شهرستان مُهر (به انگلیسی: Mohr County) یکی از شهرستان‌های جنوبی استان فارس ایران است. مرکز این شهرستان، شهر مُهر است.این شهرستان در سال ۱۳۸۰ مستقل شد. این شهرستان از شمال و شرق به شهرستان لامرد محدود می‌شود، از شمال غرب به شهرستان فراشبند و خنج و از طرف غرب با شهرستان جم در استان بوشهر هم‌مرز بوده و از طرف جنوب و غرب نیز به شهرستان‌های پارسیان در استان هرمزگان و عسلویه در استان بوشهر امتداد دارد.
گفتنی است در استان فارس از شهرستان مهر به عنوان دروازه ورود به خلیج فارس و نگین اقتصادی و گردشگری استان یاد می شود قدمت مناطقی از این شهرستان همچون روستای هرج وروستای سرگاه (شهرگران) به ۷ هزار سال می‌رسد. همچنین دهستان فال و مرکز بخش اسیر به هزاران سال قبل یعنی دوران هخامنشی و زمان حکومت ساسانیان بازمی‌گردد.
شناسه خودرویی این شهرستان "۸۳س" می باشد و سالانه حدود ۱۰۰۰ خودرو در راهور این شهرستان شماره گذاری می شود. شهرستان مهر دارای یک واحد درمانی به نام بیمارستان فاطمه الزهرا می باشد و در بخش گله دار نیز یک بیمارستان در حال ساخت دارد. شهرستان مهر در زمینه آموزش عالی نیز دارای دانشگاه پیام نور و موسسه غیر انتفاعی پارس می باشد. در زمینه ورزشی نیز دارای یک سالن ورزشی و یک زمین چمن به نام شهدای مهر می باشد. این شهرستان دارای ۴ بخش و ۸ دهستان و مجموعاً دارای پنج شهر و ۱۲۲ روستا می‌باشد.
از لحاظ زمین‌شناسی و توپوگرافی این شهرستان بر روی یک دشت ساختمانی واقع شده که شمال و جنوب آن را دو رشته کوه موازی احاطه کرده‌است. ارتفاع این کوه‌ها نسبتاً بریده و فرسایش یافته زیاد نیست و ازمارنهای آهکی گچی، نمکی و ماسه ایی با شیب ۵۰ تا ۷۰ در صد تشکیل شده‌است. آب و هوای منطقه بیابانی و گرم و خشک است که قسمت‌های وسیع ای از خاک ایران از جمله جنوب فارس شامل می‌شود. متوسط درجه حرارت به دست آمده با در نظر گرفتن موقعیت ارتفاعی و مختصات جغرافیایی حداکثر ۵۰ درجه و حداقل تا صفر درجه سانتی گراد متغیر بوده‌است. متوسط رطوبت ۴۲ درصد است که از اواخر خرداد به مدت ۴۵ تا ۶۰ روز تا سطح ۹۰ درصد در نوسان می‌باشد. میزان بارندگی طبق آمار ده ساله ۲۹۸ میلی‌متر برآورد شده که از سالی به سال دیگر متغیر است و شدت این تغییر نیز زیاد می‌باشد. سرعت وزش باد در منطقه بین ۵ تا ۷ کیلومتر در ساعت به مدت ۷۵ روز از سمت جنوب به سمت شمال شرقی است که از جمله آن می‌توان به بادهای موسمی اشاره کرد.
از لحاظ پوشش گیاهی به صورت خود رو ی مرتعی می‌توان بادام کوهی، بنه، انجیر، گون، ساری سولماز، شکر تیغال، قیچ، قره گز، بارهنگ، تنگرس، انار شیطان، گزوناترک که در زیر آن‌ها علفهایی مانند شبدر، بهمن و بعضی گیاهان مشخص منطقه مدیترانه ایی می‌رویند را نام برد. از گیاهان دارویی منطقه می‌توان به یولاف با نام علمی SATIVA, ORIGANAVALGRE, AVENA گل شقایق با نام علمی PAVEATHOEAS و… اشاره کرد که از آن در درمان بسیاری از بیماری‌ها استفاده می‌شود. از نظر زندگی جانوری منطقه دارای تنئوع خاص می‌باشد و انواع پستانداران مانند شغال، کفتار، خرگوش کل (بزکوهی)، روباه، گرگ و… پرندگانی چون تیهو، کبک، بلبل، کلاغ، کبوتر، گنجشک، جغد، باز شکاری، دم جنبانک، شاهین، عقاب و… در آن زندگی می‌کنند.
جمعیت این شهرستان بر طبق سرشماری سال ۱۳۸۵، برابر با ۵۴٬۴۱۳ نفر بوده‌است از این تعداد ۱۴۳۸۴ نفر در بخش مرکزی و ۱۱۶۵۲ نفر در بخش وراوی و ۱۳۲۰۶ نفر در بخش گله دار و ۱۲۰۳۰ نفر در بخش اسیر ساکن بوده‌اند از این تعداد ۶۸ درصد در نقاط روستایی و ۳۲ درصد در نقاط شهری ساکن هستند. تراکم نسبی جمعیت برای کل شهرستان ۲۶ نفر در هرکیلومتر مربع بوده که این رقم برای بخش مرکزی ۷۷ برای بخش گله دار ۴۲ و برای بخش وراوی و برای بخش اسیر ۱۶ نفر برآورد شده‌است.
این شهرستان با هزاران هکتار اراضی وسیع کشاورزی که بیش‌ترین آن در بخش‌های اسیر و گله دار است یکی از قطبهای کشاورزی در جنوب استان فارس به‌شمار می‌رود.
زنبور داری: تعداد کندوی عسل موجود در منطقه بیش از ۳۵۰ کلنی می‌باشد که از آن ۲۰۰۰ کیلو عسل به دست می‌آید و بیشتر دراطراف مناطق سرگاه، نوآباد، چاه کبکان، شهرک امام خمینی، بهرستان واسیر ودارالمیزان دیده می‌شوند.
پرورش کبک و بلدرچین :این مزرعه در روستای بهرستان بخش اسیر واقع شده‌است و تولیدات آن شامل تخم بلدرچین و گوشت کبک و بلدرچین می‌باشد.
صنایع: در بخش صنایع می‌توان به وجود پالایشگاه پارسیان، کارخانه اسیر ماکارون، کارخانه یخ سازی، صنایع بسته‌بندی پلاستیک و تولید ظروف یکبار مصرف در اسیر اشاره کرد که بیشتر این کارخانه‌ها تعطیل شده‌اند.
حمل و نقل: بخش حمل ونقل به عنوان یکی از مهم‌ترین مزیتهای اقتصادی در این شهرستان به‌شمار می‌رود. نزدیکی به آب‌های خلیج فارس، قرا گرفتن در فاصله نزدیک با فرودگاه بین‌المللی عسلویه، قرار گرفتن بر سر راه ارتباطی پالایشگاه پارسیان به پارس جنوبی، راه ارتباطی شیراز-فیروزآباد / فرودگاه بین‌المللی لامرد / عسلویه، محور اسیر / علامرو دشت و اتوبان مهر/. شهرستان را به یکی از نقاط مهم استراتژیک تبدیل نموده‌است. نزدیکی به کشورهای خلیج فارس که موجب انتقال سرمایه‌های کلانی به شهرستان شده، خیرات و برکات فراوانی را به ویژه در زمینه‌های مذهبی و آموزشی نصیب شهرستان نموده‌است. می‌توان با هدایت صحیح این سرمایه‌ها در بخش اقتصادی به ایجاد اشتغال در این شهرستان کمک شایانی کرد.
مردم شهرستان همگی مسلمان و دارای مذهب شیعه و در بعضی مناطق سنی می‌باشند. نژاد آنان آریایی و زبانشان اچمی است که به علت نزدیکی با کشورهای خلیج فارس و سابقه تاریخی هجوم انگلیسیها به بنادر بعضی واژه‌های انگلیسی نیز بدان وارد شده‌است. در زمینه برگزاری مراسم مذهبی و هم چنین مراسم ازدواج و غیره رسوم خاص خود را دارا است که در فرصت‌های آتی بیشتر بدان پرداخته می‌شود. به علت علاقه وافر مردم منطقه به اسلام و امامان شیعه برگزاری مراسم سوگواری ائمه به ویژه حسین بن علی با تشریفات خاص صورت می‌پذیرد که ابعاد گسترده این سوگواری به گونه‌ای ملموس در تعزیه داری حسین نمود پیدا کرده‌است.
از آنجایی که فارس در دوره هخامنشیان از اهمیت ویژه ای برخوردار و پادگان ها و کاخ های هخامنشیان در نقاط مختلف استان پراکنده بودند این منطقه نیز به دلیل موقعیت استراتژیک خصوصاً نزدیکی به خلیج فارس و بندر سیراف از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار یوده است. امروزه بازمانده های یکی از کاخهای هخامنشیان در روستای شلدان شهرستان مهر موجود می باشد این اثر از لحاظ معماری و نقش و نگارهایی که در دل آن کنده شده است شباهت بسیار نزدیکی به معماری تخت جمشید دارد. ستونها و سرستونهای این کاخ از نظر حجم و شکل عیناً سرستونهای تخت جمشید می باشد و گل لوتوس که از مشخصه های معماری تخت جمشید است در این اثر نیز وجود دارد وجو این اثر مهم تاریخی و آثار دیگری که معروف به خانه گبری می باشد و استودانهای دهستان خوزی و دیگر آثار مربوط به ایران باستان در این شهرستان حکایت از آبادانی و رونق زیاد آن در 2500 سال پیش دارد.
آنچه از کتب مختلف تاریخی همچون خاطرات ” سرارل اشتین ” ، دستنوشته های نویسندگانی چون شاردن و روزنامه حبل المتین درباره مبارزات مردم جنوب به ویژه نقش منحصر به فرد قشون اعزامی از شهرهای گله دار و وراوی در سرعت بخشیدن به تشکیل اولین حکومت اسلامی به رهبری سید عبدالحسین لاری، تاثیر علما و بزرگان برخاسته از این دیار همچون آیت الله فال اسیری در جریان نهضت تنباکو، آزاد سازی مناطق جنوبی کشور از دست پرتغالی ها در زمان امام قلی خان و مبارزه با استعمار انگلیس در جنوب ، از استقلال طلبی ، آزادی خواهی و اسلام خواهی مردم و رونق و آبادانی این مرز و بوم در مقاطع مختلف تاریخی حکایت می کند.
آب وهوای گرم و خشک منطقه باعث ایجاد نخلستان ها و باغ های مرکبات وسیعی شده است. تفرجگاه ها و تالاب های فصلی از مناظر زیبا و دل انگیز منطقه ی مهر است که چشم هر بیننده ای را خیره می کند.نزدیکی به فرودگاه لامرد بر ظرفیت منطقه ی مهر در جذب گردشگر افزده است. از آثار تاریخی مهر می توان به قبرستان تاریخی فال، خانه گبری، قلعه سید، امامزاده محمد، قبرستان قدیمی خوزی، قلعه شلدان، قبرستان قدیمی زیغان، قنات های واقع در تنگ مهر، فاریاب، خوزی و… اشاره کرد. از امکانات اقامتی منطقه ی مهر هتل بزرگ نیک هخامنش است. هتلی مجهز و زیبا که برای رفاه گردشگران ایجاد شده است.
جاذبه های مُهر
سنگ چله گاه: این اثر یکی از شاخص ترین آثار تاریخی در شهرستان مهر در استان تاریخی فارس بشمار می رود،اثر تاریخی «سنگ چله گاه» به عنوان استودانی از دوران تاریخی در بخش وراوی این شهرستان قرار دارد که در تاریخ ۱۰/۱۰/۱۳۸۱ به شماره ۶۷۷۴ در فهرست میراث ملی ایران به ثبت رسیده است.
حمام وراوی: این حمام از دو فضای پنج ضلعی همراه با تون حمام تشکیل شده است. مصالحی که در ساخت این حمام به کار رفته، سنگ و ساروج می‌باشد و پوشش سقف آن در هر بخش، گبندی شکل می‌باشد. در هر ضلع یک اتاقک مستطیل شکل وجود دارد که ابعاد آن 70/12 در 20/3 متر می باشد و به عنوان خزینه آب سرد و گرم از آن استفاده شده که این حمام متعلق به دوره قاجار است.
چاه شرف: این چاه از آثار به جا مانده از زمان قدیم در روستای چاه شرف شامل آسیاب سنگی- چاه حفر شده در سنگ به ارتفاع ۱۰ متر – و آثار گورنشین می‌باشد. قدمت این روستا باستانی بیش از ۷۵۰سال می‌باشد ویکی از کهن ترین روستاها جنوب فارس می‌باشد.
استودانهای خوزی: در فاصله 9 کیلومتری جنوب شرقی شهر مهر، در جنوب روستای خوزی، استودانهای خوزی دردشت جنوبی قرار دارند. این استودان‌ها در بخش کوهپای‌های در درهای به نام تنگ خوزی واقع شده و از دیگر آثار این محوطه، حفره های چهارگوش کنده شده در دیوار صخره به ابعاد 60×50 سانتی متر می‌باشد. که دارای تزئیناتی کنگره‌ای در بالا است.
قبرستان تاریخی فال: این قبرستان که در روستای فال واقع شده دارای سنگ قبرهایی به شکل صندوق می‌باشد که متعلق به قرن هشتم هجری تا قرن 11 هجری است. همچنین گنجینه‌ای از خطوط کوفی تزئینی و ثلث با کتابت استادانه را دارا می‌باشد.
آثار شلدان: درمنطقه تمب بت شلدان در بخش اسیر مهر، آثار چند سرستون و بخش بالایی ستون به صورت نیم تنه حیوانی وجود دارد. این آثار به تقلید از آثار هخامنشی تخت جمشید ساخته شده است . از دیگر آثار شهرستان مهر می‌توان به آسیاب‌های آبی تنگ خوری، آب انبارهای مهر، تنگ خوزی، سرگاه، دیوارهای تدافعی تخت پرس و استودانهای سنگی منطقه مهر اشاره کرد. تمب بت از آثار به جا مانده دریکی از کاخهای هخامنشیان در بخش اسیر بوده و این اثر از لحاظ معماری و نقش و نگاره‌هایی که در دل آن کنده شده‌است شباهت بسیار نزدیکی به معماری تخت جمشید دارد.
قلات دیلا در اسیر، قبرستان قدیمی زیغان، تنب زین: قلات دیلا در اسیر ، قبرستان قدیمی زیغان و تنب زین از آثار به جا مانده از پادگان نظامی واقع در کوه مشرف به روستای قلعه محمد علی قناتهای واقع در تنگ مهر، تنگ فاریاب، تنگ خوزی، تنگ صادره، جایشور، تنگ شول و تنگ زیغان تنگ چاه شرف که به دوره ساسانیان باز می‌گردد. برج‌های نگهبانی واقع در شهر مهر و روستاهای صادره و فاریاب، مسجد جامع فال، قبرستان شاه محمد واقع در بخش اسیر، قلعه سرگاه، قلعه میر اسماعیل فال، غارهای (کله کله)وقلعهتاریخی دیلا واقع در بخش اسیر امامزاده محمد در تنگ خوزی، قبرستان قدیمی خوزی که سنگ قبرهایی مربوط به 700 سال قبل در آن وجود دارد قناتهای واقع در تنگ مهر، خوزی، صادره، قدمت آن بیش از دو هزار و پانصد سال است.
مسجد جامع اسیر: این مسجد در سال ۹۹ قمری در زمان خلافت عمربن عبدالعزیز ساخته شده و تا کنون چندین بار بازسازی شده‌است.استودانهای موجود در اسیر نیز از دیگر آثار تاریخی شهرستان محسوب می‌گردد.
................................
آرشیو
