از درون قفس‌های سرسبز پارک پرندگانِ رودخانه‌ی اومگِنی صدای پرنده‌ای نغمه‌خوان به گوش می‌رسد که برای گرم کردن تارهای صوتی گام‌های موسیقی تمرین می‌کند. این نغمه‌خوانِ برجسته کیست؟ یک طوطی به نام مولی. این طوطی آمازونِ پیشانی‌آبی از مالک قبلی خود گام‌های موسیقی را یاد گرفته بود. بسیاری از طوطی‌های موجود در این باغ‌وحش و همین‌طور مرکز پرورش دوربان، آفریقای جنوبی، توسط افرادی اهدا شده‌اند که برای رویارویی با چالش‌های نگه‌داری یک پرنده‌ی بزرگ و نیازمند مراقبت آمادگی نداشتند. طوطی‌ها فقط پرسروصدا و مزاحم نیستند، بلکه برخی از آن‌ها به اندازه‌ی یک بچه‌ی سه‌ساله باهوش‌اند، و برخی تا ۸۰ سال عمر می‌کنند.
با وجود این، نگه‌داری طوطی‌ها – که به قول استوارت مارسدن، بوم‌شناس حفاظت از محیط زیست، «انسان‌های دنیای پرندگان هستند» – می‌تواند وسوسه‌انگیز باشد. این پرندگان که بسیار اجتماعی و باهوش‌اند، با مالکان خود ارتباط تنگاتنگ برقرار می‌کنند. این ویژگی را در کنار قابلیت آن‌ها در تقلید صدای انسان قرار دهید، تا متوجه شوید چرا طوطی‌ها احتمالا محبوب‌ترین پرندگان خانگی روی زمین هستند.
هرچند در برخی موارد محبوبیت آن‌ها موجب آزارشان می‌شود. با وجود برنامه‌های جدیِ پرورش طوطی در سراسر دنیا، بسیاری از طوطی‌ها را هنوز به‌طور غیرقانونی از حیات‌وحش می‌گیرند. یک دلیل این است که سوداگران جرایم سازمان‌یافته که میلیاردها دلار از قاچاق حیواناتی مانند فیل و کرگدن کسب کرده‌اند، طوطی را نیز به مجموعه‌شان افزوده‌اند. طوطی‌های کاکلی نخل استرالیایی در بازار سیاه هر یک تا ۳۰ هزار دلار به فروش رسیده‌اند. تجارت غیرقانونی طوطی در آمریکای لاتین و کاراییب بسیار شایع بود؛ جاهایی که یا قوانین مقابله با این تجارت سست هستند یا اِعمال این قوانین دشوار است.
دونالد برایت اسمیت، جانورشناس در دانشگاه تگزاس اِی اند اِم که روی طوطی‌های ماکائو در پرو مطالعه می‌کند، می‌گوید: «اگر در ایالات متحده یک طوطی بخرید، ۹۹ درصد احتمال دارد در اسارت به دنیا آمده باشد.» اما «اگر در پرو، کاستاریکا، یا مکزیکو باشید، احتمال این‌که از حیات‌وحش گرفته شده باشد، ۹۹ درصد است.»
تقاضا برای نگه‌داری حیوان خانگی، به همراه جنگل‌زدایی و از دست رفتن زیستگاه‌های حیوانات، عامل اصلی وضعیت پرمخاطره‌ی طوطی‌ها است. همه‌ی حدودا ۳۵۰ گونه طوطی، به استثنای چهار گونه، بر طبق معاهده‌ی تجارت بین‌المللی گونه‌های در معرض خطر، یا CITES، واجد شرایط حفاظت هستند.
طوطی خاکستریِ آفریقایی (کاسکو) خواستنی‌ترین گونه است، که بهتر از همه‌ی گونه‌های دیگر حرف می‌زند. بر اساس معاهده‌ی CITES، طی چهار دهه‌ی گذشته، حداقل ۱/۳ میلیون کاسکو به‌طور قانونی از ۱۸ کشور محل سکونتشان صادر شده‌اند. صدها هزار کاسکوی دیگر احتمالا در ترانزیت مرده‌اند، یا از جنگل‌های بارانی غرب و جنوب آفریقا ربوده شده‌اند
نویسنده کریستین دلامور
