طرفداری- همچنان‌که جو هارت، ملی‌پوش پیشین تیم ملی انگلیس، پیشتر گفته است: "به‌عنوان یک دروازه‌بان نمی‌توانید نیمکت را برای 10 دقیقه رها کنید تا ارزش خودتان را نشان دهید، شما یا داخل ترکیب هستید یا بیرون آن." به‌عنوان یک دروازه‌بان نه‌تنها مسئول مهار ضربات، بلکه نقطه آغازی برای حمله و گزینه مورد اعتمادی برای ارسال پاس هم هستید.
پس معیارهایی که کم و بیش باید مورد بررسی قرار بگیرند، کدامند؟ چگونه آنچه را که ما -به‌عنوان بیننده، تحلیل‌گر یا مربی- باید از یک دروازه‌بان شش‌دانگ انتظار داشته باشیم، مشخص کنیم؟ به لطف اطلاعات WyScout و Football Reference می‌توانیم این معیار را به دو دسته کلی تقسیم کنیم: مهار ضربات و مشارکت در پخش توپ. در دسته مهار ضربات می‌توانیم درصد مهار و تفاضل گل‌های دریافت‌شده مورد انتظار (Expected Conceded Goals Difference) یا تفاضل xCG را مورد بررسی قرار دهیم. تفاضل xCG از طریق محاسبه میانگین خالص گل‌های دریافتی به ازای هر مسابقه و تفریق آن از xCG محاسبه می‌شود که تفاضل به دست آمده نشان می‌دهد عملکرد دروازه‌بان پایین‌تر یا بالاتر از میانگین بوده است.
برای نمونه، در 16 نوامبر 2019، دروازه‌بان شفیلدیونایتد، دین هندرسون تفاضل (xCG) 0.23+ را بر جا گذاشته که یعنی فراتر از انتظار ظاهر شده است. از سوی دیگر، دروازه‌بان برنلی، نیک پوپ، تفاضل xCG 0.17- را ثبت کرده که حاکی از عملکرد ضعیف اوست. این دو جنبه می‌توانند برای کمک به شکل دادن مبنایی برای آنچه که از دروازه‌بانان پنج لیگ معتبر اروپا انتظار می‌رفته براساس آن عمل کرده باشند، مورد بررسی قرار گیرند. مقوله دوم، پخش کردن توپ است. منظور از پخش کردن، پاس‌های دریافت‌شده، پاس‌های کوتاه و بلند کاملی است که مورد بررسی قرار می‌گیرند.
با وجود اینکه 98 باشگاه در پنج لیگ معتبر اروپا فعالیت می‌کنند، به راحتی می‌توان یک میانگین را برای باشگاه‌هایی که بیشتر تحت فشار بوده‌اند (یعنی احتمالاً دروازه‌بانشان بیشتر اوقات مجبور است توپ را دور کند) و (یک میانگین را) برای باشگاه‌هایی که با استفاده از هر کدام از دروازه‌بانان خود در هنگام مالکیت، مشکلی ندارند، به‌عنوان عدد معیار قرار داد. این گزارش موشکافانه تحلیلی-تاکتیکی، با استفاده از آمار و ارقام و تحلیل داده‌ها معیارهایی برای مهار ضربات تعیین کند.
مهار ضربات
هنگامی که صدر تا ذیل پنج لیگ معتبر اروپایی را برانداز می‌کنیم، چند موضوع در رابطه با تفاضل گل‌های دریافت‌شده مورد انتظار، برجسته می‌نمایند. هنگام مشاهده پنج نمره فردی برتر از تاریخ 16 نوامبر 2016، از هر لیگ، یک بازیکن انتخاب می‌شود. جایگاه نخست با تفاضل 0.5+ در اختیار آیتور فرناندز 28ساله قرار می‌گیرد. انتظار می‌رفته دروازه‌بان اسپانیایی لوانته به ازای هر مسابقه 1.65 گل دریافت کند، اما با دریافت 1.15 گل به ازای هر بازی، فراتر از انتظار کار کرده است. پس از فرناندز، پردراگ رایکوویچ از رنس با تفاضل 0.47 قرار دارد؛ انتظار می‌رفته او در هر بازی 0.91 گل دریافت کند، اما به صورتی حیرت‌انگیز فقط 0.47 گل دریافت می‌کند. شاید جایگاه سوم به شگفت‌انگیزترین گزینه تعلق داشته باشد: روبرتو خیمنز. دروازه‌بان ذخیره وست هم هنگام پر کردن جای خالی لوکاس فابیانسکی با انتقادات سهمگینی روبرو شد، اما عملاً تفاضل 0.38 را بر جا گذاشت. این آمار زمانی ارزش بیشتری پیدا می‌کند که به این نکته توجه کنیم که خیمنز با بالاترین میانگین گل دریافت‌شده مورد انتظار در اروپا، 2.33، سر و کار داشت، اما در واقعیت، میانگین 1.95 گل خورده در هر بازی را ثبت می‌کند. مارکو سیلوستری در جایگاه چهارم این رده‌بندی قرار می‌گیرد. دروازه‌بان هلاس ورونا تفاضل 0.33 (با میانگین xCG 1.19 و میانگین واقعی 0.86) را ثبت کرده که با اختلافی اندک توسط پاوائو پروان از ولفسبورگ که تفاضل 0.32 (با میانگین xCG 1.25 و میانگین واقعی 0.93) را به جا گذاشته، تعقیب می‌شود.
در پایین رده‌بندی، پنج بازیکن آخر از هر پنج لیگ نیستند؛ چهار بازیکن از بوندس‌لیگا و یکی هم از لیگ برتر هستند. در جایگاه پنجم بدترین دروازه‌بانان پنج لیگ معتبر اروپا، آنگوس گان از ساوتهمپتون قرار دارد؛ با وجود اینکه از او انتظار می‌رفته 1.71 گل در هر مسابقه دریافت کند، میانگین 2.32 گل به ازای هر مسابقه را ثبت کرده است. زوج تحسین‌شده! رومن بورکی از دورتموند (تفاضل 0.63-، میانگین xCG 1.08، میانگین واقعی 1.71) و جیری پاولنکا از وردربرمن (تفاضل 0.64-، میانگین xCG 1.4، میانگین واقعی 2.04) پایین‌تر از آگنوس گان قرار دارند. با اختلافی فاحش با جایگاه دوم، نمایندگان دو تیم تازه صعود کرده به بوندس‌لیگا حضور دارند. دروازه‌بان سابقاً آینده‌دار کلن، تیمو هورن، با تفاضل 0.78-، میانگین xCG 1.2 و میانگین واقعی 1.98 دچار افت شدیدی شده است. نفر نودوهشتم و پایانی از میان 98 دروازه‌بان اروپا بازیکن تازه‌وارد پادربورن، یانیک هوث است. یار پیشین تیم ملی جوانان آلمان با تفاضل 0.79-، میانگین xCG 1.9 و میانگین واقعی باورناپذیر 2.69 این فهرست را اتمام می‌بخشد.
پس تفاضل میانگین چیست؟ با مشاهده هر پنج لیگ معتبر درمی‌یابیم که به نظر فقط میانگین دو لیگ مثبت است. بهترین میانگین به نمره تفاضل میانگین 0.067+ به سری آ ایتالیا تعلق دارد. لیگ یک فرانسه با تفاضل میانگین 0.025+ به دنبال سری آست. لیگ برتر انگلیس با تفاضل میانگین 0.009- با اختلافی بسیار ناچیز در سمت چپ دیگر 0 (منفی) قرار دارد. لالیگای اسپانیا با تفاضل میانگین 0.031- لیگ برتر را دنبال می‌کند. بوندس‌لیگا با میانگین ناامیدکننده 0.1639- که بیشتر به خاطر قرار گیری 22% دروازه‌بانان آن در چهار نفر پایینی است، در رتبه آخر قرار می‌گیرد. روی هم رفته از یک دروازه‌بان شاغل در یکی از پنج لیگ معتبر اروپا انتظار می‌رود یا به تفاضل xCG 0.019- دست یابد یا از آن فراتر رود. در زیر می‌توانید ببینید دروازه‌بان تیم محبوبتان در مقایسه با بهترین‌های اروپا چگونه عمل کرده است.
علاوه بر تفاضل xCG می‌توانیم درصد مهار را نیز به‌عنوان معیار سنجش دروازه‌بانان به کار بگیریم. درحالی‌که معیار درصد مهار کامل نیست، لذا ضرباتی که دروازه‌بان حقیقتاً شانسی برای مهار آنها ندارد، محاسبه نمی‌شوند؛ با این حال، همبستگی چشمگیری بین درصد مهار و تفاضل xCG وجود دارد. درحالی‌که بوندس‌لیگا چهار نماینده در میان پنج دروازه‌بان دارای بدترین تفاضل xCG دارد، لیگ یک فرانسه چهار نماینده در میان پنج دروازه‌بان حائز بهترین درصد مهار دارد. اما بهترین درصد مهار (تا 24 نوامبر 2019) با ثبت نمره 0.837 به وویچک شزنی از یوونتوس تعلق دارد. پس از شزنی، آلفرد گومیس از دیژون و خرونیمو رولی از مون‌پولیه با درصد مهار 0.83 به‌طور مشترک در جایگاه دوم قرار دارند. پس از این دو پردراگ رایکوویچ نام‌آشنا با درصد مهار 0.816 قرار گرفته است. جایگاه آخر پنج دروازه‌بان برتر از لحاظ درصد مهار با کسب نمره 0.808 به دروازه‌بان تازه‌وارد پاریسن‌ژرمن، کیلور ناواس تعلق دارد.
در انتهای این جدول فقط در میان پنج دروازه‌بان ضعیف، سه نماینده از بوندس‌لیگا حضور دارند. کپا با درصد مهار 0.537 در جایگاه پنجم بدترین‌ها قرار می‌گیرد. پایین‌تر از او تیمو هورن و مارکو دیمیتروویچ از ایبار با نمره 0.5 قرار دارند. نفر آخر رده‌بندی تفاضل xCG، یانیک هوث با درصد مهار 0.485 از آخر دوم است. در پایان، بدترین بدترین‌ها، رومن بورکی از بورسیا دورتموند. درصد مهار بورکی در این فصل، فقط و فقط 0.469 بوده است.
خوب یا بد، راجع‌به میانگین‌ها صحبت شد؛ اما میانگین لیگ‌ها چند است؟ در مقوله درصد مهار، لیگ یک با نمره 0.725 در صدر است که توسط سری آ ایتالیا (0.703) و لیگ برتر انگلیس (0.688) دنبال می‌شود. جایگاه چهارم با میانگین درصد مهار 0.677 در اختیار لالیگا قرار دارد. علی‌رغم تلاش‌های قهرمانانه پاوائو پروان (0.789) و یان زومر (0.776) بوندس‌لیگا در این رده‌بندی هم با میانگین درصد مهار 0.653 در رده پنجم جای می‌گیرد. به طور کلی، میانگین درصد مهار پنج لیگ معتبر اروپا 0.690 است.
مشارکت در پخش کردن توپ
در زمینه پخش توپ مهم است که روی سطحی از گرایشات ذهنی واقع‌بینانه که لازمه ارزیابی است، تأکید کرد. هنگامی‌که به پاس‌های صحیح بلند نگاه می‌کنیم، نمرات ضعیفی نمی‌بینیم. یک دروازه‌بان با تعداد پاس بلند سالم، لزوماً از دروازه‌بانی با تعداد کم یا متوسط، بهتر نیست؛ چراکه وظایف دروازه‌بان در پخش توپ به کیفیت و سبک بازی تیم بستگی دارد. اگر بازی مستقیم در دستور کار باشد، طبیعتاً توپ‌های بلند بیشتری ارسال می‌شوند. اگر یک تیم در حال سقوط با یک تیم مدعی قهرمانی روبرو شود، بسیار محتمل است که دروازه‌بان تیم در حال سقوط به جای بازی کردن با عقب زمین، توپ را به مناطق جلویی زمین بفرستد. از طرف دیگر، دروازه‌بانی با میانگین 81/22 پاس کوتاه سالم در هر بازی (یان زومر، بورسیا مونشن‌گلادباخ) به احتمال زیاد عضو تیمی است که از موفقیت‌های چشمگیر بهره‌مند است. هنگام ارزیابی دروازه‌بان و جایگزین احتمالی‌اش، شناسایی مناسب‌ترین گزینه با توجه به نیازهای واقع‌بینانه باشگاه شما حیاتی است.
با مشاهده اطلاعات جمع‌آوری شده در 27 نوامبر 2019 می‌توان صدر و قعر پاس‌های کوتاه و بلند و پاس‌های دریافت‌شده را مشاهده کرد. با اینکه (همان‌گونه که در پاراگراف قبلی توضیح داده شد) این امر نشان‌دهنده کیفیت و سبک بازی تیم است، ما فقط درباره بهترین بازیکنان در هر مقوله و بهترین میانگین‌های صحبت می‌کنیم. سرانجام در زمینه شروع با پاس کوتاه، بوندس‌لیگا را که هر پنج نفر نخست تعداد پاس کوتاه را در اختیار دارد، در صدر مشاهده می‌کنیم. مانوئل نویر از بایرن‌مونیخ با 26.73 پاس در هر بازی، بالاترین نمره را در اروپا دارد. نویر توسط لوکاس هرادکی از بایر لورکوزن (23.4) و یان زومر از گلادباخ (22.81) تعقیب می‌شود. رده‌های پایانی پنج نفر برتر در اختیار یانیک هوث از پادربورن (20.44) و اولیور باومن از هوفنهایم (20.07) قرار دارد. با وجود اینکه میانگین بیش از 20 پاس کوتاه در هر بازی را ثبت کرده‌اند، این عدد برای پنج لیگ معتبر به 11.237 رسیده است.
با مشاهده پاس‌های بلند، هنوز هم سه دروازه‌بان از بوندس‌لیگا را در پنج نفر برتر مشاهده می‌کنیم. در جایگاه نخست، رافال گیکیویچ از تیم تازه صعود کرده اونیون برلین حضور دارد که به طور میانگین در هر بازی 13.8 پاس بلند ارسال کرده است. نفر دوم، روی سیلوا، دروازه‌بان دیگر تیم تازه صعود کرده، گراناداست که به طور میانگین در هر بازی 13.28 پاس بلند ارسال کرده است. در رده‌های سوم و چهارم، به‌ترتیب، کوین تراپ از آینتراخت فرانکفورت (12.25) و لوکاس هرادکی از بایر لورکوزن (12.02) قرار دارند. نفر پنجم نیز دروازه‌بان تیم تازه صعود کرده شفیلد یونایتد، دین هندرسون است که به طور میانگین در هر بازی 11.38 پاس بلند ارسال کرده است. دروازه‌بانان برتر اروپا به طور میانگین در هر بازی 7.424 پاس بلند ارسال کرده‌اند.
برای ارسال پاس، نخست باید توپ را دریافت کنید. برای این کار دروازه‌بانان باید بتوانند خود را به نحوی مطمئن به‌عنوان گزینه‌ای مناسب برای پاس‌کاری با تیم نشان دهند، چراکه ممکن است هم‌تیمی‌اش به جز پاس به عقب، گزینه دیگری نداشته باشد یا تیم بخواهد بازی را دوباره از عقب شروع کند. لوکاس هرادکی که در بین پنج نفر نخست ارسال پاس کوتاه و بلند جای گرفته، با میانگین 27.72 پاس در هر بازی، خودش را در صدر فهرست دریافت‌کنندگان پاس قرار داده است. پس از هرادکی، دروازه‌بان-سوئیپر بایرن‌مونیخ، مانوئل نویر با 23.94 پاس در هر مسابقه قرار دارد. در رده‌های سوم و چهارم، به‌ترتیب یان زومر (23.13) و مت رایان (20.38) از برایتون حضور دارند. رده پنجم نیز با 20.31 پاس به رافال گیکیویچ تعلق دارد. درحالی‌که به طور میانگین 98 دروازه‌بان پنج لیگ معتبر، 12.36 پاس دریافت کرده‌اند، پنج دروازه‌بان نخست، فاصله معنی‌داری با میانگین دارند.
چه انتظاراتی داشته باشیم؟
با یادآوری هرآنچه که گفتیم، می‌دانیم پنج نفر برتر هر زمینه کدامند. بدترین مهارکنندگان ضربات و نیز میانگین را می‌دانیم؛ پس به نظر، کدام دروازه‌بان بهترین میانگین را در یکی از پنج لیگ معتبر اروپا دارد؟ به طور کلی بهترین و بدترین دروازه‌بان کیست؟
ویژگی‌هایی از قبیل مهار ضربات، پخش توپ برای مشارکت و توانایی ذهنی، همان چیزهایی هستند که یک دروازه‌بان به سمت بزرگ شدن سوق می‌دهند که البته این ویژگی‌ها نمی‌توانند تماماً کمّی شوند. آیا هنگام شروع بازی، ویژگی‌های یک دروازه‌بان درجه یک مدرن را به منصه ظهور می‌رساند؟
