اختصاصی طرفداری- یوفا می خواهد از سال ۲۰۲۴ فرمت جدید لیگ قهرمانان اروپا را معرفی کند. اینکه این ایده آیا به نغع فوتبال است یا نه یادداشتی جداگانه میطلبد اما از ظواهر مشخص است که جنگی طبقاتی بین باشگاهها وجود خواهد داشت. لیگهای فرانسه و آلمان رسما با آن مخالف هستند و خاویر تباس رئیس لالیگا، سردسته مخالفان است. در این یادداشت از کلمه "سوپرباشگاه" برای تیمهایی نظیر رئال مادرید، بارسلونا، بایرن مونیخ، یوونتوس و پاری سن ژرمن استفاده میشود که هم موافق فرمت جدید و هم از نظر درآمد بیشتر از یک باشگاه معمولی هستند.
در ابتدا ایدهای نزدیک به چیزی که یوفا پیشنهاد داده، توسط سوپرباشگاهها مطرح شد. تیمهای بزرگ، یوفا را تهدید کرده بودند که میتوانند تورنمنتی را خودشان شروع کنند و طبیعتا رفتن سوپرباشگاهها از لیگ قهرمانان، آن را از نظر اقتصادی به زمین میزد. پس از چندی و با رفتن مدیرانی نظیر آنیلی و ناصر الخلیفی به سطوح بالای یوفا، ارگان رسمی فوتبال اروپا و سوپرباشگاهها به ائتلاف رسیدند. ائتلافی شبیه شراکت تجار مس و وزارت صنعت. در اینجا چند سطری در مورد دلایل تیمهای بزرگ اروپا و اینکه چطور این فرمت، نتیجهی مستقیم سیستم اقتصادی موجود است، خواهیم نوشت.
تابستان نیامده ۴ مربی از ۵ مربی قهرمان لیگهای معتبر در خطر از دست دادن شغلشان هستند. اگر خوب به یاد بیاوریم، کاپلو و دل بوسکه دو نفری هستند که قهرمان لیگ شدند اما از یکی از سوپرباشگاهها اخراج شدند. حرکتی که چند سال پیش شاید با بالا رفتن ابروها همراه بود اما این روزها، رفتن مربیان از سوپرباشگاهها با وجود قهرمانی لیگ، آنچنان تعجبی نخواهد داشت. این وسط چه چیزی تغییر کرده که چنین چیزی را توجیه میکند؟ قطع همکاری با کواچ، الگری، والورده و توخل آنچنان دور از انتظار نبوده است. الگری رفت، کواچ قطعی نیست، والورده با بلیط بارتومئو ماند(شاید برود) و توخل تنها یک بار دیگر حق دارد تا همه چیز را ببرد وگرنه اخراج خواهد شد. البته اگر هیچکدام از این ۵ نفر اخراج نشوند هم تغییری در قضیه ایجاد نمیکند. خطر از دست دادن شغل حتی با وجود بردن لیگ، همواره بر سر مربیان سوپرباشگاهها وجود دارد چون تنها یک مربی قهرمان اروپا میشود، نه پنج مربی. و هر بار قهرمان نشدن در اروپا برای سوپرباشگاهها یعنی شکست در یک پروژه تجاری بزرگ. سوپرباشگاهها میخواهند جریمهی قهرمان نشدن در لیگ قهرمانان اروپا را پایین بیاورند.
این نکته به همراه فاصله زیاد درآمدی سوپرباشگاهها و همچنین بالا رفتن قیمت خرید و مخصوصا دستمزدها، مشکلی را به وجود آورده که سوپرباشگاهها تنها با لیگ قهرمانانِ بسته(فرمت جدید) جواب خواهند گرفت. باشگاهها آنچنان پولی برای دستمزدها میدهند که دیگر حتی دوگانه داخلی، توجیه کننده خرجها نیست و در آخر اسم "شکست" بر روی فصل شما خواهد نشست. هنگامی که باشگاهی به یک ستاره خود اندازه کل جایزه جام حذفی دستمزد میدهد، آیا در آخر فصل، بردن جام حذفی، به تنهایی بلیط ماندن مربی را امضا میکند؟
درآمد لیورپول در صورت قهرمانی در لیگ قهرمانان اروپا شود میتواند به چیزی نزدیک ۱۱۵ میلیون یورو برسد. حالا اگر این رقم را برای بارسلونا در نظر بگیریم و فرض کنیم که آنها کامبک نمی خوردند، ۷۰% از پاداش قهرمانی به مسی خواهد رسید(اگر نرخ مالیات اسپانیا را هم در نظر بگیریم). مسی نزدیک ۴۰ میلیون یورو در سال دستمزد میگیرد که باشگاه باید ۴۰ میلیون دیگر را هم به اداره مالیات بدهد. ۸۰ میلیون از ۱۱۵ میلیون کسب شده از قهرمانی اروپا، تنها خرج سالیانه یک بازیکن خواهد شد. بارسلونا سال گذشته ۱۴۰ میلیون یورو از بانکی در نیویورک قرض گرفت تا کفاف دستمزدها را بدهد. دستمزدهایی که حالا در یک سال، دو برابر شده است. بارسلونا در انتهای ژوئن گذشته، تنها ۴۰ میلیون یورو پول نقد در اختیار داشت که مجبور به گرفتن وام شد. البته ذکر این نکته خالی از لطف نیست که شاید درآمد بارسلونا از قهرمانی اروپا، از ۱۱۵ میلیون یورو فراتر میرفت زیرا تیم اسپانیایی دیگری در نیمه نهایی نبود و در این شرایط معمولا تنها تیم باقی مانده از یک کشور به سود خوبی میرسد. رم در سال گذشته، مثال خوبی از این قضیه است. پس باید این عدد فرضی را کمی بالاتر در نظر بگیریم.
اینها آمار سوپرباشگاهی است که تقریبا هر سال دوگانه داخلی میکند و همیشه در بین ۳ تیم پردرآمد اروپا است. این بحران دستمزدها در رئال مادرید هم وجود دارد. آنها با اینکه ۹۰ میلیون یورو در سال کمتر از بارسلونا حقوق میدهند اما عدد دستمزدهای آنها دو برابر اتلتیکو مادرید است. بارسلونا در سال مالی قبل، ۸۳٪ از کل درآمدهای خود را خرج دستمزدها کرده است، آن هم قبل از خریدها و دستمزدهای جدید.( آمارها مربوط به حساب مالی فصل ۲۰۱۷/۲۰۱۸ است. باشگاهها معمولا چند ماه بعد، حساب مالی این فصل را منتشر میکنند که با توجه به خریدهای بارسلونا، انتظار افزایش دستمزد هم باید داشته باشیم).
حالا سوپرباشگاهها مانند بحران مالی جهان در سال ۲۰۰۸ شدهاند. برای آنها عبارت too big to fail به کار میرفت که در آخر از پول مردم برای نجات بانکها استفاده شد، چون بانکها آنچنان بزرگ بودند که ورشکستگی آن برای وال استریت غیر قابل جبران بود. شکست سوپرباشگاهها اما در نبردن آنها است. تنها یک تیم قهرمان لیگ قهرمانان اروپا خواهد شد و خرید هیچ ستارهای تضمین کننده آن نیست. پس از مدتی با توجه به مساوی نبودن حق پخشهای انگلیس با بقیه لیگها، مدیران غیر انگلیسی سوپرباشگاهها به فکر ساختن تورنمنتی با همان سود پخش هستند. بایرن مونیخ سال گذشته ۶۵ میلیون یورو بابت حق پخش بوندسلیگا دریافت کرد. چیزی نزدیک به ۶۲ میلیون یورویی که یوونتوس در یک فصل برای رونالدو خرج میکند(۳۱ میلیون یورو دستمزد به اضافه مالیاتی برابر آن). به زبان ساده، از نظر سران این سوپرباشگاه ها، باید تورنمنتی خلق شود که شکست در آن اینچنین پر هزینه نباشد. سودهای لیگ قهرمانان در حال حاضر کفاف خرجها را نمیدهد. تیمها اگر قهرمان شوند تنها توانستهاند شکست نخورند و اگر قهرمان نشوند، شکست خوردهاند.
زمانی که حتی بردنِ لیگ معتبر، آینده مربی را تضمین نمیکند؛ زمانی که حق پخش تلویزیونی بایرن مونیخ در بوندسلیگا برابر با خرج سالیانه رونالدو میشود، زمانی که ۸۳٪ از درآمد باشگاه بارسلونا برای دستمزدها خرج میشود، طبیعی است که بایرن مونیخ، رئال مادرید، یوونتوس و بارسلونا به همراه دوستانشان در یوفا به فکر لیگ قهرمانانِ بسته باشند. لیگی که هر بازی آن اندازه نیمه نهایی لیگ قهرمانان اروپا حق پخش خواهد داشت و مهمتر آنکه هر شنبه این سود به آنها میرسد. این وسط چه بلایی سر لیگها می آید آنچنان اهمیتی ندارد. آنها همین الان هم به شالکه، فیورنتینا، لیل یا ایبار اهمیتی نمیدهند. به زبان ساده خرجهای سوپرباشگاهها آنچنان زیاد است که دیگر ماشینِ قدیمیِ لیگ قهرمانان اروپا، توانایی جابجایی غولهای روی نیمکت را حتی به قهرمانان اروپا نمیدهد. آنها نیاز به وسیلهای جدید دارند تا در جادهی پروژههای تجاری خود بتازند.