در گاهشماری ایرانی هفته با شنبه شروع شده و با جمعه که روز تعطیل هفته‌است، پایان می‌پذیرد.
نام‌های روزهای هفته در خاورمیانه و برخی زبانهای پیرامونی:
فارسی عربی ترکی ترکی آذربایجانی پشتو کردی کرمانجی کردی سورانی عبری ارمنی اردو ایران باستان
شنبه سبت Cumartesi Şənbə شنبې Şemî شهممه יום השבת Շաբաթ ہفتہ کیوان شید
یکشنبه أَحَد Pazar Bazar یکشنبه Yekşem یهکشهممه יום ראשון Կիրակի اتوار مهرشید
دوشنبه إثْنَان Pazartesi Bazar ertəsi دوشنبه Duşem دووشهممه יום שני Երկուշաբթի پیر مه شید
سه‌شنبه ثلاثاء Salı Çərşənbə axşamı سې شنبه Sêşem سێشهممه יום שלישי Երեքշաբթի منگل بهرام شید
چهارشنبه أربعاء Çarşamba Çərşənbə چهارشنبه Çarşem چوارشهممه יום רביעי Չորեքշաբթի بده تیر شید
پنجشنبه خمیس Perşembe Cümə axşamı پنجشنبه Pêncşem پێنجشهممه יום חמישי Հինգշաբթի جمعرات اورمزد شید
جمعه/آدینه الجمعة Cuma Cümə جمعه În ههینی יום שישי Ուրբաթ جمعہ ناهید شید
نام‌های روزهای هفته در فارسی تاجیکی با فارسی یک‌سان است. این نام‌ها در تاجیکستان به خط سیریلیک اینگونه نوشته میشود: Шанбе (شنبه)، Якшанбе (یکشنبه)، Душанбе (دوشنبه)، Сешанбе (سه‌شنبه)، Чоршанбе (چهارشنبه)، Панҷшанбе (پنجشنبه)، Ҷумъа (جمعه).
نام روزهای هفته در ایران
کیوان شید (شنبه)
کیوان شید (کیوان + شید) برگرفته از روز سیاره کیوان است. نخستین روز هفته به نام کیوان شید نام گذاری شده است. کیوان بعد از مشتری بزرگترین سیاره شمرده میشود . که 700 برابر زمین است. شید نیز به چم روز، نور و روشنایی است . از این رو روز نخست ایرانی حکایت از سیاره روشن و نورانی دارد.
مهر شید (یکشنبه)
مهرشید (مهر + شید) برگرفته از روز سیاره خورشید است. روز دوم از هفته مهر شید است که مهر آن به چم ( معنی) خورشید، دوستی و مهربانی است در پهلوی میتراست . مهربرگرفته شده از آئین هفت هزار ساله میترایی است .خورشید و ماه از تندیس های آیین میترایی بوده است که نشان از قدرت و پویایی جهان آفرینش داشته است. مهر همچنین ایزد عهد و پیمان است و در اوستا آمده است که هیچ چیز بر ایزد مهر پوشیده نخواهد بود . نامگذاری این روز به مهرشید حکایت از تعهدی است که بین مردمان باید برقرار باشد زیرا در ایران باستان پیمان شکنی و دروغ بزرگترین گناهان به حساب می آمده است . شید نیز به چم روز، نور و روشنایی می باشد.
مه شید (دوشنبه)
مه شید (مه + شید) برگرفته از روز سیاره ماه است. همچنین برگفته از آیین میترایی کهن ایرانی آمده است . خورشید و ماه از تندیس های آیین میترایی بوده است که نشان از قدرت و پویایی جهان آفرینش داشته است . سومین روز هفته در ایران باستان به نام این نماد خداوند نامگذاری شد و آنرا مه شید به چم ماه روشن و نورانی نام گذاشتند.
بهرام شید (سه شنبه)
بهرام شید (بهرام + شید) برگرفته از روز سیاره بهرام است. همچنین بهرام برگفته شده از ورهرام زبان پهلوی باستان است. بهرام ایزد پیروزی در ایران باستان شمرده می شده است و اندیشه نیاکان ما بر این بوده است که خداوند یکتا (اهورامزدا) نیروی هایش را برای اجرا در بین افراد بشر بین ایزدان (فرشتگان) خود تقسیم نموده است تا آنان آنرا برای مردمان پیاده کنند. از این رو بهرام ایزد پیروزی نامیده شده بوده است و چهارمین روز هفته به نام روز پیروزی روشنایی بر تاریکی و غلبه انسان بر بدی ها و اهریمن نام گذاری شده است.
تیر شید (چهارشنبه)
تیرشید (تیر + شید) برگرفته از روز سیاره تیر است. همچنین تیر برگرفته شده از تیشتر پهلوی است . نیاکان ما تیر را ایزدان و نگهبان باران نامگذاری نموده اند و اینگونه می پنداشته اند که اهورامزدا برای یاری رسانی به کشاورزان و جلوگیری از خشکسالی و باروری زمین و سبز و سالم و پاکیزه ماندن جهان به ایزد باران فرمان میداده است که به یاری مردمان برسد . در کل این روز به نام روز روشنایی باران و خواست پروردگار برای حفظ طبیعت نامگذاری شده است.
اورمزد شید (پنجشنبه)
اورمزد شید (اورمزد + شید) برگرفته از روز سیاره اورمزد است. همچنین اورمزد نام دیگری از دهها نام اهورامزدا است که همه حاکی از قدرت و توانایی پروردگار است . این نام از واژه های پهلوی ارمزد - هرمزد - اورمزد - هورمزد - اهورامزدا - مزدا گرفته شده است . از این رو پنجمین روز هفته به نام روز روشنایی خداوند نام گذاری شده است. از این رو این واژه هنوز به گونه ای دیگر در شبهای آدینه برقرار است و هنوز تصور مردمان ما بر این است که شبهای آدینه (جمعه) روز ارتباط با خداوند و فوت شدگان است.
ناهید شید (آدینه) :
ناهیدشید (ناهید + شید) برگرفته از روز سیاره ناهید است. همچنین ناهید همان آنهیته یا آناهیتا است که به نام ایزد آب است. در اوستا آناهیتا به صورت دوشیزه ای بسیار زیبا - قدی بلند و اندامی تراشیده رسم شده است و نام دیگر ستاره ونوس نیز آناهیتا یا ناهید است . در کل روز آدینه (جمعه) روز روشنایی آب و مظهر بخشندگی و عنایت پروردگار نامگذاری شده است.
روزهای هفــته به زبان انگلیسی برگرفته از فرهنگ کهن ایران است ، به این ترتیب که
نام روز در ایران نام روز در ایران باستان برگرفته انگلیسی انگلیسی باستان ترکیب نام روز به انگلیسی بیان
شنبه کیوان شید (کیوان + شید) کیوان Saturn Saeternesdaeg Satur + day Saturday -
یکشنبه مهرشید (مهر + شید) مهر (خورشید) Sun Sunnandæg Sun + day Sunday -
دوشنبه مه شید (مه + شید) مه (ماه) Moon Mōnandæg Mon + day Monday -
سه‌شنبه بهرام شید (بهرام + شید) بهرام Tues = Teiwaz => Mars Tiwesdæg Tues + day Tuesday تیر= Teiwaz
چهارشنبه تیرشید (تیر + شید) تیر Wednes =
Wōdanaz => Mercury Wōdnesdæg Wednes + day [۹]Wednesday -
پنجشنبه اورمزد شید (اورمزد + شید) اورمزد Thurs =Thunor => Jupiter Þūnresdæg Thurs + day Thursday ثور= Thunor
جمعه/آدینه ناهیدشید (ناهید + شید) ناهید Fri = Frige => Venus Frīġedæġ Fri + day Friday ونوس = Frige
زبان فرانسوی روزهای هفــته به زبان فرانسوی برگرفته از فرهنگ کهن ایران از راه زبانهای رومی‌تبار است، و از آنجا که گاهشماری ایرانی پیشینهٔ بیشتری از گاهشماری رومی دارد گمان بر این است که گاهشماری رومی هم خود برگرفته از گاهشماری ایرانی باشد، به این ترتیب که:
نام روز در ایران نام روز در ایران باستان برگرفته لاتین ترکیب نام روز به فرانسوی بیان
شنبه کیوان شید (کیوان + شید) کیوان Sambati dies / Dies Saturni - Samedi پیوند مستقیم ندارد
یکشنبه مهرشید (مهر + شید) مهر Dies Dominicus / Dies Solis - Dimanche پیوند مستقیم ندارد: "روز پروردگار"
دوشنبه مه شید (مه + شید) مه lunae dies Lun + di ]Lundi روز ماه
سه‌شنبه بهرام شید (بهرام + شید) بهرام Martis dies Mar + di Mardi روز بهرام
چهارشنبه تیرشید (تیر + شید) تیر Mercurii dies Mercre + di Mercredi روز تیر
پنجشنبه اورمزد شید (اورمزد + شید) اورمزد Jovis dies Jeu + di روز اورمز
جمعه/آدینه ناهیدشید (ناهید + شید) ناهید Veneris dies Vendre + di Vendredi روز ناهید
زبان ایتالیایی روزهای هفــته به زبان ایتالیایی برگرفته از فرهنگ کهن ایران از راه زبانهای رومی‌تبار است، و از آنجا که گاهشماری ایرانی پیشینهٔ بیشتری از گاهشماری رومی دارد گمان بر این است که گاهشماری رومی هم خود برگرفته از گاهشماری ایرانی باشد، به این ترتیب که:
نام روز در ایران نام روز در ایران باستان برگرفته لاتین ترکیب نام روز به ایتالیایی بیان
شنبه کیوان شید (کیوان + شید) کیوان Sambati dies / Dies Saturni - Sabato پیوند مستقیم ندارد
یکشنبه مهرشید (مهر + شید) مهر Dies Dominicus / Dies Solis - Domenica پیوند مستقیم ندارد: "روز پروردگار"
دوشنبه مه شید (مه + شید) مه lunae dies Lune + dì Lunedì روز ماه
سه‌شنبه بهرام شید (بهرام + شید) بهرام Martis dies Marte + dì Martedì روز بهرام
چهارشنبه تیرشید (تیر + شید) تیر Mercurii dies Mercole + dì Mercoledì روز تیر
پنجشنبه اورمزد شید (اورمزد + شید) اورمزد Jovis dies Giove + dì Giovedì روز اورمز
جمعه/آدینه ناهیدشید (ناهید + شید) ناهید Veneris dies Vener + dì Venerdì روز ناهید
زبان اسپانیایی روزهای هفــته به زبان اسپانیایی برگرفته از فرهنگ کهن ایران از راه زبانهای رومی‌تبار است، و از آنجا که گاهشماری ایرانی پیشینهٔ بیشتری از گاهشماری رومی دارد گمان بر این است که گاهشماری رومی هم خود برگرفته از گاهشماری ایرانی باشد، به این ترتیب که:
نام روز در ایران نام روز در ایران باستان برگرفته لاتین ترکیب نام روز به اسپانیایی بیان
شنبه کیوان شید (کیوان + شید) کیوان Sambati dies / Dies Saturni - Sábado پیوند مستقیم ندارد
یکشنبه مهرشید (مهر + شید) مهر Dies Dominicus / Dies Solis - Domingo پیوند مستقیم ندارد: "روز پروردگار"
دوشنبه مه شید (مه + شید) مه lunae dies Lune + s [۳۰]Lunes روز ماه
سه‌شنبه بهرام شید (بهرام + شید) بهرام Martis dies Marte + s Martes روز بهرام
چهارشنبه تیرشید (تیر + شید) تیر Mercurii dies Miércole + s Miércoles روز تیر
پنجشنبه اورمزد شید (اورمزد + شید) اورمزد Jovis dies Jueve + s Jueves روز اورمز
جمعه/آدینه ناهیدشید (ناهید + شید) ناهید Veneris dies Vierne + s Viernes روز ناهید
زبانهایی دیگر به همین ترتیب در زبانهای دیگر دنیا همانطور که در زبانهای انگلیسی، فرانسوی، ایتالیایی، اسپانیایی گفته شد، روزهای هفته برگرفته از فرهنگ کهن ایران می باشد. در میان این زبانها میشود زبانهایی زیر را نام برد:
زبان آلمانی
زبان سوئدی
زبان دانمارکی
زبان فنلاندی
زبان رومانیایی
زبان گالیک اسکاتلندی
