آلتایی(به انگلیسی: Altai Republic)(به روسی: Респу́блика Алта́й, Respublika Altay) یکی از جمهوری‌های خودمختار روسیه است. پایتخت آن گورنو-آلتاییسک و جمعیت آن ۲۰۶٬۱۶۸ نفر بوده‌است (آمار ۲۰۱۰). زبان آلتایی زبان رسمی جمهوری آلتایی، یکی از جمهوری‌های فدراسیون روسیه که در سیبری قرار دارد می‌باشد. این زبان از خانواده زبانهای آلتایی، زیرگروه ترکی است که در سال ۲۰۰۲، ۲۰ هزار تا ۷۰ هزار نفر گویشور داشته است. این زبان به شدت در معرض خطر نابودی (به شدت در معرض خطر Severely endangered) قرار دارد.
جمهوری آلتای ، کم جمعیت ترین جمهوری روسیه و در منطقه فدرالی سیبری این کشور قرار دارد. جمهوری آلتای یکی از جمهوری های قومی روسیه است ، که در درجه اول به نمایندگی از بومیان آلتای تشکیل شده است. قوم آلتای یک گروه قومی ترک زبان می باشند که 42 درصد این جمهوری را تشکیل می دهند. روس ها نیز 57 درصد جمعیت را تشکیل داده و باقی از اقوام قزاق و قرقیز و آلمانی تشکیل شده اند.
قدمت سكونتگاه هاي قفقاز در منطقه به دوره هاي برنز و آهن باز مي گردد. در حدود قرن پنجم قبل از میلاد ، زردپوست ها Mongoloids در آلتای ظاهر شدند و با جمعیت قبلی آمیخته شدند. تبار زرد یا زردپوست (Mongoloid) یا مغول‌پسان یا منگولید یکی از دسته‌های انسان‌هاست که خاستگاهشان آسیای شرقی است. در خارج از ایران تبار زرد به منگلوید (به فارسی مغولی) نیز شناخته می‌شود. در ایران عامه مردم این نژاد را چشم‌بادامی می‌خوانند. مغول‌سان به معنی برآمده از قوم مغول نیست بلکه به ویژگی های ظاهری گفته می شود و برای نمونه مردم چین یا کره از نژاد زرد (مغول‌سان) هستند ولی مغول نیستند. مردمی که از تبار زردند در کل بدن کم‌مو دارند. می‌شود گفت همه آسیای شرقی را تبار زرد در بر می‌گیرد. با تازش مغولان به دیگر سرزمین‌ها پراکندگی آنها به آسیای غربی و اروپا هم کشید. همچنین کوچ مردمانی که امروزه سرخ‌پوست خوانده می‌شوند در هزاران سال پیش به پراکندگی این تبار در قاره آمریکا یاری رساند. برخی از آنان در سده‌های پیش حتی توانستند خود را به جزیره‌های دور دست دو اقیانوس هند و آرام برسانند. در آفریقا این تبار تنها با آمیزش با سیاهان ماداگاسکار توانست رخنه کند.
امپراتوری Xiongnu (209 پیش از میلاد-93 میلادی) قلمرو جمهوری مدرن آلتایی را اداره می کرد. این منطقه بخشی از اولین خانات ترک ، امپراتوری اویغور و قرقیزهای یانیسیائی بود. تاریخ حکومتی و سلسله ای این جمهوری نیز معرفی شده است.
Mongolic Xianbei state (93–234) - Rouran Khaganate (330–555) - Mongol Empire (1206–1368), Golden Horde (1240–1502), Zunghar Khanate (1634–1758) - Qing Empire (1757–1864).
این جمهوری قبل از پیوستن به روسیه ، توسط امپراطوری چینگ (چین فعلی) به صورت نیمه خودمختار با همراهی دو فرماندار بومی آلتایی اداره می شد و سپس در عهدنامه Tarbagatai این جمهوری به روسیه واگذار شد. در سال 1917 ، در این منطقه ، جمهوری آلتای از روسیه مستقل شد که همزمان با جنگ داخلی روسیه نیز بوده است اما این جمهوری موضع بی طرف را داشت. این استقلال سه سال دوام داشت تا در سال 1920 دوباره به روسیه پیوست شد. در سال 1922 آنها استان خودمختار Oyrot را تشکیل دادند. نام اصلی این منطقه Bazla بود. در 7 ژانویه سال 1948 ، به استان خودمختار Gorno-Altai تغییر نام پیدا کردند تا سال 1991 که به جمهوری سوسیالیستی خودمختار اتحاد جماهیر شوروی گورنو آلتای تبدیل شدند. بعد از این تغییر شرایط متعدد سرانجام در سال 1992 به نام فعلی یعنی جمهوری آلتای Altai Republic رسیدند.
جمهوری آلتای در کوه های آلتای و مرکز آسیا در نقطه اتصال تایگای سیبری Siberian taiga ، استپ های قزاقستان و نیمه بیابان های مغولستان قرار دارد و پوشش جنگلی شامل 25 درصد این جمهوری می شوند. بزرگترین رودخانه های جمهوری عبارتند از Katun و Biya ، که هر دو از کوه ها سرچشمه می گیرند و به سمت شمال جریان می یابند. رودخانه کاتون ، به ویژه ، برای آلتایی های بومی و همچنین برای بسیاری از روسها که در این منطقه زندگی می کنند دارای اهمیت مذهبی است. کوه بلوخا نیز در فولکلور های آلتایی ، مشهور به این است که دروازه پادشاهی عرفانی شامبالا Shambhala می باشد. در سنت بودیسم تبتی، شامبالا (Shambhala) (سانسکریت: शम्भल Śambhala, همچنین شامل Shambala یا Shamballa; تبت: བདེ་ འབྱུང، چینی: 香巴拉؛ pinyin: Xiāngbālā) یک پادشاهی اسطوره‌ای است. از شامبالا در کالاچاکرا تانترا ذکر شده‌است. کتب مقدس بن از سرزمینی بسیار نزدیک با نام تاگزیگ اولمو رینگ رانگ صحبت می‌کند.
شبکه هیدروگرافی جمهوری نیز تقریباً 7000 دریاچه را شامل می شود که به مساحت بیش از 700 کیلومترمربع (270 مایل مربع) می باشد. بزرگترین دریاچه این جمهوری دریاچه تلتسکوی Teletskoye می باشد که 80 کیلومتر طول (50 مایل) طول و 5 کیلومتر (3.1 مایل) عرض دارد ، مساحتی در حدود 230.8 کیلومتر مربع (89.1 مربع مایل) دارد و حداکثر عمق آن 325 متر (1.066 فوت) است. دریاچه های کوهستانی آلتای حاوی ذخایر عظیم آب شیرین با کیفیت بسیار خالص در نتیجه فاصله آنها از تمدن است. دریاچه Teletskoye به تنهایی حاوی بیش از 40 کیلومتر مکعب از آب بسیار شفاف است. ذخیره بالقوه آبهای زیرزمینی در هر روز 22 میلیون مترمربع ارزیابی می شود ، در حالی که میزان مصرف فعلی حدود 44000 متر مربع در روز است.
چشمگیرترین جنبه جغرافیایی جمهوری آلتای کوهستان آن است. این جمهوری در رشته کوههای آلتای واقع شده است که بخش بزرگی از جمهوری را در بر می گیرد و تا کشورهای همسایه قزاقستان ، مغولستان و چین ادامه می یابد. بلندترین قله جمهوری ، کوه بلوخا (4،506 متر) است که بلندترین نقطه در سیبری نیز می باشد.
چشمه های معدنی و آب گرم از مناطق پر طرفدار برای گردشگران و افراد محلی است که به دنبال تأثیرات درمانی آنها هستند. علاوه بر این ، یخچالهای طبیعی Altai حاوی مقدار زیادی آب شیرین هستند. حجم کلی یخ برای یخچالهای طبیعی آلتای به 57 کیلومتر مربع می رسد. کل ذخایر آب یخچالهای طبیعی از میانگین میزان خروجی سالیانه کلیه رودخانه های آلتای ، که برابر با 43 کیلومتر مربع در سال است ، فراتر رفته است. منابع معدنی منطقه شامل طلا ، نقره ، سنگ آهن و لیتیوم می شوند. شهر بزرگ بارنول به عنوان یک مرکز پردازش مواد معدنی از منطقه آلتای تاسیس شد.
رئیس دولت در جمهوری آلتای رئیس جمهور است که برای یک دوره چهار ساله انتخاب می شود. از سال 2019 ، رئیس جمهوری اولگ خورخوردین Oleg Khorokhordin است که در این پست جانشین الكساندر بردیكف Alexander Berdnikov شد. قانون اساسی جمهوری در 7 ژوئن 1997 به تصویب رسید.
جمهوری آلتای یک منطقه کشاورزی محور می باشد با این حال دارای صنایع مختلفی چون مواد شیمیایی ، معدن طلا ، کفش ، لبنیات و چوب است. صنعت جهانگردی یا توریسم نیز اخیرا جای خود را در اقتصاد این جمهوری باز کرده و تعداد زیادی هتل و مسافرخانه در این جمهوری دیده می شود. این جمهوری یکی از معدود مناطق روسیه می باشد که بدون خط راه آهن می باشد و جاده آسفالت شده ای از این جمهوری ، پایتخت آن یعنی گورنو آلتایسک Gorno-Altaisk را به مرز مغولستان در جنوب وصل می کند. جاده های این جمهوری اکثرا از بین کوه ها میگذرند و در شهرک ها مردم با اسب تردد میکنند.
با انحلال شوروی، صنعت گردشگری در این جمهوری بسیار افزایش داشته است. اگرچه روس ها اکثریت گردشگران آلتای را تشکیل می دهند اما گردشگران خارجی مختلفی هم در آن یافت می شوند. مقصد گردشگری محبوب این جمهوری در شمال آن قرار دارد که هوای مطبوع تر و جاده های قابل دسترسی تری را دارد. محل های مهم گردشگری در این جمهوری شامل دریاچه آیا Lake Aiya و منطقه دیدنی کمال Chemal region می باشد.
بر اساس نظرسنجی های مختلف ، دین اکثریت جمهوری آلتای ، شامل مسیحیت ارتدکس روسیه می شود با حدود 27.6% از جمعیت این جمهوری. 24.6% از اهالی آن ، معنویان بی دین و سومین دین پرطرفدار آن ادیان بومی و قبیله ای می باشد که شامل رادناوری Rodnovery (دین بومی اسلاوی ها) تنگریسم Tengrism که دین بومی آسیای میانه ای هاست و بورخانیسم Burkhanism می شود. بقیه ادیان آن را نیز اسلام و هندوئیسم و پروتستان ها شامل می شوند.
آیین سنتی آلتایی ها ، شمن باوری تنگری Tengrist shamanism است که با باورهای مدرن تنگرایی و بورخانی ترکیب شده است. روس های این ناحیه ارتدوکس و رادناوری را ایمان دارند و با این حال هندو هم در میان آنان یافت می شود. قزاق های ناحیه مسلمانند و آیین بودایی تبت نیز اخیرا از طریق مغولستان وارد آلتای شده است.
از سال 1904 تا 1930 ، آیین جدیدی با نام بورخانیسم ( یا ایمان سفید) در آلتای رواج یافته است. این آیین در آلتای سرچشمه گرفته است و بر جنبه سفید آیین شمنیسم تاکید دارد. بورخانیسم از مولفه های مهم آگاهی ملی مردمان آلتایی می باشد.
در فرهنگ های بومی آلتایی ها این سرزمین بسیار مقدس است و زبان بومی در کل مردمان آلتای باید زنده نگه داشته شود. تاریخ شفاهی آن توسط مردم نسل به نسل نقل می گردد. در زمان شوروی فرهنگ بومی آلتایی ها سرکوب می شد ولی با انحلال آن به مرور در حال رشد است. طوایف روستاهای مختلف آلتای در جشنواره دو سالانه ای دورهم گرد می آیند. در گورنو آلتایسک مرکز این جمهوری ، محل موزه ملی جمهوری آلتایی است که مومیایی "شاهزاده آلتایی" ، کتابخانه ملی جمهوری آلتای ، تئاتر ملی جمهوری آلتای و خانه فرهنگ آلتای را در خود جای داده است.
در سال 2013 ، جمهوری آلتای در مسابقه موسیقی ترکوویژن Turkvision شرکت کرد. نماینده آلتای ، ترانه "Altayym Menin" را خواند که نام او آرتور مارلوجوکوف Artur Marlujokov بود. جمهوری آلتای در این مسابقه مقام پنجم را کسب کرد.
ورزش محبوب و ملی آلتایی ها باندی نام دارد. باندی (به انگلیسی: Bandy) یک نوع ورزش زمستانی شبیه به هاکی روی یخ است. در این بازی بازیکن‌ها به وسیله یک چوب باندی توپ را به سوی دروازه حریف هدایت می‌کند. بساری از قوانین این بازی با قوانین فوتبال مشابهت دارد.زمین این بازی پوشیده از یخ و به اندازه زمین فوتبال می‌باشد. هر تیم ۱۱ بازیکن دارد که یکی از آنها دروازه بان است. یک بازی استاندارد باندی از دو نیمه ۴۵ دقیقه‌ای تشکیل شده‌است.قوانین آفساید در باندی نیز کاملاً مشابه قوانین آفساید در فوتبال می‌باشد. باندی گاهی اوقات در کشورهای اسکاندیناوی فوتبال زمستانی نامیده می‌شود.
.........................
آرشیو
