اختصاصی طرفداری - مرحله گروهی لیگ قهرمانان آسیا در منطقه غرب روز گذشته در دوحه قطر به پایان رسید و دو تیم از جمع 4 نماینده کشورمان موفق به صعود از دور گروهی شدند، آماری 50 درصدی که تقریبا در طول تاریخ برگزاری این مسابقات هم برای نمایندگان فوتبال ایران حفظ شده است. از ابتدای برگزاری لیگ قهرمانان آسیا از سال 2002 هیچ تیم ایرانی موفق به فتح مسابقات نشده، اما تیم‌های کشورمان در مجموع 27 بار موفق به صعود از مرحله گروهی مسابقات شده‌اند که موفقیتی تقریبا 46 درصدی را نشان می‌دهد.
تاریخچه و تغییر فرمت برگزاری
جام قهرمانی باشگاه‌های آسیا از سال 1967 آغاز شد و تا سال 2002 با تغییراتی در فرمت برگزاری خود با همین شکل و فقط با حضور قهرمانان لیگ‌های داخلی کشورهای آسیایی برگزار می‌شد. اما در این سال کنفدراسیون فوتبال آسیا با الگوبرداری از لیگ قهرمانان اروپا دست به تغییرات گسترده در مسابقات زد که مهم‌ترین تغییر اضافه شدن تعداد تیم‌های هر کشور به عدد 2 بود، ضمن اینکه نام مسابقات هم به لیگ قهرمانان آسیا تغییر کرد.
اولین دوره لیگ قهرمانان آسیا با این نام در نیمه دوم سال 2002 آغاز شد و پس از چند مرحله پلی‌آف، 16 تیم برتر شرق و غرب قاره در 4 گروه 4 تیمی به شکل متمرکز و به میزبانی یکی از تیم‌های حاضر در گروه به مصاف هم رفتند، در حالی که تنها تیم اول گروه به مرحله نیمه‌نهایی صعود می‌کرد، به دلیل گسترش بیماری سارس در آن سال مراحل رفت و برگشت نیمه نهایی و نهایی اولین دوره لیگ قهرمانان با چند ماه تاخیر و در اواخر سال 2003 به پایان رسید و پس از آن بود که AFC از ابتدای سال 2004 زمان‌بندی مسابقات را منطبق بر تقویم فوتبال در شرق آسیا تغییر داد. به این شکل که هر دوره از لیگ در یک سال میلادی آغاز و در همان سال به پایان برسد، اتفاقی که موجب می‌شود مراحل حذفی لیگ قهرمانان آسیا در فصل بعد تیم‌های منطقه غرب قرار بگیرد.
از سال 2004 مسابقات در مراحل گروهی نیز با حضور 16 تیم در منطقه غرب به شکل رفت و برگشت برگزار شد، به این صورت که فقط تیم‌های اول 4 گروه 4 تیمی می‌توانستند به مرحله یک‌چهارم نهایی مسابقات صعود کنند. پس از 5 سال، AFC بار دیگر دست به تغییرات گسترده در فرمت مسابقات زد. بر این اساس کشورهای معتبرتر قاره آسیا امکان حضور حداکثر 4 تیم در مرحله گروهی لیگ قهرمانان را پیدا کردند و کشورهای کوچک‌تر به مسابقات سطح دوم باشگاهی آسیا یعنی AFC کاپ فرستاده شدند. بعد از این تغییر 5 کشور ایران، عربستان، امارات، قطر و ازبکستان سهم عمده‌ای از نمایندگان قاره آسیا در منطقه غرب را در اختیار گرفتند و هیچ تیمی از سایر کشورهای غرب آسیا موفق به صعود از مرحله گروهی نشد، هر چند که با تغییرات اعمال شده از سال 2019 فرصت بیشتری در اختیار سایر کشورهای آسیایی قرار گرفته است و از سال 2021 هم با افزایش تعداد تیم‌ها حداقل 10 کشور در منطقه غرب دارای سهمیه مستقیم در مرحله گروهی مسابقات خواهند بود.
مقایسه آماری کشورهای غرب آسیا
جدول زیر نمایشگر تعداد تیم‌های صعود کننده هر کشور از مرحله گروهی لیگ قهرمانان آسیا در منطقه غرب است، همانطور که گفته شد در اولین دوره فقط 2 تیم از منطقه غرب به دور نیمه نهایی صعود کردند، بین سال‌های 2004 تا 2008 نیز 4 تیم از منطقه غرب به یک‌چهارم نهایی مسابقات راه پیدا می‌کردند. اما با تغییرات اعمال شده از سال 2009 تیم‌های دوم هر گروه نیز وارد مرحله حذفی شدند که باعث افزایش تعداد تیم‌های صعود کننده از 4 به 8 شد.
| سال |
ایران |
عربستان |
ازبکستان |
امارات |
قطر |
کویت |
سوریه |
| 2003 |
- |
- |
1 |
1 |
- |
- |
- |
| 2004 |
- |
1 |
1 |
2 |
- |
- |
- |
| 2005 |
1 |
1 |
- |
1 |
1 |
- |
- |
| 2006 |
- |
1 |
- |
1 |
- |
1 |
1 |
| 2007 |
1 |
1 |
- |
1 |
- |
- |
1 |
| 2008 |
1 |
- |
1 |
- |
- |
1 |
1 |
| 2009 |
1 |
4 |
2 |
- |
1 |
- |
- |
| 2010 |
3 |
2 |
2 |
- |
1 |
- |
- |
| 2011 |
2 |
4 |
1 |
- |
1 |
- |
- |
| 2012 |
3 |
3 |
- |
2 |
- |
- |
- |
| 2013 |
1 |
3 |
- |
1 |
3 |
- |
- |
| 2014 |
1 |
3 |
1 |
2 |
1 |
- |
- |
| 2015 |
2 |
2 |
- |
2 |
2 |
- |
- |
| 2016 |
2 |
1 |
1 |
2 |
2 |
- |
- |
| 2017 |
3 |
2 |
- |
2 |
1 |
- |
- |
| 2018 |
3 |
1 |
- |
2 |
2 |
- |
- |
| 2019 |
1 |
4 |
- |
1 |
2 |
- |
- |
| 2020 |
2 |
3 |
1 |
1 |
1 |
- |
- |
| مجموع |
27 |
36 |
11 |
21 |
18 |
2 |
3 |
تیم‌های باشگاهی کشور عربستان با 36 بار صعود از مرحله گروهی موفق‌تر از سایر کشورهای غرب آسیا عمل کرده‌اند، ایران نیز با 27 تعداد صعود در رده دوم این جدول قرار می‌گیرد. از زمان تغییر فرمت برگزاری مسابقات از سال 2009 هر سال حداقل یک تیم از ایران و عربستان سعودی موفق به صعود به مرحله حذفی شده است و عربستان تنها کشوری در منطقه غرب آسیا است که سه بار در سال‌های 2009، 2011 و 2019 هر 4 نماینده خود را در مرحله حذفی مسابقات دیده است. البته در سال 2012 هم هر سه باشگاه ایرانی حاضر در مرحله گروهی موفق به صعود شدند و ذوب آهن هم در مرحله پلی‌آف مغلوب استقلال دیگر نماینده کشورمان شده بود.
نتایج تیم‌های ایرانی در مرحله گروهی
در جدول زیر تیم‌های کشورمان بر اساس رتبه‌ای که در فصل گذشته لیگ برتر کسب کرده بودند مرتب شده‌اند، با ذکر این نکته که تیم قهرمان جام حذفی به عنوان تیم دوم در جدول قرار گرفته است.
تیم‌هایی که به شکل بولد و با رنگ سبز مشخص شده‌اند از مرحله گروهی مسابقات آن سال به سلامت عبور کرده‌اند، تیم‌هایی که با رنگ زرد و خط خورده در جدول قرار گرفته‌اند پیش از مرحله گروهی و در دور پلی‌آف از لیگ قهرمانان حذف شدند، و تیم‌هایی که در مرحله گروهی از دور مسابقات کنار رفتند هم به شکل ایتالیک و با رنک سفید نمایش داده می‌شوند. ضمن اینکه تیم استقلال در سال 2007 به دلیل دیر ارسال کردن لیست نفرات خود از لیگ قهرمانان آسیا اخراج شد و اجازه بازی پیدا نکرد.
| سال |
تیم اول |
تیم دوم |
تیم سوم |
تیم چهارم |
| 2003 |
پرسپولیس |
استقلال |
- |
- |
| 2004 |
سپاهان |
ذوب آهن |
- |
- |
| 2005 |
پاس تهران |
سپاهان |
- |
- |
| 2006 |
فولاد |
صبا باتری |
- |
- |
| 2007 |
استقلال |
سپاهان |
- |
- |
| 2008 |
سایپا |
سپاهان |
- |
- |
| 2009 |
پرسپولیس |
استقلال |
سپاهان |
صبای قم |
| 2010 |
استقلال |
ذوب آهن |
مس کرمان |
سپاهان |
| 2011 |
سپاهان |
پرسپولیس |
ذوب آهن |
استقلال |
| 2012 |
سپاهان |
پرسپولیس |
استقلال |
ذوب آهن |
| 2013 |
سپاهان |
استقلال |
تراکتور |
صبای قم |
| 2014 |
استقلال |
سپاهان |
تراکتور |
فولاد |
| 2015 |
فولاد |
تراکتور |
پرسپولیس |
نفت تهران |
| 2016 |
سپاهان |
ذوب آهن |
تراکتور |
نفت تهران |
| 2017 |
استقلال خوزستان |
ذوب آهن |
پرسپولیس |
استقلال |
| 2018 |
پرسپولیس |
استقلال |
تراکتور |
ذوب آهن |
| 2019 |
پرسپولیس |
استقلال |
ذوب آهن |
سایپا |
| 2020 |
پرسپولیس |
سپاهان |
استقلال |
شهر خودرو |
برخی نکات آماری تیم‌های ایرانی در مرحله گروهی مسابقات:
- در مجموع از 60 حضور تیم‌های ایرانی، در 27 نوبت نمایندگان کشورمان موفق به صعود از دور گروهی شدند، 28 بار در این مرحله از دور مسابقات حذف شدند، 4 بار در مرحله پلی‌آف مغلوب حریفان شدند و در 1 نوبت هم نماینده ایران بدون مسابقه از دور رقابت‌ها اخراج شد.
- از سال 2002 و ایجاد لیگ قهرمانان آسیا تاکنون 13 تیم ایرانی فرصت حضور در مسابقات را پیدا کرده‌اند که تنها دو تیم شهر خودرو و صبای قم (صبا باتری سابق) هیچگاه موفق به صعود از مرحله گروهی نشدند.
- مس کرمان، استقلال خوزستان و پاس تهران در تنها حضور خود در مسابقات لیگ قهرمانان آسیا از مرحله گروهی به دور حذفی رسیده‌اند تا رکورد 100 درصد موفقیت را به نام خود ثبت کنند. جالب اینکه هر سه تیم به دلایل مختلف در حال حاضر در سطح اول فوتبال کشورمان حضور ندارند!
- سپاهان با 12 دوره حضور، بیش از هر تیم ایرانی دیگری در لیگ قهرمانان آسیا شرکت کرده است. استقلال بدون احتساب اتفاق سال 2007 با 11 حضور در رده دوم قرار دارد، پرسپولیس و ذوب آهن با 9 و 8 دوره در رتبه‌های بعدی هستند که البته ذوب آهن در یکی از این 8 دوره در مرحله پلی‌آف حذف شده است.
- استقلال و پرسپولیس هر کدام با 6 بار صعود از دور گروهی موفق‌ترین تیم‌های ایرانی از این لحاظ هستند، ذوب آهن با 5 نوبت صعود از گروه در رده بعدی قرار دارد.
