زامبیا یا زَمبیا با نام رسمی جمهوری زامبیا (به انگلیسی: Republic of Zambia) کشوری است واقع در مرکز متمایل به جنوب آفریقا، جنوب جمهوری دموکراتیک کنگو، شمال زیمبابوه و شرق آنگولا. پایتخت زامبیا شهر لوساکا است. مساحت زامبیا ۷۵۲٬۶۱۸ کیلومتر مربع و جمعیت آن ۱۸،۳۸۴،۰۰۰ نفر است. جمعیت این کشور بیشتر در لوساکا و حومه و در استان «کمربند مس» در شمال غرب متمرکز است.
ساکنان منطقه زامبیا در آغاز مردم خویسان بودند اما در جریان کوچ اقوام بانتو در سده سیزدهم این منطقه نیز بانتونشین شد. پس از بازدید کاشفان اروپایی از این منطقه در سده هیجده، زامبیا در اواخر قرن نوزده مستعمره بریتانیا شد و فرمانروایان آن از سوی لندن گمارده می‌شدند. زامبیا در تاریخ ۲۴ اکتبر ۱۹۶۴ اعلام استقلال کرد. در سال ۲۰۱۰ بانک جهانی، زامبیا را یکی از کشورهایی اعلام کرد که سریع‌ترین اصلاحات اقتصادی را اجرا می‌کنند. مقر بازار مشترک شرق و جنوب آفریقا (COMESA) در لوساکا قرار دارد.
با بررسی‌های باستان‌شناسی که از انسان‌های اولیه و بقایای آنها صورت گرفته‌است مشخص شده که زندگی انسانها در این منطقه به حدود ۲ میلیون سال پیش بازمی‌گردد.
در سال ۱۸۸۹ و در زمان حکمرانی سسیل رودز و پادشاهی لوانیکا، سیسیل رودز موفق شد امتیاز بهره‌برداری از معادن را از پادشاه بگیرد، همچنین پادشاه با فرستادن مهاجرین جدید به منطقه نیز موافقت کرد. در آن زمان این منطقه زیر نظر کمپانی آفریقای جنوبی بریتانیا[۴] بود. از سال ۱۹۲۴ منطقهٔ زامبیای کنونی به عنوان مستعمرهٔ بریتانیا شناخته شد. از سال ۱۹۵۳ تا ۱۹۶۴ میلادی فدراسیون رودزیای شمالی که اکنون «زامبیا» نامیده می‌شود، رودزیای جنوبی که اکنون «زیمبابوه» خوانده می‌شود و نیاسالند که اکنون «مالاوی» نام دارد، تحت عنوان «فدراسیون رودزیا و نیاسالند» تشکیل شد. در ۲۴ اکتبر ۱۹۶۴ رودزیای شمالی رسماً از این فدراسیون جدا و با نام «زامبیا» از بریتانیا اعلام استقلال کرد.
حکومت زامبیا از نوع جمهوری چندحزبی با یک مجلس قانونگذاری می‌باشد. رئیس جمهور و رئیس دولت زامبیا در دوره‌های ۵ ساله حکومت می‌کنند. کنت کائوندا نخستین رئیس جمهور زامبیا بعد از استقلال بود. در سال ۱۹۷۲ کائوندا فعالیت تمام احزاب مخالف دولت را ممنوع اعلام کرد. بازار جهانی مس در سال ۱۹۷۵ فرو ریخت، به این دلیل که اقتصاد زامبیا متکی به مس می‌باشد و سومین صادرکننده مس در دنیا می‌باشد ضربهٔ اقتصادی زیادی به این کشور وارد کرد و باعث بالا آوردن بدهی‌های سنگین دولت از جمله به آمریکا و شوروی شد، همچنین تورم شدید نیز بر اقتصاد زامبیا حکمفرما شد. از آن پس شورش‌ها در زامبیا آغاز شد که در جریان آن چندین هزار تن کشته شدند. با افزایش فشارهای داخلی، کائوندا در ماه نوامبر ۱۹۹۱ از کشور فرار کرد.
در ۳۱ اکتبر ۱۹۹۱ انتخاباتی به صورت چندحزبی و دموکراتیک در زامبیا برگزار شد و رئیس جمهور جدید فردریک چیلوبا انتخاب شد. چیلوبا با شعار اصلاحات اقتصادی و متحول کردن زندگی مردم به قدرت رسید. او در آغاز با سیاست‌های خصوصی‌سازی و ایجاد بازار سهام سعی در سر و سامان دادن به اقتصاد آشفتهٔ زامبیا را داشت که نتایج آن چندان امیدوارکننده نبود. چیلوبا، بار دیگر در نوامبر ۱۹۹۶ به مدت ۵ سال دیگر نیز به ریاست جمهوری انتخاب شد. کائوندا (رئیس جمهوری پیشین) در سال ۱۹۹۷ قصد کودتا علیه دولت چیلوبا را داشت که کودتای او با شکست مواجه شد، پس از این کودتای نافرجام، کائوندا دستگیر و راهی زندان شد.
در سال ۱۹۹۱ با رکود در بازار مس و افت شدید قیمت آن، ضربهٔ دیگری بر پیکرهٔ اقتصاد تک قطبی زامبیا وارد گشت. در سال ۲۰۰۱ و پایان دورهٔ ریاست جمهوری چیلوبا، وی قصد در تغییر در قانون اساسی را داشت که او بتواند برای یک دورهٔ دیگر رئیس جمهور باقی بماند که با اعتراضات داخلی موفق به انجام این کار نشد. سپس چیلوبا از قدرت کنار رفت و معاونش، لوی مواناواسا در ژانویهٔ ۲۰۰۲ رئیس جمهور زامبیا شد. در ژوئن ۲۰۰۲ فساد مالی رئیس جمهور سابق (چیلوبا) افشا شد و او متهم شد که میلیون‌ها دلار از بودجهٔ کشور را بالا کشیده‌است. چیلوبا در فوریهٔ ۲۰۰۳ بازداشت و تبعید شد. در سال سپتامبر ۲۰۰۶ مجدداً انتخابات ریاست جمهوری در زامبیا برگزار شد و امواناواسا تا سال ۲۰۱۱ در سمت خود ابقا شد که پس از مرگ ام. واناواسا در سال ۲۰۰۸، روپیا باندا معاون وی به این مقام رسید. پس از آن مایکل ساتا از سپتامبر ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۴ در این مقام بود. او نیز حین ریاست درگذشت. ادگار لونگو رئیس‌جمهور کنونی کشور است.
در ماه آوریل ۲۰۱۷ (فروردین ۹۶) رهبر اپوزیسیون زامبیا به اتهام خیانت بازداشت شد. «هاکاینده هیچیلما»، رهبر «حزب متحد برای توسعه ملی زامبیا» که سال پیش پس از شکست در انتخابات با اختلاف اندک نتایج را به چالش کشید، ظاهراً مانع از عبور کاروان حامل ادگار لونگو، رئیس‌جمهوری زامبیا شده بود. خیانت یک جرم غیر ضمانت‌بردار در زامبیاست که حداقل حبس ۱۵ سال و حداکثر مجازات مرگ دارد.
وسعت کشور زامبیا ۷۵۲٬۶۱۸ کیلومتر مربع است و از این نظر سی و هشتمین کشور بزرگ دنیا به‌شمار می‌رود. زامبیا از کشورهایی همچون فرانسه، اسپانیا، ایتالیا، ژاپن و بریتانیا بزرگتر است؛ اما از کشورهایی مانند ترکیه، اندونزی، تانزانیا، شیلی و مصر کوچکتر است. مساحت آن کمتر از نصف ایران است. پایتخت زامبیا شهر لوساکا با ۱ میلیون و ۲۶۷ هزار نفر جمعیت می‌باشد. رودخانهٔ زامبزی مهمترین رودخانهٔ زامبیا به‌شمار می‌آید که با گذر از جمهوری دموکراتیک کنگو و آنگولا از سمت غرب وارد زامبیا شده و پس از حرکت در امتداد مرز با زیمبابوه به موزامبیک وارد شده و به اقیانوس هند می‌ریزد. پایتخت و بزرگترین شهر این کشور لوساکا نام دارد که بیش از ۱٬۲۶۷٬۰۰۰ نفر جمعیت دارد و یکی از شهرهای بزرگ جنوب قاره آفریقا به‌شمار می‌آید. آندولا با ۳۹۴ هزار نفر جمعیت، کیتوه با ۴۰۱ هزار ،کابوه با ۱۸۹ هزار نفر و چینگولا با ۱۴۹ هزار نفر جمعیت از دیگر شهرهای مهم زامبیا هستند
کشور زامبیا ۱۰ استان دارد: مرکزی - کاپربلت - شرقی - لوآپولا - لوساکا - موچینگا - شمالی - شمال غربی = جنوبی - غربی
این کشور یکی از کشورهای محصور در خشکی است و از هیچ طرف به دریا راه ندارد. در نتیجه دراین کشور بندر وجود ندارد. نزدیک‌ترین بندر به لوساکا (پایتخت)، بندر دارالسلام در تانزانیا است که با خطوط راه آهن به لوساکا و دیگر شهرهای بزرگ زامبیا متصل است. زبان رسمی زامبیا انگلیسی است.
۴/۸۲ درصد مردم مسیحی و بقیه معتقد به عقاید سنتی هستند. ۱/۱ درصد زامبیایی‌ها مسلمان هستند. نژاد ۹۸٪ جمعیت زامبیا را سیاه آفریقایی و ۱٪ را نیز اروپایی تشکیل می‌دهد، همچنین دین ۸۷٪ زامبیایی‌ها مسیحی، ۱ ٪ مسلمان و باقی نیز عقاید بومی دارند. در سال ۲۰۱۵ ناموالی سرپِل، نویسندهٔ اهل زامبیا، جایزه ادبی «کین» که به بوکر قاره آفریقا شهرت دارد را از آن خود کرد. اثر داستانی او به نام «گونی» به جنگ قدرت میان دو مردی که هردو به یک زن علاقه‌مند بوده‌اند و حال مُرده، پرداخته‌است.
واحد پول زامبیا، کچوا با واحد جزء (انگوه) نام دارد. صادرات زامبیا را مس (۸۰ ٪) کبالت، تنباکو و پنبه تشکیل می‌دهد. پیرامون ۶۸ درصد از زامبیایی‌ها زیر خط فقر زندگی می‌کنند نرخ فقر در مناطق روستایی پیرامون ۷۸ درصد و در مناطق شهری ۵۳ درصد است.
درآمد سرانه سالانه هم‌اینک ۳۹۵ دلار یعنی حدود ۵۰ درصد کمتر از تاریخ آغاز استقلال این کشور است و با این حساب زامبیا از کشورهای کم‌درآمد جهان به‌شمار می‌آید. در خلال دهه‌ها حکومت سوسیالیستی کنت کائوندا، زامبیا با فقر روبه‌رو شد به‌ویژه پس از آن‌که بهای مس در دهه ۱۹۷۰ کاهش زیادی از خود نشان داد. پس از پایان دیکتاتوری، دولت‌های بعدی دست به انجام اصلاحات کم‌دامنه‌ای زده‌اند.
قبل از انقلاب ۱۳۵۷ ایران به دلیل وجود روابط خوب بین ایران و رژیم آپارتاید آفریقای جنوبی، کشورهای خط مقدم جبههٔ مبارزه با آپارتاید به رهبری زامبیا از برقراری روابط سیاسی با حکومت پهلوی خودداری می‌کردند. پس از پیروزی انقلاب ایران، دولت زامبیا از اولین کشورهایی بود که این انقلاب را به رسمیت شناخت و از توقف فروش نفت ایران به آفریقای جنوبی استقبال کرد.
با شروع جنگ ایران و عراق به دلیل حمایت زامبیا از عراق که ناشی از روابط دیرینهٔ آنها و دوستی کنت کائوندا با صدام حسین بود، ایجاد رابطه سیاسی بین دو کشور ممکن نگردید. در اواخر سال ۱۳۷۰ دولت تک حزبی کائوندا در انتخابات ریاست جمهوری شکست خورد و دولت چندحزبی و متمایل به غرب چیلوبا به پیروزی رسید. چیلوبا پس از دستیابی به قدرت، کشور زامبیا را مسیحی اعلام کرد، از فعالیت‌های اسلامی رادیو تلویزیون جلوگیری کرد، از کتاب آیات شیطانی رفع ممنوعیت نمود و روابط سیاسی خود را با اسرائیل برقرار کرد. از زمان تشکیل این دولت، روابط ایران و زامبیا رو به تیرگی گذاشت.
در تاریخ ۱۳۷۱/۱۲/۱۸ روزنامه‌های زامبیا خبر از کشف کودتای توسط حزب یونیپ (حزب مخالف دولت) دادند و نوشتند کشورهای ایران، سوریه، لیبی و فلسطین تصمیم به تأمین بودجه این طرح کودتا داشته‌اند. سفارت ایران این اتهام را شدیداً تکذیب کرد. یک هفته بعد، ورنون موآنگا وزیر امور خارجه با فراخواندن سفیر ایران تصمیم دولت زامبیا مبنی برقطع رابطه با ایران را به اطلاع وی رساند. هم‌زمان با اعلام قطع رابطه زامبیا با ایران و عراق یکی از نمایندگان مجلس از حزب حاکم به نام آقای بادات از وزیر امور خارجه سؤال کرد این تصمیم از سوی اسرائیل اتخاذ شده یا دولت زامبیا؟
مدت کوتاهی پس از قطع روابط دو کشور وزیر امور خارجه زامبیا در مصاحبه با روزنامه تایمز زامبیا اتهام دخالت ایران در طرح کودتا را نادرست خواند و گفت نتایج تحقیقات حاصله دال بر عدم حمایت ایران و عراق از کودتاگران می‌باشد. نشریه آفریکن کانفیدنشال در تحلیلی دخالت ایران جهت بسط بنیادگرائی اسلامی در کشوری که کمتر از یک درصد مسلمان دارد را غیر واقعی توصیف کرد.
کاشفان اروپایی در قرن هیجدهم به این نقطه رسیدند و در قرن نوزدهم این کشور به استعمار کشور انگلیس در آمد. زامبیا در سال ۱۹۶۴ استقلال خود را اعلام کرد. سال ۲۰۱۰ سالی بود که بانک جهانی اعلام کرد که زامبیا سریع ترین اصلاحات اقتصادی را اجرا کرده است.
حکومت این کشور از نوع جمهوری است. مذهب مردم زامبیا شامل کلیساهای مختلف است و پروتستان، کاتولیک رومی و… است. زبان رسمی در این کشور انگلیسی است و زبان های محلی دیگر از جمله نیانجاه بمبا و تونگا هم از زبان هایی است که به آن حرف می زنند. واحد پول زامبیا کواچا است. آب و هوای زامبیا استوایی است و فصل های مرطوب آن از نوامبر تا آوریل است.
قله ای بدون اسم در کوه ها موچینگا قرار دارد که ارتفاع آن ۲۱۶۴ متر است. شعار ملی مردم زامبیا یک زامبیا، یک ملت است و سرود ملی مردم زامبیا، برخیز و از زامبیا نغمه سرا، سرفراز و آزاد، است
حالا به سراغ جاذبه های گردشگری زامبیا می رویم که واقعا یکی از زیباترین مکان های دیدنی دنیا این سرزمین است و دارای جاذبه ها طبیعی و دیدنی های زیادی است.
آبشار ویکتوریا victoria falls : بدون شک یکی از زیباترین جاذبه های دیدنی زامبیا آبشار ویکتوریا است که جذابیت و زیبایی آن قابل وصف نیست و فقط باید به آن نگاه کرد و لذت برد. این نقطه از جهان یکی از جاهایی است که به صورت طبیعی زیبا است و هر گردشگری را به خودش جذب می کند.
گردش در پارک ملی لانگوا جنوبی South Luangwa National Park : یکی از بهترین پارک های ملی زامبیا لانگوا پارک است که در آن زرافه و بوفالو ها دیده می شود. پلنگ های زیادی هم در این پارک وجود دارد، همچنین گله فیل ها و حدود ۴۰۰ نوع پرنده در این پارک وجود دارد.
کاریبا، بزرگترین دریاچه ی مصنوعی جهان Lake Kariba : بزرگترین دریاچه ی مصنوعی جهان کاریبا است و بین زامبیا و کشور زیمبابوه است. جانوران گوناگونی مثل فیل، کرگدن، باکلان، بوفالو، تمساح نیل، اسب آبی و انواع پرندگان در این دریاچه وجود دارد. این دریاچه غروب زیبایی دارد.
موزه ملی لوزاکا lusaka national museum : اگر شما اهل دیدن آثار گذشته هستید و از دیدن آثار تاریخی لذت می برید سری به این موزه بزنید. در این موزه اشیا مختلف تاریخ و گذشته کشور زامبیا نگهداری می شود و یکی از مکان هایی است که جزء جاذبه های دیدنی زامبیا محسوب می شود.
راه آهن لیوینگستون livingstone railway museum zambia : قدیمی ترین و بزرگترین و بهترین موزه در کشور زامبیا این مکان است. در این موزه بخش هایی مثل باستان شناسی، تاریخ و تاریخ طبیعی وجود دارد و آثار قبیله ای مردم آفریقایی و نوع زندگی آفریقایی ها و لباس هایشان در این موزه وجود دارد. همچنین لوکوموتیوهای زیبای قرن نوزدهم در آن نگهداری می شود.
پل آبشار ویکتوریا victoria falls bridge : قدم زدن بر روی این پل و دیدن این آبشار یکی از لذت بخش ترین لحظه های زندگی شما است. دیدن این پل برای گردشگران جاذبه زیادی دارد و هر سال تعداد زیادی گردشگر از سراسر جهان برای دیدن این پل که یکی از جاذبه های دیدنی زامبیا است به این نقطه سفر می کنند.
موزه لیوینگستون زامبیا livingstone museum zambia : این موزه یکی از موزه های اصلی زامبیا است که آثاری از گذشته و تاریخ زامبیا در آن وجود دارد.
پارک ملی کافو Kafue National Park : از قدیمی ترین و بزرگترین پارک های زامبیا این پارک است علاوه بر اینکه پارک ملی زامبیا است و یکی از جاذبه های دیدنی زامبیا محسوب می شود یکی از مناطق دیدنی و مهم قاره ی آفریقا هم به حساب می آید. مساحت قابل توجه و وجود انواع گونه های زیستی، در پارک ملی کافو این پارک را به یک نقطه دیدنی تبدیل کرده است. کافو از نظر حیات وحش تنوع زیادی دارد و همین مساله باعث شده صنعت توریسم در سال های اخیر در این نقطه رشد کند و بیشتر از گذشته مورد توجه گردشگران قرار بگیرد.
رود خانه Zambezi : چهارمین رودخانه بلند در آفریقا است و منبع آن در زامبیا است و از شرق آنگولا در امتداد مرز شرقی نامیبیا و مرز شمالی بوتسوانا و سپس در امتداد مرز بین زامبیا و زیمبابوه عبور می کند. از تفریحاتی که در این رودخانه می توان انجام داد می توان به قایقرانی، ماهیگیری و همچنین دیدن حیات وحش و حیوانات و پرنده های فوق العاده اشاره کرد.
بیشترین جمعیت عمدتا در اطراف لوساکا در جنوب و استان کپربلت در شمال غربی متمرکز است. زامبیا علاوه بر حیات وحش، رودخانه ها و دریاچه های فراوان خود، ۶ درصد از ذخایر مس جهان را تشکیل می دهد و چهارمین کشور تولید کننده مس در جهان است.
زامبیا به عنوان یک تولید کننده بزرگ زمرد، آکوامارین یخی و تورمالین در سطح بین المللی شناخته شده است و کیفیت جواهرات آن با بازارهای جهانی بسیار رقابتی است. زامبیا سالهای زیادی مستعمره بریتانیا بود اما سرانجام در سال ۱۹۶۴ به عنوان یک کشور مستقل شناخته شد. در جمهوری زامبیا بیشتر مردم به زبان انگلیسی صحبت می کنند و در واقع زبان رسمی این کشور شناخته می شود. شرایط آب و هوایی این کشور به صورت استوایی است.
فکت های زامبیا
1- تپه های موریانه به اندازه یک خانه هستند : تپه های موریانه در زامبیا به بزرگی یک خانه کوچک می باشند. خانه ای به اندازه اسب پونی.
2- زامبیا کشوری کاملا محصور در خشکی است : زامبیا با 7 کشور محصور شده است. جمهوری دموکراتیک کنگو، تانزانیا، مالاوی، موزامبیک، آنگولا، نامبیا و زیمباوه.
3- نام سنتی آبشار ویکتوریا موسی اوآ تونیاست (Mosi-oa-Tunya) : موسی اوآ تونیا به معنی دودیست که می غرد و اگر بتوانید تصور کنید، در واقع آبشار ویکتوریا اینگونه است.
4- آبشار ویکتوریا از نظر ارتفاع دو برابر آبشار نیاگاراست. : ارتفاع آبشار ویکتوریا 180 متر است و این مقدار تقریبا دو برابر ارتفاع آبشار نیاگارا در کانادا می باشد.
5- زامبیا متکی بر صادرت مس به عنوان بزرگترین صادرت خود است. : صادرارت اصلی زامبیا مس می باشد و چیزی در حدود 1.5 میلیون تن در سال تولید می کنند.
6- زامبیا خانه 5 حیوان بزرگ حیات وحش است. : تمام 5 حیوان بزرگ حیات وحش آفریقا که شامل شیر، کرگدن و فیل می شود در زامبیا زندگی می کنند. پارک ملی لواِنگوآی جنوبی محوطه ای حفاظت شده برای این حیوانات می باشد.
7- واحد پول زامبیا کواچای زامبیا نام دارد. : واحد پول محلی کواچای زامبیاست که به معنی سپیده دم می باشد. همچنین در اینجا اغلب دستگاه های خود پرداز قادر به پرداخت دلار آمریکا هستند.
8- در اینجا فعالیت های ماجراجویانه بسیاری برای انجام دادن وجود دارد. : شما می توانید به رفتینگ در آب های خروشان رودخانه زامبزی بروید، در طول پارک های ملی برای دیدن حیات وحش از نزدیک قایقرانی کنید، با هلیکوپتر بر فراز آبشار ویکتوریا پرواز کرده و یا از بالای یکی از گلوگاه های عظیم تاب بخورید.
9- در اینجا یک دریاچه مصنوعی که زندگی در این کشور را تقویت می کند وجود دارد. : دریاچه کاریبا بزرگترین دریاچه مصنوعی جهان می باشد و برای عملیات ماهیگیری تجاری و عرضه نیروی برق آبی به زامبیا و زیمباوه از آن استفاده می شود.
10- نام زامبیا برگرفته از چهارمین رودخانه بزرگ آفریقاست : زامبزی چهارمین رود طویل بعد از رودخانه نیل، کنگو و نیجر در آفریقا می باشد.
..................................................
آشنایی با کشورها (190) : مکزیک
آشنایی با کشورها (189) : کامرون
آرشیو مطالب
