اختصاصی طرفداری - در حال حاضر 28 ورزش در برنامه المپیک تابستانی و 7 ورزش هم در المپیک زمستانی قرار دارند، از دید کمیته بین‌المللی المپیک مجموعه مسابقاتی که زیر نظر یک فدراسیون جهانی اداره میشوند، یک ورزش محسوب خواهند شد. با این تعریف، شنا، شیرجه، واترپلو و شنای موزون همگی زیر نظر یک فدراسیون هستند و به نام ورزش‌های آبی شناخته میشوند، به همین شکل فوتسال و فوتبال ساحلی زیر نظر فیفا و به عنوان شاخه‌ای از ورزش فوتبال هستند.
اما ورزش‌های بسیار بیشتری در جهان فعالیت می‌کنند که برخی از آنها هم قدمتی بسیار طولانی دارند و حتی قبلا در برنامه المپیک حضور داشتند. اما برای اضافه شدن به برنامه المپیک یک شرط اولیه وجود دارد، به رسمیت شناخته شدن توسط کمیته بین‌المللی المپیک! در حال حاضر 34 فدراسیون جهانی غیرالمپیکی توسط IOC به رسمیت شناخته میشوند، 7 ورزش دیگر هم به شکل اولیه و موقتی مورد تایید کمیته بین‌المللی قرار گرفته‌اند و این شانس را دارند تا در آینده به این لیست اضافه شوند. نکته جالب اینکه ورزش‌هایی مانند کبدی و سپکتاکرا که بیش از چند دهه در برنامه بازی‌های آسیایی حاضر هستند، به دلیل عدم برخورداری از فدراسیون جهانی سازمان‌یافته و برگزاری نامنظم مسابقات بین‌المللی همچنان توسط IOC به رسمیت شناخته نمی‌شوند.
لازم به توضیح است که "به رسمیت شناخته شدن" تنها شرط اولیه برای ورود به المپیک است و به هیچ عنوان تضمینی برای حضور در مهم‌ترین رویداد ورزشی جهان ایجاد نمی‌کند. برخی از این ورزش‌ها حتی امکان حضور در المپیک را ندارند و به دلایل دیگر علاقه‌مند به همکاری با IOC هستند، برای مثال طبق قانون کمیته بین‌المللی المپیک، ورزش‌های موتوری هرگز در برنامه مسابقات المپیک قرار نخواهند گرفت.
بر اساس قوانین جدید IOC، در هر دوره کشور میزبان می‌تواند تا سقف 5 ورزش از این لیست را برای حضور در المپیک کاندید کند که در صورت تایید هیئت اجرایی کمیته بین‌المللی المپیک به برنامه مسابقات فقط برای همان دوره افزوده خواهند شد. نکته‌ای که اهمیت به رسمیت شناخته شدن توسط IOC را بیشتر از قبل می‌کند.
اسامی ورزش‌های مورد تایید IOC
نام 34 ورزش غیرالمپیکی که توسط کمیته بین‌المللی المپیک به رسمیت شناخته شده‌اند در جدول زیر آمده است، برخی از این ورزش‌ها در کشورمان دارای فدراسیون مجزا هستند، برخی به شکل زیر مجموعه‌ای از ورزش دیگر فعالیت می‌کنند ولی بسیاری از این ورزش‌ها که در کشورمان فعالیت بسیار محدودی دارند، زیر نظر فدراسیونی تحت نام "فدراسیون انجمن‌های ورزشی" یا IFSA فعال هستند، فدراسیونی که برای زیر پوشش قرار دادن ورزش‌های کوچک‌تر تاسیس شده است. از نکات جالب این لیست قرار گرفتن ورزش دیسک پرنده یا دیسک گلف تحت نظر فدراسیون ورزش همگانی تحت عنوان انجمن فریزبی است، فدراسیونی که برای گسترش جنبه همگانی ورزش تاسیس شده است!
| ورزش |
توضیحات |
فعالیت در ایران |
| اتومبیل‌رانی |
حضور ورزش‌های موتوری در المپیک ممنوع است |
فدراسیون مجزا همراه موتورسواری |
| اسکواش |
- |
فدراسیون مجزا |
| اسکی روی آب |
- |
انجمنی در IFSA |
| اسکی کوهستان |
مخلوطی از اسکی صحرانوردی و آلپاین در محیط کوهستانی |
کمیته‌ای در فدراسیون اسکی |
| باسک پلوتا |
ورزشی شبیه اسکواش، با راکتی متفاوت و زمینی بزرگ‌تر |
- |
| باندی |
ورزشی شبیه هاکی روی یخ با توپ گرد و دروازه شبیه فوتسال |
- |
| بریج |
نوعی از ورق‌بازی |
- |
| بولس |
مجموعه‌ای از ورزش‌ها که فصل مشترک آنها پرتاب گوی است |
فدراسیون مجزا همراه بیلیارد و بولینگ |
| بولینگ |
- |
فدراسیون مجزا همراه بیلیارد و بولس |
| بیسبال و سافتبال |
سافتبال مشابه بیسبال است که بیشتر توسط زنان انجام می‌شود |
انجمنی در IFSA |
| جهت‌یابی |
شامل جهت‌یابی با اسکی یا دوچرخه، نیاز به توانایی نقشه‌خوانی |
انجمنی در IFSA |
| چوگان |
ورزشی شبیه هاکی اما روی اسب |
فدراسیون مجزا |
| راکتبال |
ورزشی بسیار شبیه به اسکواش |
کمیته‌ای در فدراسیون اسکواش |
| رقص |
شامل رقص‌های دونفره و بریک دانس |
- |
| رولر اسپورت |
شامل اسکیت‌بورد و تمامی ورزش‌های همراه با اسکیت چرخ‌دار |
فدراسیون مجزا به نام اسکیت |
| سنگ‌نوردی |
صعود در دیواره‌های مصنوعی در داخل سالن |
فدراسیون مجزا به نام کوه‌نوردی |
| سومو |
کشتی سنتی ژاپن |
انجمنی در فدراسیون رزمی |
| شطرنج |
- |
فدراسیون مجزا |
| طناب‌کشی |
یکی از ورزش‌های ادوار اولیه المپیک |
انجمنی در IFSA |
| فریزبی |
ورزشی شبیه هندبال و فوتبال امریکایی با استفاده از فریزبی |
انجمنی در فدراسیون همگانی |
| فلوربال |
ورزشی مابین هاکی داخل سالن و هاکی روی یخ |
انجمنی در IFSA |
| قایقرانی موتوری |
حضور ورزش‌های موتوری در المپیک ممنوع است |
انجمنی در IFSA |
| کاراته |
- |
فدراسیون مجزا |
| کریکت |
ورزش محبوب انگلیسی زبان‌ها که بی شباهت به بیسبال نیست |
انجمنی در IFSA |
| کورفبال |
ورزشی شبیه بسکتبال با زمین بزرگ‌تر و سبد مرتفع‌تر |
- |
| موتورسواری |
حضور ورزش‌های موتوری در المپیک ممنوع است |
فدراسیون مجزا همراه اتومبیل‌رانی |
| موج‌سواری |
- |
انجمنی در IFSA |
| نتبال |
ورزشی شبیه بسکتبال بدون اجازه برخورد یا حرکت با توپ |
- |
| نجات غریق |
ورزشی مشابه شنا، معمولا همراه با حمل آدمک |
فدراسیون مجزا همراه غواصی |
| ورزش‌های بیلیاردی |
شامل بیلیارد، اسنوکر و سایر مسابقات کیو اسپورتس |
فدراسیون مجزا همراه بولس و بولینگ |
| ورزش‌های زیر آبی |
شامل فین‌سوییمینگ، هاکی زیرآب، غواصی و ورزش‌های مشابه |
فدراسیون مجزا همراه نجات غریق |
| ورزش‌های هوایی |
شامل پاراگلایدر، چتربازی و چند ماده مشابه دیگر |
انجمنی در IFSA |
| ووشو |
- |
فدراسیون مجزا |
| یخ‌نوردی |
ورزشی مشابه سنگ‌نوردی روی دیواره‌های یخی |
بخشی از فدراسیون کوه‌نوردی |
از بین اسامی درج شده، 5 ورزش بیسبال/سافتبال، موج‌سواری، رولر اسپورت (تنها ماده اسکیت‌بورد)، کاراته و سنگ‌نوردی در المپیک 2021 توکیو به عنوان ورزش رسمی حاضر خواهند بود. برای المپیک 2024 پاریس هم علاوه بر موج‌سواری، رولر اسپورت (تنها ماده اسکیت‌بورد) و سنگ‌نوردی که در برنامه المپیک توکیو هم حاضر خواهند بود، ورزش رقص (تنها ماده بریک دانس) هم به احتمال فراوان به برنامه مسابقات افزوده می‌شود، تصمیمی که البته در انتهای سال میلادی قطعی خواهد شد.
علاوه بر ورزش‌های فوق، 7 ورزش دیگر هم به شکل موقت و اولیه توسط IOC به رسمیت شناخته میشوند که البته برای ورود به لیست بالا نیازمند تغییرات و پیشرفت بیشتری هستند.
| ورزش |
توضیحات |
فعالیت در ایران |
| آیس استوک |
ورزش زمستانی کاملا مشابه ورزش کرلینگ |
- |
| چیرلیدینگ |
مجموعه‌ای از رقص‌های گروهی |
- |
| سامبو |
نوعی ورزش رزمی با شباهت فراوان به جودو و کشتی |
انجمنی در فدراسیون رزمی |
| فوتبال امریکایی |
- |
- |
| کیک بوکسینگ |
ورزش رزمی مخلوطی از ضربات دست و پا |
انجمنی در IFSA |
| لاکراس |
ورزشی شبیه هاکی روی چمن با چوب‌هایی سبددار برای حفظ توپ |
- |
| موی‌تای |
ورزش رزمی مشابه کیک بوکسینگ |
انجمنی در IFSA |
کدام ورزش‌ها شانس بیشتری دارند؟
بسیاری از ورزش‌های حاضر در این لیست فاصله بسیار زیادی با استانداردهای المپیک دارند، هرچند که کمیته بین‌المللی المپیک با تصمیم بر اضافه کردن بریک دانس در المپیک 2024 نشان داده که در برخی از تصمیمات خود غیرقابل پیش‌بینی است. در مجموع 6 ورزش از 34 مورد حاضر در لیست در حداقل یکی از دو المپیک 2020 یا 2024 حاضر خواهند بود. علاوه بر این 6 ورزش، اسکواش، ووشو، بولینگ و بیلیارد هم قبلا به حضور در المپیک نزدیک شده‌اند. با استراتژی جدید IOC مبنی بر توجه به ورزش‌های جوان‌پسند ممکن است ورزش‌هایی مانند اسکی روی آب هم به زودی شانس حضور در المپیک را پیدا کنند.
اما مسابقات دیگری با فرمتی مشابه المپیک به نام بازی‌های جهانی (World Games) هم هر چهار سال یکبار برگزار می‌شود، مسابقاتی که در کشورمان به المپیک ورزش‌های غیرالمپیکی هم مشهور است! جمع کثیری از ورزش‌های غیرالمپیکی مورد تایید IOC در برنامه ورلد گیمز قرار دارند و تلاش می‌کنند با استفاده از فرصت به دست آمده راه خود را برای حضور در المپیک هموار کنند. پیش از این هم ورزش‌هایی مانند راگبی، تریاتلون و تکواندو پس از مدتی حضور در ورلد گیمز توانستند به برنامه مسابقات المپیک راه پیدا کنند.
اضافه شدن کدام ورزش‌ها به سود ایران است؟
از بین 31 ورزش تابستانی حاضر در لیست، ایران تا بحال در کاراته، ووشو، سنگ‌نوردی، شطرنج و رولر اسپورت موفق به کسب مدال در مسابقات قهرمانی بزرگسالان جهان شده است. البته مدال‌های جهانی ایران در رولر اسپورت در مسابقات کم‌اهمیت‌تر ماده فری‌استایل به دست آمده که جزو مواد کاندیدای حضور در المپیک نیست. علاوه بر این چند رشته، ایران در ورزش‌های بیلیاردی هم نفراتی دارد که در صورت وارد شدن به المپیک بتوانند برای مدال مسابقات رقابت کنند. سطح فنی کشورمان در سایر ورزش‌ها با استانداردهای جهانی فاصله قابل توجهی دارد.
3 ورزش زمستانی هم در لیست بالا حاضر هستند، کشور ایران در طول تاریخ هیچگاه موفق به ثبت نتیجه مطلوبی در المپیک زمستانی نشده و ورزشکاران ایرانی معمولا جزو نفرات آخر مسابقاتی هستند که در آن شرکت می‌کنند، ورزش یخ‌نوردی تنها ورزش زمستانی است که ورزشکاران کشورمان در آن جزو نفرات مطرح جهان محسوب میشوند و در صورت اضافه شدن این ورزش به المپیک زمستانی، ایران می‌تواند برای اولین بار ورزشکارانی در المپیک زمستانی داشته باشد که برای بردن مدال رقابت می‌کنند.
تصاویری از ورزش‌های کمتر شناخته شده
کورفبال
فلوربال
طناب‌کشی
پتانک، از شاخههای بولس
باسک پلوتا
باندی
فین‌سوییمینگ، از شاخههای ورزش‌های زیر آبی
دیسک پرنده (فریزبی)
لاکراس، از نوع داخل سالن
اسکی روی آب
اسکیت‌بورد، از شاخههای رولر اسپورت
کریکت
