در فوتبال ایران همواره تیم های زیادی وجود اشته اند که با اتخاذ یک رویکرد دفاعی به دنبال کسب نتبجه هستند.
به گزارش طرفداری، بعد از این که لیگ ایران خالی از سرمربیان خارجی شد تیم های زیادی با سرمربیان جوان ایرانی شان به بازی تدافعی علاقه نشان دادند و حداقل برای یک یا دو بازی در فصل هم شده به نوعی اتوبوسی دفاع می کنند تا به نتیجه مطلوب برسند و همین قضیه نیز تیم های بزرگی مثل استقلال، پرسپولیس، سپاهان و ... را در بسیاری از بازی ها به دردسر انداخت.
با روند رو به رشد استفاده از یک رویکرد دفاعی برای کسب نتیجه در لیگ ایران به یکی از رویکرد های دفاعی پرطرفدار در دنیای فوتبال می پردازیم.
low block چیست؟
low block به نوعی از بازی تیم های تدافعی گفته می شود که در آن شکل خاصی را به خود می گیرند. این سیستم گاها با دو لاین 4 نفره دفاعی تشکیل می شود که وظیفه این دو لاین محدود کردن فضاهای مفید برای تیم حریف است که مالک توپ و میدان است البته گاها این قضیه پیش می آید که هر 10 مهره در این سیستم شرکت کنند. سرمربی های مختلف جهان تفسیر های متفاوتی برای اجرای این شیوه دارند. این رویکرد یک رویکرد ایستا است زیرا تیم هایی که از low block بهره می برند تحرک کم تری نسبت به تیم هایی که با مالکیت بالا و پرس سنگین بازی می کنند دارند.
از لحاظ زیبایی بصری فوتبال، low block یک سیستم خسته کننده است و حتما برای شما هم پیش آمده که هنگام تماشای بازی تدافعی یک تیم از آن ها انتقاد کنید. در همین لیگ برتر خودمان تیم های زیادی هستند که با این شیوه بازی های زیادی را بدون گل به پایان می رسانند. این تیم ها معمولا کمتر از 50 درصد مالکیت دارند.
برخلاف Gegenpressing یا counter-pressing که از سوی مربیانی همچون پپ گواردیولا و یورگن کلوپ اتخاذ می شود، در این سیستم تیم عقب می نشیند و سعی می کند نواحی کلیدی را با برتری عددی نسبت به تیم رقیب در اختیار خود بگیرد تا تیم حریف نتواند از مناطقی مثل Zone 14 یا Half - space موقعیت سازی کند و دروازه را تهدید کند علاوه بر این، در این رویکرد تیم ها برای به گل رسیدن به دنبال ضدحملات هستند.یکی از نکات کلیدی در این سیستم استفاده از هافبک های کناری به جای وینگر ها در این نوع بازی است. این بدان معناست که این تیم ها می توانند از سیستم 2-4-4 و 1-4-1-4 به جای 3-3-4 و 1-2-3-4 استفاده کنند.
دو لاین دفاعی 4 نفره هنگام دفاع می تواند فرم و استحکام خوبی را به خط دفاعی تیم بدهد. دو مهره هجومی هم باید در موقعیت مناسبی، آماده ضد حملات سریع برای به گل رسیدن باشند. به ثمر رساندن یک گل و پیش افتادن برگ برنده ای مهم در این سیستم است. برای مثال در لیگ امسال اگر نگاهی به بازی استقلال - سایپا بیاندازیم می بینیم که سایپا پس از گلی که به ثمر می رساند به خوبی با این رویکرد نتیجه را حفظ می کند یا بازی استقلال - نساجی، قائمشهری ها تا دقایق پایانی با این سیستم بازی کردند، استقلال مقابل آنها به مشکل خورد. پرسپولیس هم یکی از تیم هایی است که به دلیل مهره هایی که در اختیار دارد با چنین تیم هایی که با رویکرد low block بازی می کنند مواجه می شود.
نحوه چینش تیم هایی که با سیستم 2-4-4 رویکرد low block را در پیش می گیرند.
نحوه چینش تیم هایی که با سیستم 1-4-1-4 رویکرد low block را در پیش می گیرند.
موفق ترین نمونه تیم هایی که از این رویکرد بهره می گیرند، اتلتیکو مادرید سال 2014 است که در همان سال با این رویکرد به قهرمانی لالیگا رسید و به فینال لیگ قهرمانان اروپا هم راه یافت اما دقیقه 90 قهرمانی را به رئال داد. دیگو سیمئونه با دراختیار داشتن تیمی که نه استعداد و نه توان مالی دو غول اسپانیایی را داشت، فوتبال دو قطبی اسپانیا را به سه قطب بسط داد. در نقاط مختلف جهان تیم هایی از low block استفاده می کنند که درجه دو یا سه هستند و از لحاظ مهره نمی توانند با تیم های بزرگ کشور رقابت کنند. در این سیستم آن ها امیدوار هستند تا شاید با فیزیکی و دفاعی تر کردن بازی به نتیجه ای مطلوب برسند. گاها در محافل فوتبالی از این سیستم به اشتباه با لفظ ضد فوتبال یا دفاع اتوبوسی یاد می شود.
حالا به بررسی استراتژی هایی که در این سیستم استفاده می شود می پردازیم:
بسیاری معتقند که کنترل بازی در گرو کنترل توپ است اما رویکرد low block دقیقا مقابل این قضیه است و به دنبال اثبات این قضیه است که با کنترل فضا باید بازی را کنترل کرد.
از آن جا که مالکیت توپ زمانی موثر واقع می شود که از فضا ها به خوبی استفاده شود و توپ را به فضاهای خالی موثر منتقل شود پس در این سیستم می توان با کنترل فضاها به نتیجه مطلوب رسید.
Zone 14 را به نوعی می توانیم حیاتی ترین منطقه برای حمله به دروازه حریف بدانیم چراکه موقعیت هایی که از این فضا به دست می آیند هم دارای xg بالایی هستند و هم از موقعیت خوبی نسبت به دروازه برخوردار هستند و همین دلیل در رویکرد low block از تدابیر خاصی برای محافظت از این منطقه استفاده می شود.
تصویر بالا چیدمان یک تیم با دفاع مدرن را نشان می دهد که لاین های دفاعی این تیم با پوشش مناسب کانال های مرکزی که شامل همان Zone 14 می شود و حضور مدافعان کناری در Half -space ها تیم حریف را عملا به کناره های زمین سوق می دهند. کانال های کناری زمین که از آن با عنوان فلانک ها یاد می شود از ارزش پایین تری نسبت به منطقه های دیگر برخوردار است چرا که بازیکن در این منطقه خیلی در موقعیت خوبی نسبت به دروازه قرار ندارد و یک تیم با رویکرد low block اگر بتواند تیم حمله کننده را به آن مناطق هدایت کند خطر را از دروازه اش دور کرده است به همین دلیل چیدمان دفاعی بالا در رویکرد low block رعایت می شود.
همانطور که گفتیم مهمترین هدف هنگام دفاع مقابل حملات حریف، هدایت موج حملات به فلانک ها است و پس از این که این کار انجام شد تیم مدافع باید با ایجاد برتری عددی هم مانع کار های ترکیبی تیم حریف شود و هم برای توپ گیری اقدام کنند.
با ایجاد این برتری عددی وینگر تیم حریف از بازی به نوعی خارج می شود و ریسک از دست دادن توپ هم بالا می رود.
نمونه یک برتری عددی 2 در مقابل 1 و 3 در مقابل 2
قطعا مهاجمانی که با رویکرد low block مواجه می شوند ایستا نخواهند بود و تمام تلاش شان را برای شکستن لاین دفاعی تیم مدافع و ایجاد فضا و شکاف در خط دفاعی این تیم ها می کنند.
یکی از راه های موثر برای جلوگیری از این حملات Staggered line است. یک نوع چینش خاص که با پر کردن فضای بین خطوط و عمق خوبی که به خط دفاعی داده می شود کار برای مهاجمان حریف سخت می شود.
Staggered line
یکی از مهم ترین شاخص ها برای اجرای یک سیستم، پذیرش آن و ایجاد یک ذهنیت برنده است. برای اجرای رویکرد low block بازیکنان تیم نیاز به تمرکز بالایی دارند. چرا که با هر اشتباه و لغزش مخصوصا در ابتدای بازی جو بدی در تیم حاکم می شود و از آن جا که هدف چنین تیم هایی گل نخوردن است، اگر در دقایق ابتدایی گلی دریافت کنند احتمال این که شیک شکست سنگین را پشت سر بگذارند خیلی بالا است.
حالا که در فوتبال ایران علاقه به استفاده از چنین رویکردی افزایش یافته است بدنیست مربیان جوان فوتبال ایران از ایده های خاص خود برای اجرای این سیستم استفاده کنند.
رویکرد low block یک سیستم کم ریسک است که قاعدتا نباید توقع زیادی از پاداشی که نصیب شما میکند داشته باشیم. اگر نگاهی به جدول رده بندی لیگ ایران بیاندازیم متوجه این قضیه می شویم که این سیستم برای تیم های کوچکی است که به نوعی به میانه جدول یا بقا برای لیگ برتر راضی هستند. این سیستم بیشتر بازدارنده است و برای قهرمان شدن شما نیاز به استراتژی تهاجمی تر و به اصطلاح ضربه زننده دارید نه بازدارنده.
به قول شاعر (زنده یاد فروغ فرخزاد) هیچ صیادی در جوی حقیری که به گودالی می ریزد، مروارید صید نخواهد کرد!
از این روش بازی، معمولا جام و افتخار بیرون نمی آید، غیر از اتفاق های نادر مثل کاری که سیمئونه آرژانتینی در اسپانیا کرد و با خلاقیت خود، طراحی ضدحمله و طراحی حمله در موقعیت های ساکن یا همان ضربه ایستگاهی را به این شیوه بازدارنده افزود.
