جام جهانی، سنتی قدیمی در ایجاد جرقه‌های خلاقیت دارد. شاید معجزه بـِرن مانع از آن شد تا مجارستان در 1954 جام جهانی را بالای سر ببرد اما مجارهای باشکوه و سیستم 2-3-2-3 آن‌ها راه شکست دادن سیستم WM را کشف کرده بود. در 1958 به لطف تأثیر بـِلا گاتمن در امریکای جنوبی، آن سیستم به 4-2-4 تغییر یافت و برزیل به کمک آن دو جام جهانی بعدی را تحت سلطه خود درآورد تا اینکه سر اَلف رمزی با شگفتی‌های بی‌بال 1966 خود از پس آن برآمد. 2-4-4 مدرن متولد شد.
حتی در 1986، این 2-5-3 آرژانتین (طراحی شده برای گرفتن بهترین عملکرد از دیگو مارادونا) بود که بازگشت سوییپر را در چهار سال بعد را تسریع کرد؛ زمانی که دفاع‌ها ایتالیای 90 را تحت سلطه داشتند.
اما این گونه به نظر می‌رسید که پدیده جهانی‌شدن باعث شده است که دیگر جام جهانی به عنوان یک جرقه در معرفی تغییرات تاکتیکی شناخته نشود. این روزها تمام ستارگان در رقابت‌های چمپیونز لیگ متمرکز شده‌اند و آنجا به میدان نبرد بهترین‌ها بدل شده است. به همین نسبت، در فوتبال مدرن روزگار ما، سورپرایزهای کمتری مشاهده می‌شوند.
اما باز هم هیچ چیز بهتر از یک جام جهانی برای تمرکز وجود ندارد. مخصوصاً در این زمینه، تغییر سیستم لوییز فن خال به 2-5-3 با تیم ملی هلند به نظر نمادین رسید.
مردی که سنت 3-3-4 هلندی را در بارسلونا ادامه داد و در نتیجه نقش مهمی در ایجاد فوتبال مدرن کنونی اروپا ایفا کرد، با یک برنامه تاکتیکی فوق العاده و استفاده از ضد حملات توانست با سیستم 2-5-3 اسپانیا را نابود کند.
فن خال تنها نبود. شاید بتوان گفت کاستاریکا تیمی بود که بیش‌تر از هر تیم دیگری، فرای توانش رفت و موفقیتی غیرمنتظره به دست آورد. نوع سیستمی که آن‌ها استفاده کردند، تا یک‌چهارم-نهایی برای هر تیمی دردسرساز بود.
با نزدیک شدن فصل جدید، به نظر می‌رسد که مربی‌های پرمیر لیگ از این جام جهانی نکاتی برداشت کرده‌اند.
مسلماً لیورپول می‌تواند مدعی پیش‌تاز بودن در این زمینه باشد، چرا که فصل پیش در مقاطعی از دفاع سه نفره استفاده کرد. برندان راجرز گفت: "این سیستم می‌تواند برای ما کار کند. اما این موضوع، نگرش ما به بازی، شیوه پاس دادن مورد پسندمان و بازی تهاجمی شدید مد نظرمان را تغییر نمی‌دهد. به کمک این سیستم، ما در حمله پرتعداد ظاهر می‌شویم. این نیز یک سیستم دیگری است که بازیکنان نشان داده‌اند می‌توانیم آن را اجرا کنیم. با بازی‌های بیش‌تر و پیشرفت، می‌توانیم به راحتی به این فرم تغییر روش دهیم."
"موضوع کسب سلطه در بازی است. با نگاه به دنیل (استاریج) و لوییز سوارز می‌بینم که هر دو بازیکنانی با پست 9.5 هستند. آن‌ها مهاجمان خالص نیستند که فقط در نوک خط حمله حاضر باشند، بلکه دوست دارند که تحرک داشته و در بین خطوط قرار بگیرند. بازی دائماً در حال تکامل است. به عنوان یک مربی شما همواره به بازیکنان خود نگاه می‌کنید. سبک هرگز تغییر نمی‌کند. من همیشه از تیم‌هایم خواسته‌ام که کنترل و سلطه داشته، در دفاع جنگنده باشند و به شدت از بالای زمین پرسینگ را انجام دهند – اما تمامی این‌ها می‌تواند در هر سیستمی انجام شود."
انگیزه راجرز، نگه داشتن سوارز و استاریج – دو مهاجم روی فرم خود – به طور هم‌زمان در زمین بود. شاید این موضوع اصل اولیه آغاز کار فن خال در یونایتد نیز باشد. مسئله اصلی پیش روی این مرد هلندی، چگونگی استفاده از رابین فن پرسی و وین رونی در بهترین پست‌هایشان است. یک 2-4-4؟ شاید. اما یادمان باشد که فن خال باید هافبک‌های تهاجمی بااستعداد باشگاه، نظیر خوان ماتا را نیز مورد استفاده قرار دهد: "من می‌توانم با قرار دادن سه مهاجم روی نیمکت، با روش 3-3-4 بازی کنم اما می‌خواهم با دو مهاجم بازی کنم. ما چهار بازیکن با پست شماره 10 داریم، بنابراین انتخاب بازیکنان در این تیم به نظر من متعادل صورت نگرفته است. تصمیم گرفته‌ام به خاطر کیفیت بازیکنانمان با این سیستم بازی کنم. اما اگر ببازیم می‌توانم سیستم را تغییر دهم."
اینجا تلفیق فوق العاده‌ای از فلسفه و عمل‌گرایی را مشاهده می‌کنیم. اما چه بحث راجرز و تلاشش برای حفظ اصول باشد چه بحث فن خال و عدم تعادل در تیمش، نیروی پیشرانه اصلی در تمامی این موارد، نیاز برای یافتن بهترین سیستم برای بازیکنان است.
به همین دلیل بود که استیو بروس فصل پیش از این سیستم استفاده کرد. وی در 41 بازی از 46 بازی تیمش در چمپیونشیپ از سه مدافع استفاده کرد و در پرمیر لیگ وقتی که رقبا از دو مهاجم استفاده می‌کردند، او از سه مدافع استفاده می‌کرد.
اما نقطه آغازین ایده استفاده از سه مدافع برای بروس، داشتن تعدادی بازیکن مختص این سیستم بود، مخصوصاً احمد المحمدی. بروس به هال دیلی میل گفت: "این یکی از دلایلی بود که سال پیش به این روش بازی کردیم. مسلماً این بهترین پست اِلمو است. او اندکی در دفاع راست بازی کرده، فکر می‌کنم وقتی که از عمق اضافه می‌شود، بهتر عمل می‌کند. این پستی ویژه است که هیچکس بیش از او از آن لذت نمی‌برد. رابی بردی فصل پیش آنجا برای ما عالی بازی کرد. این سیستم همچنین به من اجازه استفاده از سه بازیکن در خط میانی را می‌دهد و این چیزی است که می‌خواستم انجام دهم. این روش مناسب جیمز چستر، الکس (بروس) و (ماینور) فیگوئروا است. این سیستم مناسب بعضی از بازیکنانمان است و به من اجازه می‌دهد در برابر تیم‌های بزرگ، از سه بازیکن در خط میانی استفاده کنم. اگر در مرکز میدان فضا به حریف تقدیم کنید، آسیب‌پذیر می‌شوید."
شرایط در حال تغییر است
صدالبته وقتی بروس از 2-5-3 در برابر تیم‌هایی که به 1-3-2-4 عادت داشتند استفاده می‌کرد، مشکل تازه‌ای برای رقبا ایجاد می‌شد. نکته کنایه‌آمیز آن است که وضعیت در حال تغییر است. هرچه تیم‌های بیش‌تری به سوی آن می‌روند، بقیه دلیل بیش‌تری برای کپی کردن این سیستم می‌یابند. هرچه باشد، دلیل اصلی فراموش شدن دفاع سه نفره این بود که سیستم‌های تک‌مهاجمه روز به روز بیش‌تر رونق می‌یافتند و دیگر داشتن دو مدافع اضافه در خط دفاعی، از نظر تاکتیکی دیگر هیچ مزیتی نداشت.
حال که روز به روز تیم‌های بیش‌تری راه استفاده از دو مهاجم را می‌یابند – یا با استفاده از سه مدافع یا به لطف سیستم الماس ستایش‌شده لیورپول – بار دیگر 2-5-3 ضدتاکتیک باارزشی می‌شود. به تبع آن، مربی‌های بیش‌تری دوست دارند که این گزینه را نیز در دست داشته باشند. سرمربی وست بروم، آلن اروین، این هفته پس از استفاده از این سیستم در پیش‌فصل به اکسپرس و استار گفت: "شکی نیست که این گزینه‌ایست که می‌خواهم داشته باشم. هنوز نمی‌دانم چند بار از این سیستم استفاده خواهم کرد اما 100% این یک گزینه است که می‌خواهم داشته باشم و فکر می‌کنم اگر تمام بازیکنان مد نظرمان را بخریم، امکان استفاده از آن موجود خواهد بود. ما فصل پیش جام جهانی و پرمیر لیگ را دیدم، که تعدادی از تیم‌ها در مواقع مختلف از سه مدافع استفاده کردند و فکر می‌کنم داشتن انعطاف‌پذیری لازم برای استفاده از آن مهم است."
این میل به انعطاف‌پذیری، مدت‌هاست که انگیزه اصلی پل لمبرت برای تغییر سیستم است. وی فصل پیش به بیرمنگام میل گفت: "زیبایی آن این است که آن‌ها می‌توانند تطبیق یابند. بچه‌ها با آن (2-5-3) آشنا هستند. فصل پیش به آن روش بازی کردند، پس می‌دانند چگونه باید آن را اجرا کنند. نکته خوب آن است که می‌توانیم روش‌های بازی متفاوتی را پیاده کنیم. آن‌ها می‌توانند با هر شرایطی که ازشان بخواهیم، تطبیق یابند. همه چیز به رقیبی که برابر آن بازی می‌کنیم، بستگی دارد."
تنوع
سرمربی نیوکاسل، آلن پاردیو، در ماه آوریل از این سیستم در زمین استوک سیتی استفاده کرد و نتیجه با شکست مواجه شد اما او نیز مایل است تا بار دیگر از آن استفاده کند. هدف او، گرفتن بهترین بازی از خرید جدید تیم؛ یعنی سایم ده یانگ است. این بار نیز چیزی که پاردیو به دنبال آن می‌گردد، تنوع است: "وقتی عقب هستید اگر در برابر یک دیوار آجری قرار دارید، باید بتوانید سیستم‌تان را تغییر دهید. می‌خواستیم نگاهی به سه مدافع میانی بیاندازیم. همه این‌ها تجربه است و ما اندکی یاد گرفته‌ایم که چه چیزی برای‌مان کار می‌کند و چه چیزی خیر."
در حالی که هری ردنپ به استفاده از آن در کویینز پارک رنجرز فکر می‌کند، سرمربی اورتون، روبرتو مارتینز، با آن بیگانه نیست و سرمربی ساوتهمپتون، رونالد کومن، از طلایه‌داران استفاده از 2-5-3 در هلند به شمار می‌رود، به نظر می‌رسد تیم‌ها آماده‌اند که از آن استفاده کنند. آیا این تجربه موفقیت‌آمیز خواهد بود؟ به این خاطر که بازیکنان به بازی با چهار مدافع بسیار عادت دارند، ممکن است مشکلات سختی پیش آیند. اما از آنجا که تنها چند سال پیش، 1-3-2-4 به نظر جهانی‌شده و همه جا حاضر بود، پس از یک جام جهانی چشم‌گشا، گویا قرار است شاهد یک پرمیر لیگ جذاب از نظر تاکتیکی باشیم.
