ایده توانستند قهرمان جام جهانی شوند.
اتوبوس پارک کنید!
برای سالیان سال، تصور میشد فوتبال در مورد حمله کردن و گل زدن است. اما ایتالیایی ها این تفکر را عوض کردند، و برای همین سبک ایتالیایی در دفاع کردن بسیار مشهور است.
احتمالا آنان این شهرت را مدیون هلنیو هررا، مربی اینتر میلان هستند.او از اولین کسانی بود که سبک فوق دفاعی ultra defensive را معرفی و اجرا میکرد.
تیم اینتر با سبک 5-4-1 بازی میکرد، چیزی که بزودی تبدیل به سبک استاندارد ایتالیایی شد و برای آنان مقام دومی در جام جهانی 1970 را به ارمغان آورد.
مربی روسی ویکتور ماسلوف این سبک را اصلاح کرد و تیم های سوئدی مانند گوتنبرگ و مالمو از این ایده ها استفاده کردند و سبک معروف 4-4-2 را پیاده کردند.هنوز هم بین روس ها و سوئدی ها بین اینکه این سبک متعلق به کدام کشور است، اختلاف است.
این سبک بنیاد بسیاری از تیم های انگلیسی را نیز تشکیل میدهد، و از بازیکنان میخواهد تا سخت تلاش کنند تا مناطق بیشتری از زمین را پوشش دهند و توپ را به سرعت به مهاجمان برسانند.
حمله برمیگردد
در سال 1990 آلمان غربی با استفاده از 3-5-2 توانست قهرمان جام جهانی شود.تمرکز اصلی این سبک بیشتر بر مهارت های فردی بازیکنان است.
این فرم هنوز هم جزء ترکیب های مورد استفاده است، در حالی که در ابتدا کمی طول کشید تا جا بیفتد. برخی باور دارند این سبک در سال 1950 توسط مربی دیناموزاگرب میروسلاو بلازویچ ابداع شده است.
موقعیت بازیکنان میتواند تغییر کند، در حالی که 3-5-2 هسته اصلی است، اگر برای مثال فولبک ها به سمت جلو بروند سبک 3-5-2 و اگر آنان به عقب و به کمک خط دفاعی بروند سبک 5-3-2 خواهد بود. برای همین توانایی های فردی اهمیت ویژه ای دارد، مخصوصا برای فولبک ها.
فرمت ها اصلاح میشوند و تغییر میکنند؛ فوتبال چرخشی
نکته بسیار مهم این است که هیچ سبکی کامل نیست، و شرایط است که تعیین میکند کدام سبک مناسب تر است.
مربی ها زمان زیادی را صرف آزمایش کردن روش های مدنظر خود میکنند، و این چیزی است که فوتبال را جذاب میکند.
حتی فرمت های جا افتاده ای مانند 4-4-2 نیز میتوانند اصلاح شوند و چرخش کنند. برای مثال 4-4-2 الماس از یکی از میانه ها برای کمک کردن به دفاع و از میانه دیگر برای کمک به حمله استفاده میکند و دو میانه دیگر عرض زمین را پوشش میدهند.
تیم ها میتوانند به راحتی سبک خود را در میانه تغییر دهند و این تغییرات به مربی و تفکرات او بستگی دارد؛ و این چیزی است که فوتبال را بسیار جذاب و پویا میکند، به گونه ای که فوتبال قدیم هیچ شباهتی به فوتبال مدرن ندارد!
جمع بندی :ژنولوژی
به این عکس دقت کنید. این عکس، نگاه مختصر و در عین حال جامعی به ژنولوژی سبک های فوتبال از ابتدا تا کنون است. مربیان مختلف سبک هارا میسازند، انان را تغییر میدهند و با سبک های دیگر ادغام میکنند و به رشد فوتبال بسیار کمک میکنند.
