توت عنخ آمون، یکی از فرعون های معروف مصری است که کشف مقبره اش در دنیای باستان شناسی انقلابی به پا کرد.
توت عنخ آمون بزرگ در برابر دیگر فرعون های ثروتمند مصری بسیار متوسط بوده و آن چه که او را از دیگران متمایز کرده است، گنج های مقبره ی دست نخورده اش است که البته بسیار هم مرموز هستند.
در تمام هزاران سالی که این مقبره وجود داشت، هچ دزدی نتوانسته بود به آن نفوذ کند و این در حالی است که تمام محیط اطراف آن مورد دستبرد قرار می گرفت. البته این به آن معنا نیست که این مقبره هیچ وقت مورد دستبرد قررا نگرفته باشد بلکه دو بار به صورت خیلی جزئی مورد دزدی قرار گرفته ولی این دزدان کار خاصی نکرده و چیز خاصی نبرده بودند و بنابراین نظم و شکل اولیه ی مقبره همچنان به شکل روز اول مانده بود.
مهم ترین چیزی که در این سال ها پنهان مانده بود و در دسترس دزدان و مقبره روها نبود، آرامگاه توت عنخ آمون بود که به مدت بیش از 3000 سال در زیر سنگ ها پنهان مانده بود و جلب توجه نمی کرد.
و حالا داستان کشف مقبره
” جرج هربرت ” پنجمین کنت خانواده ” کارناروون ” طی یک سرمایه گذاری ۲۵ هزار پوندی خود ( معادل یک میلیون دلار فعلی ) که ظرف ۶ سال در اختیار باستان شناسی بنام ” هاروارد کارتر ” قرار داده بود, به جز ۱۳ کوزه کوچک مرمر سفید چیز دیگری در “دره شاهان” نیافته بود . اکنون تابستان سال ۱۳۲۲ این اشراف زاده ناخرسند به این نتیجه رسیده بود که میبایست رویای یافتن گور گمشده ” توتتخامون ” را کنار بگذارد . او مانند قمار بازی که پس از باختهای متوالی از پشت میز برمی خیزد – قصد داشت از ماجراجوئی های بیشتر دست بکشد . اما ” کارتر ” مصمم بود به کار خود ادامه دهد . این باستان شناس کوتاه قد و چهار شانه, با بینی پهن و بزرگ و سبیل امرانه که چهره ای خشن به او بخشیده بود, با شکست کامل ارزوی دیرینه اش مواجه بود – از اینرو شجاعانه اعلام داشت که کار را با هزینه خود ادامه خواهد داد . با توجه به وضعیت مالی ” کارتر ” که نشان دهنده تو خالی بودن عهد و سوگند وی بود, ” لرد کارناروون ” تحت تاثیر عزم جزم دوست خود, با اکراه موافقت نمود که فقط یکسال دیگر هزینه کاوش را تقبل خواهد کرد . ” کارتر ” در اعتقاد خود به این مسئله که مقبره محل دفن ” توت عنخ آمون ” در دره شاهان دست نخورده میباشد عملا” تنها بود . در سال ۱۹۲۲ پافشاری او در جستجوهایش, سبب ریشخند و استهزاء برخی همکارانش گردیده بود . علاقه او به این گور ۱۵ سال پیش در سال ۱۹۰۷ بر انگیخته شد و این زمانی بود که یک حقوقدان ثروتمند امریکائی بنام ” تئودور دیویس ” که در زمان بازنشستگی خویش به باستان شناسی روی اورده بود, به حفره کوچکی برخورده بود که قطعاتی از مصنوعات, حلقه های گل, و خورده های نان کوزه های شراب در ان موجود بود و برخی از ان اشیاء مهر سلطنتی ” توت عنخ آمون ” زده شده بود . همانگونه که بررسیهای بعدی نشان داد, این اشیاء عتیقه در واقع پس مانده های از مراسم خاکسپاری ان فرعون بوده اند – اما ” دیویس ” مدعی بود که محل گور را شناسائی کرده است – ولی ” کارتر ” این ادعا را رد میکرد . کشف مهرهای ” توت عنخ آمون ” کارتر را به این فکر انداخت که آرامگاه این فرعون جوان در محدوده مثلثی دو نیم هکتاری که محل حفاری ” دیویس ” بود قرار دارد, یعنی همان محدوده در بر گیرنده گورهای سه فرعون دیگر به نامهای ” رامسس دوم ” – ” مرنپتاه ” و ” رامسس ششم ” – تصمیم او به حفاری در این محدوده نشان دهنده عزم و لجاجت و یکدندگی او بود . صبح هیجان انگیز ۴ نوامبر سال ۱۹۲۲ فرا رسید . همزمان با اخرین حفاری ” کارتر ” در جائی که توده سنگهای مربوط به گور ” رامسس ششم ” بر رویهم انباشته شده بود . سکوت عجیبی حکم فرما بود . کارگران او پله ای را که در قاعده یک سنگ تراشیده شده بود کشف کرده بودند – همه انها منتظر او بودند تا فرمان صادر شود . این باستان شناس دستور داد که به فوریت کار حفاری ادامه یابد و خود با هیجان به تماشای پدیدار شدن پلکانی که به پائین میرفت ایستاده بود . شانزده پله به یک گذرگاه زیر زمینی حفاری شده در درون تخته سنگها راه میبرد که مملو از قلوه سنگ بود . این گزرگاه ۲۷ فوت طول داشت و پاکسازی ان چندین روز طول کشید . هنگامیکه دهلیز تمیز شد, ” کارتر ” خود را در برابر دری یافت که توسط تخته سنگهای بزرگ مسدود شده بود . بر روی این درب مهر و نشان گور سلطنتی مربوط به ” دره شاهان ” وجود داشت . او با قلب تپنده متوجه شد که در مزبور در ایام باستان گشوده شده و مجددا” مهر و موم گشته است . او بعدها نوشت : شک و تردیدهای ناشی از ناکامیهای گذشته بدنم را به لرزه دراورد – ایا این یک گور سلطنتی بود؟ ایا بالاخره گور ” توت عنخ آمون ” را کشف کرده بود؟ ایا این گور هم توسط غارتگران عهد باستان از محتویات خود خالی شده بود.؟ برای پاسخ این سئوالات – میبایست ۲ هفته دیگر صبر میکرد تا حامی مالی او یعنی ” لرد کارناروون ” که در انگلستان بسر میبرد به وی بپیوندد . در هر صورت او دستور داد تا مجددا” دهلیز و پلکان را از سنگ پر کرده و بر روی ان تخته سنگهایی قرار دهند تا مبادا دزدان – این ۲ مرد را از ارزوی دیرینه شان که همانا گشودن در بدست خودشان بود محروم سازند . ” دره شاهان ” دهها سال بود که مورد توجه باستان شناسان قرار داشت. اگر چه این منطقه بسیار گرم و خشک و خالی از هر موجودی زنده ای بود, اما بخاطره تاریخچه پر از بیم و ترس ان – اذهان را به خود مجذوب میساخت . در این مکان متروک, در میان تپه های سنگی ان سوی “تبس ” ۲۸ فرعون قدرتمند در گورهای عمیقی خفته بودند که هم جنبه خانه را داشت و هم جنبه قبر – زیرا این گورها مملو از تجملات و لذتهای زندگی بود . این محلهای دفن, جایگاه سحر و جلال خیره کننده ای بودند .
وقتی روز موعود فرا رسید و کارتر دیوار مقبره را خراب کرد و به درون آن راه یافت شمعی در دست داشت ابتدا چشمش به تاریکی عادت نکرده بود اما چند دقیقه بعد که دید بهتری پیدا کرد صدای همکارش را شنید که می پرسید :
چه می بینی؟
کارتر با هیجان گفت : چیزهای شگفت انگیز .
باورتان نمی شود او کوهی از طلا را کشف کرده بود.
یک صندوق بزرگ از طلا که بیش از ۵ متر طول داشت ، در داخل صندوق هوارد کارتر مومیایی توتانخامون را می یابد.
کاوش مقبره توتانخامون که در مجموع دارای ۵ سالن بود منجر به کشف بیش از ۲۰۰۰ قطعه اشیایی از طلا و سنگ های گرانبها ، از جمله ماسک مشهور چهره توتانخامون شد.
چهارمین تابوت توتانخآمون به تنهایی از ۱۱۰۰ کیلوگرم طلای خالص ساخته شده بود. در یکی از اتاقهای مقبرهٔ او حدود ۶۵۰ وسیله (جام، کوزه، مجسمه، تخت، گنجه، …) پیدا شد که تعدادی از آنها با طلا و سنگهای گران قیمت تزیین شده بودند. در این اتاق همچنین یادگارهای وی از دوران کودکی قرار داشتند: اسباب بازیهای ارزشمند، پر، میز و صندلیهای کوچک، … در همان اتاق تختهایی روان با سرهای گاو، شیر، اسب آبی و تمساح، تخت پادشاهی فرعون، لباسهایی از پوست پلنگ، گنجه هایی از عاج و جواهرات پیدا شد. از ارزشمندترین اشیأ در این اتاق میتوان به مجسمه هایی از طلای خالص و درشکهٔ شکار فرعون اشاره کرد. در جمع بیش از ۳۵۰۰ شیٔ از آرامگاه توتانخآمون جمع آوری شد.
چنین شکوهی سؤالی را به دنبال داشت: آرامگاه های کاملاً غارت شدهٔ فراعنهٔ بزرگ چه چیزهایی را میتوانست در بر داشته باشد، وقتی مقبرهٔ کوچک فرعونی ساده که ۱۰ سال بیشتر حکومت نکرده بود چنین شکوهمند بود؟
انتقام فرعون
بر روی درب ورودی مقبرهٔ فرعون نوشته شده بود «مرگ هر کسی را که خواب فرعون را به هم بزند دربر خواهد گرفت.»
مرگ ناگهانی لرد کارناروون، مسؤل جستجو در مقبرهٔ توتانخآمون باعث شایع های شد که مدتها در اکثر رسانه های سراسر جهان با حرارت دنبال شد. جملهٔ معروفی که بر روی درب ورودی مقبرهٔ فرعون نوشته شده بود «مرگ هر کسی را که خواب فرعون را بههم بزند دربر خواهد گرفت.»، باعث شد که مردم از طلسمی حرف بزنند که تمامی افرادی را که در کشف آرامگاه توتانخآمون دست داشتند از بین میبرد. شایعهٔ این که لرد کارناروون به دلیل نیش عقرب، حیوانی مقدس در مصر باستان، مرده است در سرار مصر پیچید، در حالی که او به دلیل عفونت پس از نیش نوعی پشه جان داده بود. آنچه باعث دنباله دار شدن ماجرا شد مرگهای ناگهانی دیگری بود که پس از این حادثه اتفاق افتاد:
* قناری هایی که هاوارد کارتر هر روز با خود به زمین های کندوکاو میبرد توسط مار کبریای (حیوان مقدس دیگر) خورده شد.
* ریچارد بثل، منشی جوان هاوارد کارتر و به دنبال او پدرش، لرد وستبری به طور ناگهانی مردند.
* پروفسور لافلور ، مسؤل مطالعهٔ اشیاء یافته شده در مقبره ناپدید شد.
* همسر لرد کارناروون، باستانشناسی به نام داگلاس رید و استاد دانشگاهی به نام داگلاس دری نیز جان سپردند.
* مأموری که توسط کارشناسان نگران مصری به درهٔ پادشاهان فرستاده شده بود نیز مرد.
در مجموع، ۱۷ کارشناس و دانشمند در مدت کوتاهی از بین رفتند؛ و این باعث شایعهٔ انتقام توتانخآمون شد. آنچه بسیاری از مردم را حیرت زده ساخت این بود که هاوارد کارتر، کاشف اصلی آرامگاه، سالم به انگلستان بازگشت.
در ادامه لحظات کشف مقبره توت عنخ آمون رو به صورت تصویری می بینیم
۱- ماسکی که توت عنخ آمون با آن دفن شده بود
نوامبر ۱۹۲۵


۲- هوارد کارتر، آرتور کلندر و یک کارگر مصری در حال باز کردن درب مقبره توت عنخ آمون
در این لحظه برای اولین بار تابوت عنخ آمون دیده شد.
۱۹۲۴ ژانویه ۴

۳- تخت خواب تشریفاتی به شکل گاو آسمانی، احاطه شده توسط اشیای دیگر
دسامبر ۱۹۲۲

۴- تخت خواب شیر طلاکاری شده به همراه صندوقچه و سربازی محافظ
دسامبر ۱۹۲۲

۵- مجموعه ای از قایق های کوچک و بزرگ که در خزانه آرامگاه کشف شد.
سال ۱۹۲۳

۶- مجموعه ای اشیای کشف شده در سرسرای آرامگاه
دسامبر ۱۹۲۲

۷- دیگر کشفیات جالب در سرسرای آرامگاه
زیر تخت شیر در سرسرا چند جعبه و اشیایی از جنس چوب آبنوس و ... کشف شد.
دسامبر ۱۹۲۲

۸- اقلام کشف شده در خزانه آرامگاه
شامل یک نیم تنه گاو از جنس طلا و چندین صندوقچه

۹- سایر کشفیات خزانه

۱۰- گلدان های زیبایی که در سرسرا کشف شدند
دسامبر ۱۹۲۲

۱۱- برپایی دوباره یک مجسمه
در آرامگاه توت عنخ آمون، چندین آرامگاه دیگر مثل آرامگاه Sethos II نیز وجود داشت. در آزامایشگاهی که در آرامگاه Sethos II بر پا شده بود، مرمتگران آرتور گرز و آلفرد لوکاس یکی از مجسمه هایی که در سرسرا کشف شده بود را تمیز و سرپا کردند.
ژانویه ۱۹۲۴

۱۲- هوارد کارتر، آرتور کبندر و یک کارگر مصری یکی از مجسمه های نگهبان را برای جابهجایی آماده می کنند.
۱۹۲۳ نوامبر ۲۹

۱۳- آرتور گرز و آلفرد لوکاس در حال کار بر روی یک ارابه طلایی کشف شده از مقبره توت عنخ آمون
دسامبر ۱۹۲۳

۱۴- مجسمه آنوبیس که در خزانه آرامگاه کشف شد

۱۵- کارتر، کلندر و دو نفر از کارگران در حال تخریب دیوار بین سرسرا و اتاق دفن.
۱۹۲۳ دسامبر ۲

۱۶- بازسازی آسمان شب
در داخل اتاق دفن، پارچه ای کشف شد که با قطعاتی از طلا به طوری تزئین شده بود که یادآور آسمان شب در داخل آرامگاه باشد.
دسامبر ۱۹۲۳

۱۷- کارتر، گرز و یک کارگر مصری در حال جمع آوری پارچه کتانی که به عنوان پوشش استفاده می شده است.
۱۹۲۳ دسامبر ۳۰

۱۸- کارتر و گروهش در حال کار در آرامگاه
دسامبر ۱۹۲۳

۱۹- کارتر در حال بررسی تابوت توت عنخ آمون
اکتبر ۱۹۲۵

