خوراک سَنگکی چیست؟ اشتباه نکنید منظورمان نان سنگک نیست ولی این خوراک نیز مانند نان سنگک در صبحانه مورد استفاده قرار می گیرد. نام و تلفظ صحیح آن [ س َ ن گ ی ن َ ک ] است. که با تلفظ نادرست اسم سنگک گفته میشود.ماده ی اصلی این خوراک سنگینک یا خلّر می باشد.
گیاه شناسی
_5vrh.jpeg)
خلر یا سنگینك (lathyrus sativus) گیاهی است یکساله از خانواده بقولات(نوعی ماشک) ، پائیزه و بومی آسیای جنوب غربی، که در شرایط نامناسب به خوبی رشد و نمو می نماید. دارای ساقه های خوابیده یا پیچنده و ضعیف، با طول زیاد می باشد . این گیاه را می توان در اكثر شرایط آب وهوایی به صورت دیم و آبی كشت نمود ولی بهترین شرایط آب و هوایی برای رشد خلر و مناطق معتدل و معتدل سرد می باشد.گونه های مناسب این گیاه را می توان تقریبا در همه فصول سال به صورت كشت بهاره ، تابستانه ، پائیزه وهمچنین به صورت خالص ومخلوط با چاودار ،جو و یولاف كشت کرد. دامنه انتشار این گیاه استان های زنجان ،قزوین ،اردبیل ،ارومیه ، کردستان ،ایلام ،لرستان ، همدان ،استان های شمالی و... می باشد ولی در همه جای ایران قابلیت کشت دارد. موارد استفاده امروزه نیز خوراک سنگک بعنوان یک صبحانه خوشمزه مخصوصا در استان قم طرفداران زیادی دارد.ترکیبات غذایی خلّر : خواص آن تقریبا مانند حبوبات نخود و عدس می باشد و حاوی اسید فیتیک ،اسید آمینه، پتائین ،کولین ،لایترین ،چربی ،قند و نشاسته
خواص دارویی این گیاه
_wv8o.jpeg)
دارای مزاج سرد و خشک(کمی گرمتر از عدس) - باز کننده و زداینده - از بین برنده لک ،پیس و کک و مک - نرم کننده سختی ها - آب پخته آن به همراه عسل: افزاینده ی شیر و ادرار وقاعده آور - روغن دانه این گیاه مسهلی بسیار قوی - به همراه عسل پاک کننده زخم و مفید برای کچلی - به همراه آب انگور کهنه پادزهر نیش مار و گزیدگی سگ هار - دانه ی پخته شده آن به همراه عسل مناسب برای سرفه و پاک کردن ریه مضراتی که برای آن بیان شده : ایجاد اخلاط فاسد ، مضر اعصاب ، درصد پروتئین آن بالا است اما ترکیب سمی به نام نئوروتوکسین در تمام قسمتهای گیاه وجود دارد که بیشترین مقدار آن در جنین لپه ها و پوشش بذر دیده می شود و موجب ایجاد بیماری به نام لاتیریسم می گردد که از عوارض آن بی اختیاری ادرار ،کمر درد و فلج می باشد. بهترین روش مصرف آن بعنوان علوفه همراه با جو و یو لاف و سایر گیاهان انرژی دار است چون خلّر دارای پروتئین زیادی است.
معرفی و نحوه پخت خوراک سنگکی
مردم ایران قم را با سوهان شیرینش میشناسند واین درحالی است که سوهان گرچه مرکز تولید عمده اش در قم صورت می گیرد،اما در جاهای دیگر کشور نیز پخت می شود.اما تنها پختنی که در قم انجام می شود ودر کل کشور بی نظیر است،همان سنگک است که با مشقت های فروانی تهیه می شود وتقریبا شبیه عدسی است اما رنگ آن قهوه ای تر ومایل به سمنو وطعم آن به مراتب خوشمزه تر از عدسی است.سنگک قم باکمی طعم شوری،یک غذای وعده بسیار خوشمزه است و به کسانی که از قم گذر می کنند توصیه می کنیم که در ابتدا کام خود را با سوهان قم شیرین کنند و در انتها با شوری سنگک قم سفر خود را به این به اتمام برسانند. این خوراک خوشمزه برای صبحانه و عصرانه کاملا مناسب است البته به افراد با کلسترول وچربی خون بالا و چاق اصلاً توصیه نمیشود غذایی پر کالری و بشدت چاق کننده میباشد.
طرز طبخ گوناگونی دارد که یکی از ساده ترین روش های پخت آن به این صورت است که دانه ها را شسته و 200گرم آن را در 700میلی لیتر آب برای تقریبا 1 ساعت خیس میکنن ، سپس به مدت 6-5 ساعت روی حرارت قرار می دهند تا پخته شود برای زودتر پخته شدن آن از گیاه چوبک(اشنان) استفاده می شود.اصولا همراه با نمک و گلپر صرف می شود.گلپر مصلح این خوراک می باشد به این معنی که مانع از ایجاد نفخ شده و به هضم آن کمک می کند.
