گویان با نام رسمی جمهوری تعاونی گویان (به انگلیسی: Co-operative Republic of Guyana) کشوری در کنج شمال شرقی آمریکای جنوبی است. پایتخت آن جورج‌تاون و جمعیت آن در سال ۲۰۱۵ حدود ۷۶۷ هزار نفر بوده‌است. زبان رسمی این کشور انگلیسی و واحد پول آن دلار گویان است. زبان کریول گویانی که آمیخته‌ای از چند زبان است به عنوان زبان ملی این کشور شناخته می‌شود. گویان در قدیم مستعمره هلند و پس از آن به مدت ۲۰۰ سال مستعمره بریتانیا بود و در سال ۱۹۶۶ به استقلال دست یافته و در سال ۱۹۷۰ تبدیل به جمهوری شد.
این کشور با سورینام، برزیل، ونزوئلا و اقیانوس اطلس مرز مشترک دارد. گویان تنها عضو اتحادیه کشورهای همسود است که در قارهٔ آمریکای جنوبی قرار دارد و با ۲۱۵ هزار کیلومتر مربع وسعت سومین کشور کوچک آمریکای جنوبی پس از گویان فرانسه و سورینام است. نام گویان در زبان بومیان این سرزمین به معنی «سرزمین آب» است. این کشور از نطر اقتصادی وابسته به منابع طبیعی خود از جمله جنگل‌های بکر، کشتزارهای نیشکر، شالیزارهای برنج و معادن طلا و بوکسیت خود بوده‌است. با وجود این منابع طبیعی این کشور یکی از فقیرترین کشورهای آمریکای جنوبی باقی مانده‌است. گویان یکی از چهار کشور غیر اسپانیایی زبان (به همراه برزیل (پرتغالی)، سورینام (هلندی) و گویان فرانسه (فرانسوی)) و تنها کشور انگلیسی‌زبان آمریکای جنوبی است. از نظر فرهنگی گویان بیشتر به جزایر انگلیسی‌زبان منطقه کارائیب همچون جامائیکا و ترینیداد و توباگو نزدیک است.
بیشتر جمعیت این کشور در دوران پس از استعمار به آن مهاجرت کرده‌اند، البته بومیان این سرزمین هم در جنگل‌های داخلی آن پراکنده هستند. بیشتر جمعیت کشور در مناطق ساحلی زندگی می‌کنند و بزرگترین گروه‌های قومیتی در میان آنها را اسلاف بردگان آفریقایی و کارگران هندی تشکیل می‌دهند که برای کار در مزارع نیشکر به این منطقه آمده بودند. مناقشات قومی میان این دو گروه مشکلاتی اجتماعی را در این کشور موجب شده‌است.
۴۳٫۵ درصد از مردم گویان هندی‌تبار، ۳۰٫۲ درصد سیاه‌پوست، ۱۶٫۷ درصد دورگه و ۹٫۱ درصد سرخپوست هستند. ۵۷ درصد از مردم این کشور مسیحی، ۲۸ درصد هندو، ۷ درصد مسلمان و چهار درصد نیز بی‌دین هستند.
نام «گویان» از واژه گوئیانا گرفته شده‌است که آن نام اصلی منطقه‌ای بوده‌است که امروزه گویان، سورینام، گویان فرانسه، و بخش‌هایی از ونزوئلا و برزیل را دربر می‌گیرد. به نوشته فرهنگ انگلیسی آکسفورد، این نام از یک واژه سرخ‌پوستی به معنی «سرزمین پرآب» گرفته شده‌است. در سراسر گویان ۹ طایفه از سرخپوستان بومی زندگی می‌کنند که نام‌های آنها عبارت است از: وای‌وای، ماچوشیس، پاتاموناس، آراواک، کاریبس، واپیشانا، آرکوناس، آکاوایوس، و وارائوس.
نخستین اروپائیانی که در ۱۵۱۰ وارد گویان شدند، دزدان دریائی بودند. در سده هفدهم مستعمره هلند شد. پس از آن به تصرف بریتانیا آمد و پادشاهی هلند در ۱۸۱۴ به‌طور رسمی حاکمیت بریتانیا را بر این سرزمین به رسمیت شناخت. در ۱۸۳۴ برده‌داری ممنوع شد و برده‌های فراری به شهرها بازگشتند و مهاجرت کارگرانی از اروپا و آسیا از جمله کشورهای پرتغال، آلمان، ایرلند، اسکاتلند، مالت، چین و هند برای کار در کشتزارهای نیشکر آغاز شد. در سال ۱۹۱۷ حدود ۲۴۰ هزار آسیایی در این سرزمین زندگی می‌کردند.
گویان در ۱۹۶۶ مستقل شد و قانون اساسی جدیدی نیز در ۱۹۸۰ نوشته شد. این کشور دارای یک نظام سیاسی چندحزبی و نظام حکومتی نیمه‌ریاستی با یک مجلس قانون‌گذاری و رئیس‌جمهور است. گویان در سال ۱۹۷۰ به اتحادیه کشورهای همسود پیوست، سازمانی بین‌المللی که از بریتانیا و مستعمرات سابق آن تشکیل می‌شود. در مقطع پس از استقلال تا سال ۱۹۸۵ این کشور از نظر سیاسی گرایشی تدریجی به سوی کمونیسم داشت. اما با مرگ اولین نخست‌وزیر گویان فوربز برنهام در سال ۱۹۸۵ روابط این کشور با قدرت‌های غربی تقویت شد و از دهه ۱۹۹۰ خصوصی‌سازی آغاز شد. گویان در سازمان‌های بین‌المللی دیگری از جمله سازمان کنفرانس اسلامی نیز عضویت دارد. مرزهای گویان با برزیل ۱۱۱۹ کیلومتر، با سورینام ۶۰۰ کیلومتر، و با ونزوئلا ۷۴۳ کیلومتر است. طول خط ساحلی آن نیز ۴۵۹ کیلومتر است. بلندترین نقطه این کشور رورایما با ۲۸۳۵ متر ارتفاع است.
این کشور را می‌توان به ۵ منطقه طبیعی تقسیم کرد: دشت مردابی کم‌عرض و حاصل‌خیز در امتداد ساحل اقیانوس اطلس که بیشتر جمعیت کشور در آن زندگی می‌کند؛ یک نوارهٔ شن و ماسه‌ای سفید دارای تپه‌زار و خاک‌های رسی که با مقداری فاصله از ساحل قرار گرفته و بیشتر ذخایر معدنی گویان در این ناحیه قرار دارد؛ جنگل‌های بارانی انبوه در منطقه کوهستانی جنوب این کشور، مناطق نیمه‌بیابانی در جنوب غرب؛ و منطقه‌ای کوچک از زمین‌های پست‌های داخلی (ساوانای داخلی) که در آن کوه‌های نیز وجود دارد که به تدریج به سوی مرز برزیل افزایش می‌یابند.
گویان یکی از بزرگترین مناطق جنگلی دست‌نخورده در آمریکای جنوبی را دارد که دسترسی انسان به بخش‌هایی از آن هم‌چنان دشوار است.
آب‌وهوای گویان گرمسیری و عمدتاً گرم و مرطوب است هرچند بادهای بسامان که از شمال خاوری می‌وزند به تعدیل هوای این کشور کمک می‌کنند. این کشور دو موسم بارانی دارد یکی از ماه مه تا اواسط اوت و دیگری از اواسط نوامبر تا میانه‌های ژانویه. کمبود نیروی کار و نبود زیرساخت‌های اقتصادی از مشکلات عمده این کشور هستند. بوکسیت، برنج و شکر مهم‌ترین صادرات گویان است و این کشور رشد تولید ناخالص داخلی متوسطی را در سال‌های اخیر داشته‌است. نیروی کار کشور ۴۱۸ هزار نفر است. تولید ناخالص داخلی بر اساس قدرت برابری خرید در سال ۲۰۰۷ حدود ۲ میلیارد و ۹۲۴ میلیون دلار و سرانه ۳٫۸۴۱ دلار بوده‌است. حدود ۳۵٪ این تولید از بخش کشاورزی، ۱۹ درصد از صنعت و ۴۶ درصد از خدمات تأمین می‌شود.
ماهی و میگو، گوشت گاو و خوک، لبنیات، طلا، پارچه و چوب محصولات مهم دیگر این کشور هستند. بیشترین صادرات گویان به آمریکا و کانادا (هر یک ۱۸٪) و سپس بریتانیا، پرتغال، ترینیداد و توباگو، هلند، بلژیک و جامائیکا هستند. بیشترین واردات گویان هم که شامل محصولات صنعتی، ماشین‌ها، سوخت و مواد غذایی می‌شود از ترینیداد و توباگو ۲۳٪، آمریکا ۲۱٪ و سپس چین، کوبا و بریتانیا می‌آید.
۴۳٫۵ درصد از مردم گویان هندی‌تبار، ۳۰٫۲ درصد سیاه‌پوست، ۱۶٫۷ درصد دورگه و ۹٫۱ درصد سرخپوست هستند. ۵۷ درصد از مردم این کشور مسیحی، ۲۸ درصد هندو، ۷ درصد مسلمان و چهار درصد نیز بی‌دین هستند.
جنگل بارانی ایووکراما Iwokrama دارای بالاترین تعداد ماهی و خفاش در جهان است. همچنین این جنگل ها محل زندگی بزرگترین گربه ی آمریکای جنوبی، پلنگ خالدار، بزرگترین لاک پشت های آب شیرین جهان، مار، مورچه خوار، جوندگان، سمور، عقاب و تمساح نیز می باشند. دشت Rupununi نیز صد در صد ارزش بازدید دارد. در این مکان شما می توانید با تنوع گسترده ای از حیات وحش مواجه شوید. از جمله جاذبه های این دشت می توان به رودخانه های مالامال از تمساح، بزرگترین نیلوفر آبی در جهان و تنوعی از پرندگان رنگارنگ و گذر از میان دشتی با علف های طلایی اشاره نمود. اما بهترین جاذبه ی گویان آبشار Kaieteur می باشد. شاید شما قبلا از آبشار انجل یا ایگوآزو بازدید کرده، یا موفق به دیدن آبشار نیاگارا شده باشید، اما هیچ کدام از اینها اهمیتی نداشته و چیزی از زیبایی و شگفتی آبشار Kaieteur کم نمی کند. تماشای 30 هزار لیتر آبی که از ارتفاع 250 متری یک صخره پایین می ریزند، در کنار جنگل های باستانی و مرطوب و عدم مخدوش شدن این طبیعت زیبا با خیل گردشگران، چیزی است که هر کس یک بار در زندگی خود موفق به تجربه ی آن می شود. نبود زیرساخت های گردشگری سفر به گویان را چالش برانگیز و گران نموده، اما اگر به این کشور سفر کنید پاداش سختی ها را نیز دریافت خواهید نمود.
خطرات طبيعي از جمله وقوع سيلاب‌هاي شديد در تمام مدت فصول بارندگي اين كشور را تهديد مي‌كند. اين منطقه همچنين با مشكلات محيط زيستي از جمله آلودگي آب‌ها ناشي از فاضلاب‌ها و مواد شيميايي حاصل از فعاليت‌هاي كشاورزي و صنايع و نيز تخريب جنگل‌ها مواجه است.مهمترين منابع طبيعي در اين كشور شامل بوكسيت، طلا، الماس، چوب‌هاي جنگلي سخت، ماهي و ميگو است. مهمترين محصولات صادراتي گويان نيز عبارت از بوكسيت، شكر، طلا، برنج، ميگو، چوب جنگلي و ملاس است. كشور گويان با بهره‌مندي از جنگل‌هاي انبوه با آبشارهاي تماشايي و چشمگير، گياهان و درختان بلند و انبوهي از جنگل‌هاي باراني استوايي كه موطن پرندگان رنگارنگ، حشرات و انواع وسيعي از پستانداران است، قابليت تبديل شدن به يك مقصد اكوتوريستي پر منفعت و سودآور را دارد. اما بي‌ثباتي سياسي، تنش‌هاي درون قبيله‌يي و سوءمديريت اقتصادي گويان را در فهرست فقيرترين كشورهاي جهان قرار داده است. اين كشور كه تنها كشور انگليسي زبان در جنوب آمريكا و مستعمره سابق انگليس است، در سال 1966 مستقل شد. يك سوم از جمعيت اين كشور نوادگان بردگان آفريقايي هستند كه توسط هلندي‌ها براي كار در مزارع نيشكر به اين كشور آورده شدند و همچنين حدود نيمي از آنها نيز نوادگان كشاورزان قراردادي سرخپوست هستند كه توسط انگليسي‌ها پس از برچيده شدن نظام بردگي به اين كشور آمدند. تنش‌هاي مداوم بين اين دو گروه موجب بي‌ثباتي سياسي شده و در دشمني بين دو حزب اصلي كه اساس قومي و نژادي دارند، منعكس شده است. تا دهه 1990 بيش از 80 درصد از صنايع گويان در مالكيت دولت بودند. سوء مديريت، سقوط قيمت‌هاي مسكن و افزايش بهاي سوخت باعث بروز مشكلات اقتصادي جدي شده و به افت استانداردهاي زندگي فعلي در اين كشور منجر شده است. از اواخر دهه 1990 دولت گويان خود را از بسياري از صنايع خلاص كرد اما هم اكنون با مشكلات تازه‌اي شامل تهديدات محيط زيستي براي نوار ساحلي و جنگل‌هاي باراني، فقر و جرايم خشونت بار مواجه شده كه مورد اخير بيشتر به دليل تجارت مواد مخدر دامن زده مي‌شود. از اين رو بسياري از مردم گويان شانس خودشان را در خارج از اين كشور جستجو مي‌كنند. گويان مناقشات و اختلافات بلند مدتي نيز با كشور همسايه‌اش سورينام بر سر مالكيت نواحي ساحلي غني از نفت دارد.
شرکت های تولید نفت آمریکایی اکسون موبیل و هس قصد دارند اولین محموله نفت خام گویان را بین ژانویه و فوریه سال آینده میلادی صادر کنند که نقطه عطفی برای این تولیدکننده جدید آمریکای لاتین است. کنسرسیومی شامل هر دوی این شرکت‌ها و یک واحد از شرکت CNOOC چین تا به حال بیش از 6 میلیارد بشکه ذخایر نفت خام و گاز در سواحل گویان اکتشاف کرده‌اند که در نهایت می توان از آنها روزانه 750 هزار بشکه برای کشوری که هیچ تاریخچه ای در تولید نفت ندارد، تولید کرد. این اکتشاف های نفتی کشور فقیر گویان را که مدتهاست با تولیدکنندگانی مثل ونزوئلا و برزیل هم مرز بوده است، به یک منطقه حساس برای سرمایه‌گذاری نفت تبدیل می‌کنند . انتظار می رود تا 120 هزار بشکه نفت طی سال های 2020 تا 2022 از پروژه لیزا تولید شود و این مقدار تا 2025 به 750 هزار بشکه در روز برسد. اکسون اولین تولید را در اوایل سال 2020 انجام می دهد. این یعنی ورود کشور گویان به جمع صادرکنندگان نفت جهان!
Pepperpot به عنوان غذای ملی گویان شناخته می‌شود که از غذاهای سرخپوستان نشأت گرفته شده و در ایام کریسمس و برخی دیگر از ایام خاص سال خورده می‌شود. این غذا در واقع متشکل از گوشت‌های خورشتی است که با دارچین، سس مخصوص تهیه شده از ریشه کاساوا، فلفل کارائیب و دیگر مواد اولیه طعم‌دار شده‌اند. گوشت گاو و گوسفند از محبوبیت بالایی برای طبخ این غذا برخوردارند اما برخی مناطق و افراد از گوشت مرغ استفاده می‌کنند. مردم گویان این غذا را با نان محلی می‌خورند؛ البته می‌توان آن را مانند بسیاری از مواد غذایی با برنج نیز خورد اما همراهی این غذا با برنج آنچنان شایع نیست. البته پخت آن چندین ساعت طول می‌کشد و برای همین، گویانی‌ها مانند سرخپوستان آن را در قابلمه‌های بزرگ می‌پزند تا هر بار برای مصرف دوباره گرمش کنند.
فکت های گویان
1- گویان یکی از چهار کشور غیر اسپانیایی زبان (به همراه برزیل (پرتغالی)، سورینام (هلندی) و گویان فرانسه (فرانسوی) و تنها کشور انگلیسی‌زبان آمریکای جنوبی است.
2- هفت کاری غذای محبوب گویانی ها و به خصوص هندوهای گویان است که با برنج سرو می شود و از کدو تنبل پخته شده با پودر کاری و شکر قهوه ای و نخود و سیب زمینی و..... تهیه می شود.
3- گویان به عنوان "سرزمین آب" شناخته می شود زیرا دارای شبکه بزرگی از رودخانه ها است که از آن عبور می کنند.
4- کریکت ورزش محبوب گویانی ها می باشد و بازیکنان شناخته شده زیادی از این کشور به این ورزش روی آورده اند مانند Rohan Kanhai, Clive Lloyd, Alvin Kallicharran
5- تقریبا هشتاد درصد کشور گویان با جنگل های بارانی بکر پر شده است.
6- از لحاظ جغرافیایی ، گویان به چهار منطقه تقسیم می شود: جلگه ساحلی - تپه های شنی - ساوانای Rupununi و ارتفاعات داخلی
7- چهار رشته کوه اصلی این کشور عبارتند از : Imataka در شمال غربی ، Parkaraima در غرب ، Kanuku در جنوب شرقی و Akarai در جنوب.
.........................................
آشنایی با کشورها (180) : نیجر
آشنایی با کشورها (179) : باهاما
آرشیو مطالب
