مونتسرات (به انگلیسی: Montserrat) مونتسرات جزیره‌ای است واقع در دریای کارائیب، جنوب آنتیگوا و باربودا، شمال دومینیکا و غرب جزیرهٔ گوادلوپ. کریستف کلمب آن را Santa Maria de Montserrate نام نهاد (در ۱۴۹۳). مونتسرات برای اولین بار در قرن پانزدهم توسط کریستف کلمب، دریانورد اسپانیایی کشف شد. اولین ساکنان مونتسرات، انگلیسی و ایرلندی‌هایی بودند که در سال ۱۶۳۲ با کشتی به این جزیره آمدند، بردگان سیاه آفریقایی هم سه دهه بعد به این جزیره آورده شدند. بریتانیا و فرانسه در قرن ۱۸ بر سر مالکیت مونتسرات با یکدیگر جنگ و درگیری داشتند اما سرانجام در سال ۱۷۸۳ مونتسرات از آن بریتانیا شد. پس از آن و در نیمهٔ قرن نوزدهم اقتصاد مونتسرات برپایهٔ مزارع نیشکری بود که بردگان آفریقایی‌تبار در آن مشغول به کار بودند. در سال ۱۹۵۶ مونتسرات به جزایر لیوارد تقسیم شد و در سال ۱۹۵۸ مونتسرات به فدراسیون هند غربی الصاق شد. پس از واقعهٔ فوران آتشفشان در سال ۱۹۹۵ اوضاع ساکنان بسیار بد شد، ساکنان در سال ۱۹۹۸ به پلیموث بازگشتند و با شهر ویران شدهٔ پلیموث مواجه شدند، در این واقعه قسمت‌های جنوبی و مرکزی مونتسرات به شدت آسیب دید، بیشتر آوارگان در آنتیگوا و باربودا مستقر شدند.
مونتسرات جزیره‌ای است واقع در دریای کارائیب، جنوب آنتیگوا و باربودا، شمال دومینیکا و غرب جزیرهٔ گوادلوپ. مونتسرات بزرگترین و مهمترین جزیره از جزایر بادپناه به‌شمار می‌آید، پایتخت مونتسرات شهر پلیموث با ۴۰۰۰ نفر جمعیت می‌باشد، شاید وجه تسمیهٔ پلیموث به بندر پلیموث واقع در جنوب غرب بریتانیا برگردد و این نام وام گرفته از بندر مشهور بریتانیا باشد. مساحت مونتسرات ۱۰۲ کیلومتر مربع و جمعیت آن ۴۴۸۸ نفر است. در روز ۱۸ ژوئیه ۱۹۹۵ آتشفشان فعال این جزیره یعنی آتشفشان سوفریر هیلز فوران کرد و دو سوم ساکنان جزیره ناگزیر به ترک این جزیره شدند، پس از این رویداد شماری از ساکنان به جزیره بازگشتند و تعدادی نیز در جزایر مجاور سکنی گزیدند. هرچند هر لحظه امکان فوران مجدد آتشفشان وجود دارد، ضمن اینکه در سال ۲۰۰۳ نیز این آتشفشان فعالیتی هرچند جزئی داشت. این جزیره از سرزمین‌های فرادریایی بریتانیا به‌شمار می‌آید.
طول مونتسرات تقزیبا 16 کیلومتر و عرض آن 11 کیلومتر می باشد که 40 کیلومتر آن خط ساحلی جزیره می باشد. به مونتسرات لقب زمرد کاراییب را داده اند. علاوه بر آنکه نژاد بسیاری از ساکنان آن از نژاد ایرلندیست ، سواحل آن نیز شباهت های فراوانی به سواحل ایرلند دارد. مرکز دولتی جزیره شهر بردز Brades می باشد اما همچنان شهر پلیموث Plymouth که پیشتر از فاجعه آتشفشانی پایتخت مونتسرات بود ، را به صورت دوژور(قانونی) مرکز جزیره می دانند. یک شهر مهم جدید نیز به نام لیتل بی Little Bay در ساحل شمال غربی جزیره در حال احداث است.
در سال 1493 کریستوف کلمب نام این جزیره را Santa María de Montserrate گذاشت که برگرفته از مجسمه مریم مقدس مونتسرات Virgin of Montserrat در صومعه مونتسرات Monastery of Montserrat در کوه های مونتسرات Montserrat mountain در ایالت کاتالونیا و نزدیکی های شهر بارسلونا بود. واژه "مونتسرات" در کاتالان به معنی "کوه دندانه دار" است. البته روایت دیگری می گوید نام مونتسرات از ریشهٔ (Monastery) به معنی صومعه است.
تحقیقاتی در سال 2012 در تپه های مرکزی مونتسرات نشان داده است که سال 2000 تا 5000 قبل از میلاد در این جزیره انسان می زیسته است. اعتقاد بر این است که بومیان اولیه جزیره آن را Alliouagana به معنی سرزمین بوته های خاردار نامیده اند. پس از کشف شدن جزیره توسط کریستوف کلمب ، تعدادی از ایرلندی ها در سال 1632 در مونتسرات مستقر شدند. بیشتر ایرلندیان از مستعمره سنت کیتس و با توصیه فرماندار این جزیره به مونتسرات آمدند. با ورود ایرلندی ها به جزیره و روابط خوبشان با فرانسوی ها ، ایرلندی ها در سال 1666 فرانسویان را به این جزیره دعوت کردند تا آن را ضمیمه کشور خود کند. بعد از دوسال فرانسویان راهی جزیره شدند و آن را به اشغال خود درآوردند. اندکی بعد از فرانسه ، انگلستان نیز مدعی این جزیره شد و ادعای آنها در عهدنامه بردا به رسمیت شناخته شد و این جزیره جزئی از قلمرو انگلیس شد. استعمارگران با راهی کردن برده های مختلف و ایجاد زمین های کشاورزی و کشت شکر، پنبه و انگور به این جزیره شکل اقتصادی بخشیدند.
در 17 مارس 1768 ، یک برده علیه سیستم برده داری قیام کرد که به موفقیت نرسید اما تلاش او برای به مقصد رساندن هدفش قابل توجه بود. سرانجام برده داری در سال 1834 منسوخ شد. در سال 1782 ، در طول جنگ انقلابی آمریکا، فرانسویان در حمایت از آمریکا به این جزیره باز هم حمله کردند و آن را تصرف کردند. فرانسوی ها ، که قصد استعمار واقعی جزیره را نداشتند، بعد از مدتی تصمیم گرفتند تا بر اساس معاهده پاریس 1783 ، مونتسرات به انگلستان بازگردد.
ایرلندی ها بیشترین سهم جمعیت سفیدپوستان را از زمان تاسیس مستعمره در سال 1628 تشکیل می دهند. بیشتر ایرلندی های مهاجر از قشر کارمندان بودند اما تاجران ایرلندی نیز این جزیره را از حضور خود بی نصیب نگذاشتند. ایرلندی ها در تجارت جزایر کارییب معروف بودند و نقش مهمی در دادوستد گوشت گاو ، گوشت خوک ، کره و شاه ماهی در این مناطق داشتند. شواهد غیر مستقیمی وجود دارد که نشان می دهد استفاده از زبان ایرلندی حداقل تا اواسط قرن نوزدهم در مونتسرات ادامه داشته است. گسترش زبان ایرلندی در جزیره به گونه ای بود که سیاهپوستان و برده های جزیره نیز به این زبان سخن می گفتند.
در طول قرن نوزدهم ، کاهش قیمت شکر تأثیرات نامطلوبی بر اقتصاد این جزیره گذاشت زیرا برزیل و سایر کشورهای آمریکای جنوبی نیز وارد این تجارت شده بودند. در سال 1857، یک خیر انگلیسی به نام جوزف استورج Joseph Sturge با خرید یک مزرعه نیشکر در پی آن بود که بتواند بدون استفاده از بردگان به یک اقتصاد موفق در جزیره برسد. به مرور خانواده استورج نیز در جزیره زمین خریداری کردند و بعدها شرکتی به نام Montserrat Company Limited در مونتسرات ساختند. خانواده استورج با کاشت درختان لیموی کی Key lime در جزیره ، آن را به تولید تجاری رساندند و مدرسه ای را تاسیس کردند و زمین هایی را به ساکنان جزیره فروختند.
از سال 1871 تا 1958 ، مونتسرات به عنوان بخشی از مستعمره پادشاهی انکلستان در فدراسیون جزایر لیوارد انگلیس شناخته می شد. از 1958 تا 1962 به یک فدراسیون موقت مستقل تبدیل شدند. اولین وزیر ارشد مونتسرات ویلیام هنری برامبل از حزب کارگر مونتسرات در سالهای 1960 تا 1970 بود. او برای حقوق کارگران و ورود گردشگر به جزیره تلاشهای بسیاری کرد و به همین دلیل ، فرودگاه اصلی مونتسرات به احترام وی نامگذاری شد.
در سال 1995، مونتسرات با فاجعه آتشفشان کوه Soufrière Hills روبرو شد که این آتش فشان باعث نابودی پایتخت آنها یعنی پلی موث شد. بسیاری از مونتسراتی ها به خارج از کشور ، به طور عمده به انگلستان مهاجرت کردند ، اگرچه در سال های اخیر برخی از آنها بازگشت خود را آغاز کرده اند. این فوران ها ، نیمه جنوبی جزیره را غیرقابل سکونت کرده و در حال حاضر منطقه ای با دسترسی محدود می باشد. به همین دلیل پایتخت این جزیره به شهری دیگر منتقل شد.
این جزیره یک سرزمین خودگردان در سرزمین های فرادریایی انگلستان می باشد. رئیس دولت این جزیره ملکه الیزابت دوم است که توسط یک فرماندار منصوب به نمایندگی از ملکه اداره می شود. قدرت اجرایی توسط دولت اعمال می شود و نخست وزیر رئیس دولت است. نخست وزیر توسط فرماندار از میان اعضای مجلس قانونگذاری منصوب می شود که متشکل از 9 عضو منتخب است. دفاع نظامی به عهده انگلستان است بنابراین جزیره ارتش منظمی ندارد. به منظور منظم کردن امور جزیره به سه بخش تقسیم می شود: بخش سنت پیتر- بخش سنت جرج- بخش سنت آنتونی. از زمان شروع فعالیت های آتشفشانی مکان های استقرار انسانی در این جزیره بسیار تغییر کرده است. اکنون فقط بخش سنت پیتر در شمال غربی جزیره قابل سکونت است.
کوه های این جزیره از شمال به جنوب عبارتند از : Silver Hill، Katy Hill، Soufrière Hills و South Soufrière Hills. کوه South Soufrière Hills بلندترین نقطه جزیره است و ارتفاع آن با توجه به فوران آتشفشان و اضافه شدن به میزان آن 1050 متر (3440 فوت) تخمین زده شده است. برآورد 2011 نشان می دهد که 30٪ از خاک این جزیره به عنوان کشاورزی ، 20٪ به عنوان خاک قابل کشت ، 25٪ به عنوان جنگل شناخته می شوند. پس از فوران آتشفشان و در سال 1998 ، به مردم مونتسرات حق اقامت کامل در انگلستان اعطا شد که به آنها اجازه می دهد در صورت انتخاب به این کشور مهاجرت کنند. تابعیت انگلیس در سال 2002 نیز به آنها داده شده است. قسمت شمالی جزیره بی توجه به فوران آتشفشان همچنان سرسبز مانده و از گزند آن دور بوده است.
مونتسرات همانند بسیاری از جزایر از گیاهان و جانوران بومی بهره می برد. در سال 2006 ، متخصصان حفاظت از محیط زیست چندین گیاه از ارکیده مونتسرات Epidendrum montserratense که بومی جزیره نیز می باشد را از خطر انقراض نجات دادند و در منطقه محافظت شده ای کاشتند. در مونتسرات یک حیوان بومی خاصی وجود دارد که فقط در این جزیره و دومینیکا یافت می شود و آن حیوان قورباغه بزرگ نهر Leptodactylus fallax نام دارد که بومیان به آن مرغ کوهی(!) نیز می گویند. این گونه به دلیل فوران آتشفشان و بیماری قارچ دیگچه‌ای دوزیستان Chytridiomycosis در معرض خطر قرار گرفته است. پرنده ملی مونتسرات که آن هم در معرض خطر است پری‌شاهرخ مونتسرات Icterus oberi نام دارد که چندین حفاظت گاه برای نجات این جانداران تهیه شده است. گالیواسپ مونتسرات Diploglossus montisserrati نیز از دیگر حیوانات بومی در معرض خطر جزیره است. رتیلی از گونه Cyrtopholis femoralis تنها رتیل بومی جزیره است. گفته می شود این جزیره در تعداد جانورانی از گروه بی مهرگان بسیار غنی است و گفته می شود 120 بی مهره بومی مونتسرات هستند. در این جزیره غارهای فراوان باعث وجود تعداد زیادی خفاش نیز شده است.
قتصاد مونتسرات در اثر فوران سال 1995 و عواقب آن ویران شد. در حال حاضر بودجه این جزیره را کشور انگلستان تامین می کند و با 25 میلیون پوند در سال این جزیره اداره می شود. درآمد اضافی مونتسرات نیز از گمرک کالا و مالیات بر درآمد تامین می شود. صادرات نیز یکی از راه های درآمد جزیره است و شامل صادرات اجزای الکترونیکی، کیسه های پلاستیکی ، پوشاک، فلفل تند، مرکبات و گاو می شود. در سال 1979 ، جورج مارتین ، تهیه کننده گروه بیتلز استودیویی به نام AIR Montserrat برای ضبط موسیقی به دلیل آب و هوای خوب جزیره تاسیس کرد که باعث رونق گردشگری جزیره شد اما در ساعات اولیه 17 سپتامبر 1989 ، طوفان هوگو از جزیره عبور کرد و به بیش از 90 درصد سازه های جزیره آسیب رساند. این استودیو تعطیل شد و اقتصاد جهانگردی عملا از بین رفت.
جمعیت این جزیره در سال 1994 ، 13000 نفر بود اما پس از از سرگیری فعالیت آتشفشانی در ژوئیه 1995 ، حدود 8000 پناهنده جزیره را ترک کردند تا بعد از سرشماری در سال 2008 جمعیت به تعداد 5887 نفر برسد. سرشماری سال 2011 مونتسرات ، جمعیت 4،922 نفر را نشان می دهد که به دلیل مهاجرت های جزایر اطراف به مونتسرات به 5000 هم در سالیان اخیر رسیده است. اکثریت جمعیت را مسیحیان تشکیل می دهند که از میان آن ها 67.1% پروتستان و بالاخص از فرقه آنگلیکن، 11.6% کاتولیک و 1.4% راستافاری هستند و مابقی یا بی دین یا ادیان دیگر یا نامشخص هستند.ساکنان این جزیره به مونتسراتی معروف هستند و گفته می شود دورگه های آفریقایی ایرلندی هستند. 88.4% از آنها آفریقایی و سیاه پوست هستند. 3.7% از مردم دورگه سیاه پوست و سفید پوست و 3 درصد هیسپانیک هستند.
در هنگام حضور استودیوی AIR Montserrat در جزیره ، مونتسرات میزبان بسیاری از خوانندگان مشهور جهت ضبط آهنگ در خود بود از جمله رولینگ استونس ، مایکل جکسون و التون جان. جورج مارتین موسس استودیو حتی بعد از ویرانی آن و تا زمان مرگ به این جزیره و بالاخص قربانیان آتشفشان کمک های مالی زیادی می کرد. با فعالیت هایی درباره گروه بیتلز و جمع آوری کمک ها، بودجه ای برای بازسازی جزیره تهیه شد.
غذای ملی مونتسرات خوراک بز Goat water نام دارد. غذاهای مونتسرات شبیه غذاهای عمومی انگلیس و کارائیب است ، زیرا در منطقه کارائیب واقع شده و جزئی از قلمرو انگلیس است. غذاهای آنها اکثرا از ماهی ، غذاهای دریایی و مرغ تهیه شده است. در مناطق روستایی اکثرا ماهی سنتی و نان های محلی استفاده می شود.
ورزش هم در این جزیره رواج زیادی بین ساکنان دارد. مونتسرات میزبان انجمن قایقسواران یاتی است. یات نام (Yacht) قایق یا کشتی تفریحی است. نام یات از واژه jacht در زبان هلندی گرفته شده که در اصل به معنی شکار است. از سال 1994 این جزیره عضو بازی‌های کشورهای همسود نیز می باشد. بسکتبال از محبوب ترین ورزشهای این جزیره است و لیگ بسکتبالی با شش تیم در مونتسرات فعال است. همانند دیگر مناطق کاراییب این جزیره در کریکت هم فعالیت های قابل توجهی داشته است. مونتسرات تیم ملی فوتبال نیز دارد و عضو فیفا می باشد. آنها در مسابقات انتخابی جام جهانی شرکت کرده اند اما هنوز حتی موفق به حضور در تورنمنت های قاره ای نیز نشدند و یکی از معدود بازی های بین المللی آنها ، بازی دوستانه با تیم ملی بوتان بود که 4 بر صفر بازنده شدند.
نشان ملی مونتسرات در سال 1909 به تصویب رسید. یک سپر اساس این نشان است و در آن زنی با لباس سبز و الهام گرفته شده از یک افسانه ایرلندی و زنی به نام Ériu دیده می شود. این زن چنگی طلایی به دست دارد که آن هم یکی از نمادهای ایرلندیست. صلیبی که در نشان قرار دارد نیز نشانه وجود دین مسیحیت در مونتسرات است.
................................
آرشیو
