بندر ترکمن یا بندر شاه شهری از توابع مرکزی شهرستان ترکمن در غرب استان گلستان است. این شهر در زمان رضاشاه پهلوی در سال ۱۳۰۶ خورشیدی بنیان‌گذاری شد و ازین رو تا پیش از انقلاب «بندر شاه» نامیده می‌شد. بندر ترکمن جزو نخستین شهرهای ایران است که راه‌آهن به آن کشیده شد؛ راه‌آهن سراسری پس از گذشت ۱۴۰۰ کیلومتر دریای خزر را به خلیج فارس و بندر امام خمینی پیوند می‌دهد. بندر شاه در قدیم دارای سه اسکله بود که اکنون بازمانده‌هایی از آنها به‌جا مانده.
بر طبق سرشماری رسمی، در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن (بخش مرکزی شهر بندرترکمن) بالغ بر ۵۳۷۹۰ نفر بوده‌است. از نقاط گردشگری آن می‌توان به جزیره آشوراده در حدود یک کیلومتری ساحل آن اشاره نمود که تا چند سال قبل مسکونی بوده‌است. این جزیره در حال حاضر در اختیار شیلات قرار گرفته‌است.
اکثریت مردم این شهر ترکمن و سنی مذهب می‌باشند (نزدیک به ۷۵٪)، ولی اقوام دیگر همچون فارسی زبانان سیستانی، ترکهای آذربایجانی، قزاقها، طبری‌ها (کتولی، استرآبادی و مازندرانی) و… در کنار هم زندگی می‌کنند. به گفته محمد آذری مدیر بنیاد نیمروز سیستانی‌ها از شرق گلستان به سمت غرب جمعیتشان کاهش می‌یابد و در بندرترکمن سیستانی‌ها در کنار ترکمن‌ها بودوباش مسالمت آمیز دارند و بر اساس مطالعات مرکز مردم‌شناسی بنیاد نیمروز طوایف عنایت و میروفراهی در روستاهای زابل محل سفلی و علیا وایوان آباد در کنار سایر طوایف سیستانی روستاهای مستقل مخصوص سیستانی‌ها را به وجود آوردند.
تا پیش از سال ۱۳۰۵ هجری شمسی نامی از این بندر در هیچ‌یک از منابع چاپی به چشم نمی‌خورد. سالنامه رسمی کشور در این سال دلایل ایجاد این شهر جدید را بالا آمدن عمق خلیج گرگان و در نتیجه کاهش عمق آبخور بندرگز اعلام کرد.
اقتصاد شهر بر پایه راه‌آهن و بندر طراحی شده بوده که با بالا آمدن عمق دریا و کاهش آبخور کشتیها، امروزه عملاً خاصیت بندر تجاری ندارد و تنها مواد سوختی و نفت خام در مقیاس بسیار ناچیز به مقصد نیروگاههای منطقه تخلیه می‌گردد. اقتصاد شهر در حال حاضر بر پایه تولید فرش و گلیم، صید و تولید خاویار، کشاورزی و صنایع دستی و گردشگری رونق دارد. البته ناگفته نیز نماند که بازارچه گمرکی ساحلی اسکله ترکمن نیز اولین مکان برای تفریح گردشگران این منطقه به شمار می‌آید. مجتمع ستاره اسکله ترکمن اولین مجتمع تجاری رفاهی اسکله بندر ترکمن می‌باشد؛ که شامل ۱۵۰ واحد تجاری، رستوران و هتل سه ستاره می‌باشد. معماری این‌مجتمع و محل بنای آن برای گردشگران جاذبهٔ بسیاری را به وجود آورده‌است.
در بندر ترکمن یک دانشگاه پیام نور با رشته‌های انسانی و ریاضی وجود دارد و سال ۱۳۹۰ در بندرترکمن دانشگاه آزاد شروع به پذیرش دانشجو به صورت بدون کنکور نمود. در شهر بندرترکمن هشت سالن ورزشی چند منظوره و دو زمین چمن مصنوعی وجود دارد. همچنین استادیوم قاندومی یکی از بزرگترین استادیوم‌های استان گلستان در بلوار بهشتی روبروی پارک گلستان واقع است. دو زمین فوتبال و والیبال ساحلی نیز در شهر وجود دارد. از دیگر دیدنی‌های بندرترکمن مجموعه ورزشی اسبدوانی است که هرساله مسابقات اسبدوانی مختلفی در آن برگزار می‌شود.
شهرستان تركمن بنا به مصوبه هيات وزيران در سال 1359 به عنوان يكي از شهرستانهاي استان گلستان جزء تقسيمات كشوري محسوب گرديد و فرمانداري شهرستان تاسيس و افتتاح گرديد . شهرستان ترکمن در بخش شمال غربی استان که از شمال به کشور ترکمنستان ، از جنوب به شهرستان کردکوی ، از شرق به شهرستان آق قلا و از غرب به دریای خزر و خلیج گرگان محدود می شود . وسعت شهرستان ترکمن 295 کیلومتر مربع که دارای 79978 نفر جمعیت که از دو بخش مرکزی و سیجوال و یک شهر بندرترکمن و چهار دهستان و 24 آبادی تشکیل شده است .
صنایع دستی که هم اکنون می توان از آنها به عنوان صنایع دستی شهرستان ترکمن سخن گفت،عبارتند از فرش ، سوزن دوزي ، ساخت زيورآلات ترکمنی ، نمد مالي ، گليم و پلاس بافي و ...
شهرستان ترکمن با وجود جاذبه های طبیعی مانند دریا ، جزیره آشوراده و صنایع دستی غنی ترکمن ، یکی از مهمترین مرکز گردشگری استان محسوب می گردد . صنایع دستی این شهرستان قالی و قالیچه و پشتی ترکمنی ، سوزن دوزی ، زیورآلات و نمدمالی است . از مهمترین مناطق گردشگری و تاریخی شهرستان ترکمن می توان جزیره آشوراده ، اسکله توریستی ساحل دریا ، میدان سوارکاری ، پادگان روسها ، زیارتگاه بهاء الدین نقشبندی و آرامگاه آق امام را نام برد و دارای بازارچه مرزی در کنار ساحل و بازار هفتگی دوشنبه بازار است .
چکدرمه بی شک مشهورترین غذای محلی استان گلستان است. این پلو غذای مخصوص مخصوص بندر ترکمن و آق قلا است. چکدرمه غذایی بسیار لذیذ است که در حالت سنتی درون دیگ مخصوصی به نام قازان طبخ می شود. ترکیبات اصلی این غذای سنتی بندر ترکمن را گوشت، برنج، پیاز، رب گوجه فرنگی، روغن، نمک و فلفل تشکیل می دهند. خورشت ساک که با استفاده از نخود، فلفل، گوشت با چربی، آرد، اسفناج، روغن، سیر و پیاز تهیه می شود، به عنوان یکی از غذاهای معروف در مناسبت های مختلف در بندر ترکمن طبخ می شود. وجود اسفناج و گوشت در این خورشت باعث شده که غذای بسیار مقوی باشد. اکمک که برای پخت آن که در ترکمنستان به آن چلفک می گویند، دیگ چدنی را که کمی چرب کرده اند، روی آتش گرم می‌کنند. خمیر آماده را به صورت لایه‌ای نازک و مدور و با کمک کاردی دسته بلند در داخل دیگ می‌چرخانند و سپس زیر و رو می‌کنند تا طرف دیگر آن نیز پخته شود. سپس لایه‌ی دیگر بر آن اضافه می‌کنند و باز در داخل دیگ می‌چرخانند. در این مرحله نیز عمل لایه‌گذاری تکرار می‌شود. لایه‌های پخته شده را از دیگ بیرون آورده و مانند شیرینی کاک در هم می‌پیچند و لابه‌لای آن شکر می ریزند. این شیرینی خوشمزه را همراه با چای میل می کنند. از دیگر غذاهای خوشمزه ترکمن صحرا می توان به بولامه (غذایی شبیه حلیم)، چوروک (نان تنوری)، نان فتیر، کلوچه، بیشمه (نان روغنی شبیه به بامیه)، باسترمه (پلو به همراه ماهی ازون برون)، قاتلاما (نان روغنی شیرین)، بوروک (غذایی شبیه پیراشکی)، ماش پلو و کئی ترشک (خوراک کدو) اشاره کرد.
در فصل بهار به ویژه در فروردین و نیمه اول اردیبهشت ماه طبیعت ترکمن صحرا بسیار زیبا و چشم نواز است. با توجه به تعطیلات نوروز می توان گفت بهترین زمان برای سفر به ترکمن صحرا و تماشای دشت‌های وسیع و سرسبز و سایر جاذبه‌های آن فروردین ماه است. اما اگر در تعطیلات نوروز موفق به سفر نشدید، نگران نباشید. زیرا همان طور که گفته شد زیبایی خیره کننده ترکمن صحرا تا اردیبهشت ادامه دار است.
جاذبه های بندر ترکمن
جزیره آشوراده: جزیره آشوراده نامی آشنا بین جاذبه‌های گردشگری استان‌های شمالی ایران است. آشوراده در گذشته از مجموع سه جزیره تشکیل شده بود که دو جزیره آن غرق شدند و در حال حاضر فقط یکی از آنها باقی مانده است. آشوراده تنها جزیره ایرانی در دریای خزر است و به این دلیل که ۴۰٪ خاویار ایران را تأمین می‌کند اهمیت زیادی دارد. برای رسیدن به این جزیره باید از قایق‌های محلی بندرترکمن استفاده کنید. بازار محلی نیز از دیگر جذابیت‌های آشوراده است.
ساحل بندر ترکمن: یکی از زیباترین جاذبه‌های گردشگری بندر ترکمن اسکله تفریحی است. امکانات تفریحی و رفاهی که در اسکله فراهم شده است می‌تواند اوقات خوشی را برای گردشگران به وجود آورد. قایق‌های موتوری و پدالی از لذت‌بخش‌ترین تفریح‌های دریایی اسکله است. رستوران، محلی برای پیک‌نیک و سرویس‌های بهداشتی از امکانات رفاهی این اسکله‌اند. چشم‌انداز دریای خزر در کنار این امکانات به جذابیت‌های اسکله می‌افزاید. بازارچه‌های سنتی برای خرید محصول‌های محلی و لباس‌های سنتی و سوغاتی از دیگر جاذبه‌های اسکله تفریحی بند‌رترکمن‌اند.
روستای قره قاشلی: روستای قره قاشلی یکی از روستاهای بندر ترکمن است. این روستا، علاوه‌بر جاذبه‌های طبیعی، یکی از مهمترین مکان‌های برگزاری مسابقه‌های اسبدوانی داخلی و بین‌المللی است. در تمام روزهای سال علاقه‌مندان به اسب‌سواری می‌توانند به این روستا سفر کنند و لذت اسب‌سواری با اسب‌های اصیل و معروف ترکمن را تجربه کنند.
منطقه شکار ممنوع صوفیکم: منطقه شکار ممنوع صوفیکم، تالابی در نزدیکی بندر ترکمن و در شمال استان گلستان است. وسعت این تالاب ۳۳ هزار و ۳۷۰ هکتار است. اهمیت این تالاب به این خاطر است که زیستگاه برخی گونه‌های نادر حیات وحش مانند روباه ترکمن و کوچک‌ترین پستاندار ایران یعنی حشره خوار کوتوله است. لازم به ذکر است که این منطقه یکی از اقامتگاه‌های زمستان‌گذرانی پرندگان مهاجر است، که هر ساله از ۶ مسیر مهاجرت در جهان به این تالاب وارد می شوند. ۱۳۰ گونه پرنده از جمله ۹ گونه پرنده مهاجر زادآور و ۱۲ گونه پرنده بومی زادآور در این تالاب یافت می شوند. همچنین این تالاب به عنوان زیستگاه پرنده‌های حمایت‌شده و در معرض خطر مانند اردک سرسفید و عقاب دریایی دم‌سفید اهمیت بالایی دارد.
ترکمن صحرا: ترکمن صحرا به لحاظ جغرافیایی بخش وسیعی از شمال شرقی کشور را شامل می شود. این منطقه از شمال با جمهوری ترکمنستان مرز مشترک دارد، و از جنوب به کوهپایه‌های البرز، از غرب به دریای خزر و از شرق به خراسان شمالی و بجنورد می‌رسد. در واقع ترکمن صحرا بخش وسیعی از استان گلستان و خراسان شمالی را در برمی‌گیرد. شهرهای بندرترکمن، گنبد کاووس، مراوه تپه، آق‌قلا، نگین شهر، کلاله، سیمین شهر و داشلی برون در ترکمن صحرا قرار دارند. شهرهای گنبدکاووس، مراوه تپه، کلاله، ترکمن، گمیشان و آق‌قلا در استان گلستان و بخش‌هایی از شهرهای آرا، درگز و مانه و سملقان در خراسان شمالی هستند. منطقه ترکمن صحرا بسیار وسیع است و جاذبه‌های طبیعی و تاریخی منحصر به فردی در آن موجود است، که از میان آنها می توان به بلندترین برج آجری جهان، هزار دره ها، گورستان سنگی مرموز، فرهنگ غنی، موسیقی مردم ترکمن صحرا و اسب های اصیل ترکمن را نام برد. هر کدام از زیبایی‌ها به تنهایی می تواند انگیزه ای برای سفر به ترکمن صحرا باشد.
اسکله تفریحی بندر ترکمن: اسکله تفریحی بندر ترکمن یکی از بهترین دیدنی‌های این شهر است. اسکله بندر ترکمن در غرب این شهر واقع شده، جایی که می‌توان سوار قایق‌های پدالی یا موتوری شد و در بازارهای بی‌نظیر و رنگارنگ آن در افقی از دریای خزر خرید کرد. اگر به بندر ترکمن سفر کردید، تماشای غروب خاطره‌انگیز این اسکله را فراموش نکنید.
تالاب گمیشان: این تالاب زیبا در شمال غرب بخش گُمیشان از توابع شهرستان بندر ترکمن واقع‌شده است. ضلع جنوبی تالاب به رودخانه گرگان رود، ضلع شمالی آن به مرز ایران و ترکمنستان، ضلع غربی آن به دریای خزر و شرق آن به دشت گمیشان متصل است و حدود هفت کیلومتر از آن نیز در خاک کشور ترکمنستان امتداد دارد. بخش شمالی تالاب گمیشان به علت دارا بودن شرایط مطلوب به‌عنوان منطقه حفاظت‌شده معرفی و در فهرست تالاب‌های بین‌المللی در کنوانسیون رامسر قرارگرفته است. این تالاب، هر ساله میزبان هزاران پرنده مهاجری است که زمستان خود را در این تالاب بین‌المللی و دیگر تالاب‌های استان گلستان سپری می‌کنند. پرندگان این تالاب عمدتا مهاجر هستند و با سرد شدن هوا در بخش‌های روسیه به این تالاب می‌آیند. این پرندگان معمولا از آبان ماه وارد ایران می‌شوند و تا اوایل فروردین در این تالاب می‌مانند. این تالاب بین‌المللی سالانه میزبان بیش از ۲۲ گونه پرنده از قبیل: فلامینگو، عقاب شاهی، بالابان، قو، حواصیل، پرلا، سار، مرغابی سر حنایی، مرغابی سرسبز، گیلانشاه خال‌دار، کوکر، آبچلیک، خوتکا، کاکایی، لک لک، پلیکان، سلیم طلایی، چکاوک، غاز خاکستری، پرستوی دریایی و ... است.
قدمگاه بهاء الدین نقشبندی: در ۱۰ کیلومتری شرقی بندر ترکمن، در نزدیکی روستای خوجه لر، قدمگاه بهاء الدین نقشبندی قرار دارد. بنا به روایات، بهاء الدین نقشبندی مرتاضی قدیس گونه بوده که پیروان او هنوز در هند ، چین و ایران زندگی می کنند. ظاهرا این شخص مدتی در این مکان اقامت داشته که اکنون تبدیل به این مکان مقدس شده است. وی در سال ۷۹۱ ه.ق فوت کرده و صومعه وی در بهاء الدین بخارا هنوز فعال است. این محل مورد توجه زنان نازا است و گفته می شود نذر برای این بارگاه حاجت کسانی را که برای بچه دار شدن مراجعه می کنند را برآورده می کند. محمد بهاءالدین نقشبند بخاری بنیادگذار سلسلهٔ طریقت نقشبندیه بود. وی در محرم سال ۷۱۸ق در قصر عارفان بخارا به دنیا آمد. سه روز بعد از ولادت بهاءالدین، جد او که از ارادتمندان طریقه خواجگان بود وی را نزد خواجه محمد باباسماسی برد و باباسماسی، بهاءالدین را به فرزندی خود پذیرفت. خواجه بهاءالدین نزد وی تربیت یافت و آداب طریقت را از سید امیر کلال آموخت و بعد از طی مراحل سلوک از سوی امیر کلال اجازه یافت تا در صحبت مشایخ دیگر به تکمیل مراحل مجاهدت بپردازد. بدین جهت وی چندین سال صحبت مشایخی چون عارف دیگ گرانی، قدم شیخ و خلیل آتا را دریافت. البته خواجه شماری دیگر از مشایخ مانند زید الدین ابوبکر تایبادی را نیز ملاقات کرد.
کورس اسب دوانی: اگر به اسب و اسب سواری علاقمندید کورس بهاره بندر ترکمن را یکی از جذاب ترین علاقمندی های ترکمنان است را از دست ندهید.
..................................
آرشیو
