1- استان سیستان و بلوچستان پس از استان کرمان به عنوان دومین استان پهناور کشور در جنوب شرقی ایران واقع است. این استان با حدود ۱۸۰٬۷۲۶ کیلومتر مربع وسعت کمابیش اندازه کشور سوریه بزرگی دارد.
2- سیستان به مردم منطقه ای(سکاها) گفته می‌شد که در اطراف رود هیرمند ساکن بودند و بخشی از سیستان در افغانستان امروزی است که قبلا جزو ایران بوده‌است(ادامه رود هیرمند و بخش اعظم ان در افغانستان است).
3- بلوچ ها (مکاها)قومی دیگر بودند با فرهنگ متفاوت از سکاها در مکران ساکن بودند. که بعدها به دلایل نامعلوم به بلوچستان تغییر نام یافت.
4- عمده سیستان و بلوچستان از قومیتهای سیستانی و بلوچ می‌باشد که سیستانی ها به زبان فارسی با لحجه سیستانی حرف می زنند و پیرو دین اسلام با مذهب تشیع می‌باشند و بلوچ ها به گویش بلوچی صحبت می‌کنند و پیرو اسلام و مذهب تسنن می‌باشند.
5- قسمت اعظم بلوچستان در پاکستان( بزرگترین ایالت کشور پاکستان ) و سیستان در افغانستان قرار دارد.
6- در برخی نقاط استان افراد برای دستیابی به آب باید حدود ۴ کیلومتر راه طی کنند تا بتوانند از آب شرب استفاده کنند.
7- سیستان‌وبلوچستان با ۲۸٫۴۴ درصد،رقم بی سوادترین استان کشور را به خود اختصاص داده است.
8- آمار و ارقام رسمی سیستان و بلوچستان را هجدهمین استان ناامن کشور در سال 95معرفی میکند.
9- این استان رتبه نخست پایین ترین سن ازدواج در كشور را به خود اختصاص داده به طوری كه میانگین سن ازدواج در میان مردان آن 26 سال و زنان 21 سال است
10- ۷۵ درصد مردم سیستان و بلوچستان دچار فقر امنیت غذایی هستند.
11- زاهدان مرکز استان در قبل از جنگ جهانی اول روستایی با جمعیت کم به نام دزداب بوده که رضاخان پس از سفر به این منطقه و تصمیم مجلس شورا ملی دستور تأسیس و آبادانی زاهدان را داد.
12- زاهدان کمترین فاصله از میان مراکز استان های مختلف تا مرز زمینی ایران را دارد .(البته به صورت غیررسمی)
13- شهر زاهدان از نظر نظرجمعیت «اولین» و از نظر وسعت «دومین» شهر حاشیه نشین کشور است.( 44 درصد جمعیت زاهدان در حاشیه زندگی می کنند.)
14-جمعیت زاهدان بر اساس آمار های رسمی ۶۷۲٫۵۸۹ نفر و براساس آمار غیر رسمی به حدود یک میلیون نفر میرسد.(20 در صد جمعیت زاهدان شناسنامه ندارند.)
15-مسجد جامع مکی زاهدان یکی از بزرگترین مساجد جهان اسلام است.
16- زابل بیشتر آثار تاریخی و باستانی را در استان به خود اختصاص داده‌است یکی از پربارترین این آثار شهر سوخته سیستان با تمدن چندین هزار ساله در ۵۶ کیلومتری زابل واقع شده‌است.
17-رستم پهلوان شاهنامه برخاسته از زابل است.
18-سازمان بهداشت جهانی زابل را آلوده‌ترین شهر دنیا در سال ۲۰۱۶ نامید.
19-دریاچه و تالاب بین‌المللی هامون سومین دریاچه بزرگ ایران پس از دریاچه خزر و دریاچه ارومیه است.
20-نام دریاچه هامون در اوستا کانس اویا، در شاهنامه فردوسی دریاچه زره و در نوشته‌های فارسی زرتشتی کانفسه آمده‌است. در ادبیات و اسطوره شناسی ایران کهن، دریاچه هامون از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
21-زابلی های گلستان که از جمعیت یک میلیون وهفتصد هزارنفری استان حدود 600 هزار نفر آن ها را تشکیل میدهند که دارای فرهنگ واداب ورسوم ویزه خودشان هستند.
22-اما چرا سیستانی ها به گلستان و شمال کشور مهاجرت کردند؟
داستان مهاجرت سیستانی ها به گلستان از زمانی آغاز شد که به موجب قرارداد 1907 پاریس و بندهای الحاقی بعدی و متمم های منضم شده به آن، قسمت اعظم سیستان با جمعیت ساکن در آن به افغانستان واگذار شد.
اما اهالی آن قسمت از سیستان که سهم افغانستان شده بود هرگز از ایران دل برنکندند و دسته دسته و گروه گروه از سرزمین محل سکونتشان که دیگر در سیطره افغانستان قرارگرفته بود فرار کرده و وارد سیستان سهم ایران شدند، زیرا عشق به وطن آنهم عشق به ایران چیزی نبود که به راحتی از دل و جان مردم سیستان خارج شود.
انبوه جمعیتی که به سرحدات ایران بازگشتند با وضعیت بحرانی مواجه شدند. زیرا تمام مال و منال خود را در آنسوی مرز رها نموده و به دامان وطن بازگشته بودند و خشکسالی حاکم بر سرزمین سیستان این مشکلات را مظاعف می نمود.
این انبوه جمعیت برای حکومت پهلوی معظلی شده بود، لذا با تصمیماتی که اتخاذ نمودند تصمیم گرفتند طرح کوچاندن اقوام سیستانی به مناطق شمالی در دستور کار قرار بگیرد و شورش ها و غارت های پی درپی همسایه شمالی به مناطق حاشیه کوه های البرز و حاشیه شرقی دریای خزر اجرای این طرح را به جلو انداخت و در آن شرایط سخت دولت پهلوی تمام مساعی و تلاش و امکانات خود را در تسهیل این مهاجرت بکار انداخت.
23-آب ایرانشهر یکی از شیرین ترین آب های شهری ایران است.
24- تیس یکی از بنادر مهم ایران در دریای مکران در زمان هخامنشیان بوده است و پیشتر به آن تیز می‌گفته‌اند.(از توابع چابهار)فردوسی از تیس(تیز) در شاهنامه یاد میکند:
چو آگاه شد اشکش آمد براه/ ابا لشکری ساخته پیش شاه
همه تیز و مکران بیاراستنند/زهرجای رامشگران خواستند
25- گل افشان یک پدیده منحصر به فرد است که فقط در چابهار می توانید.
26-منطقهٔ حفاظتشدهٔ گاندو (تمساح)در جنوب شرقی استان سیستان و بلوچستان واقع است.
27-بندر چابهار همعرض جغرافیایی بندر میامی در شبهجزیره فلوریدای آمریکا است و دارای شرایط آب و هوایی کاملاً همانند بندر میامی است.
28- تفتان تنها آتشفشان فعال در ایران می باشد و ارتفاع ان حدود 4036 متر می باشد که در نزدیکی شهر خاش واقع است.
پ.ن:از جای خاصی کپی نکردم و بعضی از قسمت ها هم حاصل تجربه شخصی سفر به سیستان و بلوچستان هست.
