💠لطفا به این جمله دقت کنید:
«محمد برای مادرش از مشهد یک چادرنماز خرید. »
حالا این جمله را سوالی میکنیم:
آیا محمد برای مادرش از مشهد یک چادرنماز خرید؟
👈آیا میتونین با قاطعیت بگین در این جمله سوالی دقیقا 👈چی مورد سواله؟
👈گرفتن چادرنماز؟
👇تعداد چادرنماز؟
👆این که واسه کی خریده؟
👈یا اینکه از کجا خریده؟
👉یا اینکه چه کسی خریده؟
.
👂در اکثر زبانها کلمه‌ای مثل «آیا »وجود داره که چنین سوالی رو مطرح میکنه ولی اکثرا مثل فارسی این کلمه جایگاه مشخصی در جمله داره مثلا همیشه اول جمله میاد و عضو مورد سوال، صرفا هنگام گفتار و از طریق تون صدای شخص قابل فهمه و در نوشتار براحتی قابل تشخیص نیست.
🔧در زبان ترکی این مشکل به سادگی حل میشه. پسوندm4 که معنیش همون «آیا» هستش جایگاهش در جمله پویاست و دقیقا بعد از هر کلمه‌ای که قرار بگیره اون کلمه مورد سواله.بدین طریق در همون نوشتار هم منظور فرد سوال کننده به سادگی قابل تشخیصه.
🔔«حالا بیایم و جمله بالا رو به زبان ترکی، سوالی کنیم:
📣məhəmməd mi anasına məşhəddən namaz çadırası aldı? در این جمله فرد فاعل جمله مورد تردید و سوال واقع شده.
📣məhəmməd anasına mı məşhəddən namaz çadırası aldı?در این سوال، مادرِ محمد هست که مورد تردید و سواله.
📣məhəmməd anasına məşhəddən mi namaz çadırası aldı? توی این سوال، شهر محل خرید مورد تردید و سواله.
📣məhəmməd mi anasına məşhəddən namaz çadırası mı aldı?در این سوال، جنس خریده شده توسط محمد برای مادرش محل تردید و سواله.
📣məhəmməd mi anasına məşhəddən namaz çadırası aldı mı? در این سوال انجام فعل توسط محمد مورد تردید و سواله گه آیا این عمل رو انجام داده یا نه. »
📷 نکته: پسوند سوال ساز m4 در طول سده‌های اخیر به مرور در زبان ترکی محاوره آذری از بین رفته و کمتر استفاده میشه ولی ترکی استانبولی و نیز زبانهای ترکی شرقی همچنان پابرجاست. از نشانه‌های استفاده از این پسوند حضورش در آثار بزرگانی چون فضولی و اسماعیل خطایی و دیگر شاعران بزرگ و بنام شده‌های گذشته‌ی حوزه زبانی ترکی آذری‌ست. خوشبختانه در سالهای اخیر و در کتابهای درسی آموزشی جمهوری آذربایجان در راستای استفاده از گنجینه زبانی ترکی، این پسوند آموزش داده شده و استفاده میشود و در آثار نوظهور آذربایجانی‌ها نیز به چشم میخورد.
📯نکته۲: در سوالی کردن افعال اگه فعلمون گذشته‌ی ساده بود و فقط یه پسوند d4 داشت پسوند سوال ساز آخر فعل میاد و الا دقیقا پس از اولین پسوند فعل‌ساز رار میگیره.
gələcəksən خواهی آمد.... gələcəkmisən? خواهی آمد؟
gedərəm میرَم.... gedərmiyəm? میرَم؟
güdürlər تعقیب میکنند.... güdürmülər تعقیب میکنند؟
🔎💡تمرین:
۱.... دو سوال زیر را به ترکی سوالی کنید و هربار یک رکن از جمله رو مورد سوال قرار بدین:
احمد با تو به مدرسه میرود؟
شما از سیب خوشتون نمیاد؟
۲.... افعال زیر رو با «آیا»سوالی کنید:
gəlirlər.... boğurdun..... çevirirəm.... gözlədim.... kəsəcəksiniz.... sürürük
