طرفداری- بازی های فکری از گذشته تا به امروز جایگاه خاص خودشان در بین رده های مختلف سنی را داشته اند. از راز جنگل گرفته تا بازی های جدیدی مثل مکعب روبیک تا جنگا هر کدام در برهه ای، مهمان خانواده ایرانی ها بوده اند.
در این مطلب با مرور بازی های فکری قدیم و جدید، بخشی از این بازی ها را که شاید برای همه جذاب تر باشد، با معرفی و ارائه ورژن های مختلف شان برای شما جمع آوری کرده ایم تا انتخاب از بین شان برای تان راحت تر باشد.
جنگا (Jenga)
واژه Jenga از زبان سواحیلی Swahili گرفته شده و به معنی ساختن می‌باشد. بازی جنگا توسط خانم Leslie Scott در اوایل دهه ی 1970 ابداع شد بازی جنگا احتیاج به تمرکز زیادی دارد برای شروع بازی، باید بلوک‌های چوبی در 18 ردیف سه‌تایی کنار هم چیده شوند. بعد از چیدن بلوک‌ها، بازی شروع میشود؛ روند بازی به این‌گونه است که نباید بلوکی از سه ردیف بالایی خارج شود، یعنی در ابتدای بازی، هر بازی‌کننده فقط می‌تواند از ردیف 1 تا 15 بلوکی را خارج کند، هنگام خارج کردن بلوک، اصلا مکان قرارگیری یا ردیف آن مهم نیست. البته باید به این نکته توجه کرد که هنگام خارج کردن هر بلوک، برج 18 ردیفی فرو نریزد. هر بازی‌کننده بعد از خارج کردن بلوک موردنظرش، آن را در بالای برج قرار می‌دهد تا آن بلوک‌ها در کنار هم، ردیف جدیدی را تشکیل دهند. روند بازی تا جایی ادامه پیدا میکند که یکی از بازی‌کنندگان موجب ریختن برج شود.روند خارج کردن بلوک‌ها باید فقط با یک دست انجام شود.
در بازی‌های حرفه‌ای، بازی‌کنندگان حق امتحان پایداری بلوک را ندارند و باید حتما بلوکی که انتخاب کرده‌اند، را خارج کنند؛ اما در بازی‌های آماتور، بازی‌کننده می‌تواند بلوکی را حرکت دهد و اگر احساس کرد نمی‌تواند آن را خارج کند، بلوک را به محل قبلی خود بازگرداند و اقدام به خارج کردن بلوک دیگری کند.در انتها کسی که باعث فروریختن برج میشود، بازنده‌ی بازی است و فرد قبلی که آخرین بلوک را به‌سلامت از برج خارج کرده، برنده‌ی بازی لقب می‌گیرد. این بازی کمتر از یک ساعت وقت شما را می‌گیرد و تعداد بازیکنان آن بالای 2 نفر است.
مونوپولی (Monopoly)
مونوپولی که در ایران به نام ایروپولی و روپولی هم شناخته میشود، نام یک بازی است که توسط شرکت برادران پارکر و به صورت بسته بندی توسط شرکت هزبرو آمریکا منتشر شده است.واژه مونوپولی از دو واژ منو (به یونانی: mono، به مفهوم تنها) و پولی (به یونانی: poly، به مفهوم فروش) ساخته شده است؛ مونوپولی در واژه به معنای انحصارگری است. سیستم بانکداری الکترونیک مونوپولی، به میلیون‌ها نفر امکان می‌دهد فقط با کشیدنِ یک کارت، پول‌های خود را جابه‌جا کنند! از این به بعد می‌توانید به‌راحتی و با سرعتی باورنکردنی، اجاره‌ی املاک و مستغلّات خود را دریافت کنید، مِلک بخرید و جریمه‌های خود را پرداخت کنید
این بازی جالب را برند «هاسبرو» برای کودکان بالای پنج سال طراحی کرده و با حداکثر چهار مهره برای دو تا چهار نفر قابل‌اجراست. در ابتدا 5 تا 10 دقیقه زمان جهت آماده‌سازی صفحه نیاز است. بازی به‌طور متوسط 1 ساعت به طول می‌انجامد و هدف آن تصاحب خانه‌ها و اموال بیشتر است که با استراتژی مدیریت منابع با مهارت مذاکره به دست می‌آید. این بازی دارای یک صفحه است و از چهار مهره‌ی اصلی برای دو تا چهار بازیکن بهره می‌برد. هر بازیکن با استفاده از تاس و کارت‌های بازی شانس‌هایی را به دست می‌آورد تا بتواند پول و خانه‌های بیشتری را ذخیره کند. این بازی باعث نزدیکی افراد خانواده میشود؛ می‌توانید در کنار یکدیگر بنشینید و ساعت‌ها بازی کنید و لذت ببرید.
مکعب روبیک (Rubik's Cube)
مکعب روبیک یک جورچین (پازل) مکانیکی است که در سال ۱۹۷۴ توسط یک مجسمه‌ساز و پروفسور معمار مجارستانی به نام ارنو روبیک ابداع شد. این اسباب بازی در سال ۱۹۸۰ به افتخار سازنده آن به " مکعب روبیک " تغییر نام یافت و برنده جایزه ویژه بهترین پازل جهان در آلمان شد و گفته شده پرفروشترین اسباب بازی جهان با ۳۵۰٫۰۰۰٫۰۰۰ عدد است.
در هر مکعب روبیک کلاسیک ۶ وجه و در هر وجه ۹ تکه و هر وجه دارای یک رنگ است، در نتیجه کلاً دارای ۶ رنگ (رنگ‌بندی استاندارد: سفید، زرد، نارنجی، قرمز، آبی، و سبز) است. گفته میشود این مکعب دارای ۴۳ تریلیون جایگشت (تعداد ترکیب‌های ممکن برای موقعیت رنگ‌ها) است؛ و معمولاً افراد با دو روش مبتدی و حرفه ای آن را حل میکنند که روش مبتدی دارای ۸ مرحله است که هر مرحله تقریباً دارای ۱ فرمول است اما روش حرفه ای دارای ۴مرحله و بیش از ۱۰۰ فرمول است[۱]
مکانیزم محوری این پازل به شما این امکان را می‌دهد که در هر وجه به‌طور جداگانه رنگ‌های دیگر را به هم ریخت، و هدف از بازی این است که تمام رنگ‌های آن در وجه خود و به صورت درست در کنار هم قرار گیرند.
در سال‌های بعد این مکعب گسترش یافت و مدل‌های دیگری از آن درست شده‌است، از جمله: ۲×۲×۲ (مکعب جیبی، مینی مکعب یا مکعب یخی)، ۳×۳×۳ (مکعب استاندارد)، ۴×۴×۴ (انتقام روبیک، یا مکعب استاد) و ۵×۵×۵ (روبیک پروفسورها) و به تازگی اندازه‌های بزرگتر نیز درست شده‌اند (وی کیوب ۶ و وی کیوب ۷) و بزرگترین مکعبی که درست شده‌است ۱۷×۱۷×۱۷ می‌باشد. به تازگی مت واک رکورد حل آن را با روبیک واک ۳ و زمان۷۵ /۴ ثانیه زد اما طولی نکشید که SeungBeom Cho رکورد جهان را با زمان ۴٫۵۹ شکانده است.
کوئیکسو (Quixo)
بازی فکری ژیگامیک از یک تخته و 25 مکعب تشکیل شده که این قطعات درون کیفی پارچه‌ای قرار می‌گیرند. بازی فکری Quixo در بسته‌بندی 18 × 4.5 × 18 سانتی‌متری قرار گرفته و هدیه‌ای مناسب و دوست‌داشتنی برای گروه سنی بالای هشت سال است. این مکعب‌ها حرکت میکنند و یکدیگر را برای تشکیل دوز روی صفحه حرکت می‌دهند. بازی فکری «Quixo Mini» توسط برند «ژیگامیک» برای کودکان بالای هشت سال طراحی شده است. در این بازی فکری، بیست‌وپنج مکعب روی یک صفحه حبس شده‌اند. بازیکنان به نوبت مکعب‌هایشان را با هل‌دادن دیگر مکعب‌ها حرکت می‌دهند. در بازی فکری Quixo برنده اولین بازیکنی است که یک خط از پنج مکعب را با علامت یکسان ایجاد کند. مشکل اینجاست که اگر هم‌زمان با این کار، یک خط پنج‌تایی از علامت حریف تشکیل شود، شما بازنده‌اید.
کوریدور (Quoridor)
در این بازی هدف رسیدن به یکی از خانه‌های سمت مقابل است. اما حریفتان دیواره‌های چوبی را طوری سر راهتان قرار می‌دهد تا مسیرتن کند شود. ولی نگران نباشید همیشه یک راه خروج وجود دارد که می‌توانید از آن عبور کنید اما نکته‌ی مهم اینجاست که چه کسی مسیر کوتاهتر را پیدا میکند.
شما باید از میان موانع راه فرار را پیدا کرده و خود را به خانه‌های مقابل در سمت حریف برسانید. هر کدام از بازیکنان که زودتر این کار را انجام دهد برنده‌ی بازی است. بازی با این مجموعه‌ی فکری موجب افزایش دقت و سرعت‌العمل در بین افراد شده و میزان تمرکزشان را در حین بازی افزایش می‌دهد. بازی فکری کوریدور را می‌توان به صورت دو یا چهار نفره انجام داد و ساعت‌ها از بازی با آن لذت برد.
کوارتو (Quarto)
یک بازی گروهی است که در آن دو نفر با یکدیگر بازی میکنند. در این بازی 16 مهره‌ی چوبی وجود دارد که در هر ردیف 4 مهره باید به‌گونه‌ای روی صفحه‌ی چوبی قرار بگیرند که دو ویژگی مشترک داشته باشند. هدف از این بازی تقویت حافظه، افزایش تمرکز و تیزبینی است. مدت‌زمان این بازی ده تا بیست دقیقه است و حریفتان تصمیم می‌گیرد که شما با چه مهره‌ای بازی کنید. این کار باعث میشود شما قدرت انتخاب نداشته باشید؛ ولی تیزبینی و تمرکز و قدرت بصری را در شما افزایش می‌دهد تا سریع تصمیم درست بگیرید. درنهایت بازیکنی برنده است که زودتر بتواند مهره‌ها را در یک ردیف چهارتایی به‌طور مثال کوتاه یا توپر، بلند و... قرار دهد.
فکر بکر (MasterMind)
این بازی به صورت امروزی به همراه چندین میخ در سال ۱۹۷۰ توسط مردخای میرویدز، رئیس دفتر پست و متخصص اسرائیلی، اختراع شد. اما این بازی شبیه یک مداد و کاغذ بازی ابتدایی به نام گاو نر و ماده بود که به بیش از یک قرن پیش بازمی‌گشت. دو بازیکن به صورت از پیش تعیین شده در مورد تعداد دفعات بازی که می‌خواهند طی کند، که باید عددی فرد باشد، تصمیم می‌گیرند. یکی از بازیکنان رمزنگار، و دیگری رمزگشا میشود. رمزنگار الگویی از چهار میخ رمزی را انتخاب میکند. تکراری‌ها قابل قبول هستند، بنابراین بازیکن می‌تواند حتی چهار میخ رمزی یک رنگ انتخاب کند. الگوی انتخاب شده در چهار سوراخ پوشیده شده توسط حفاظ جای می‌گیرند؛ که برای رمزنگار قابل رویت است و اما برای رمزگشا این‌طور نیست.
رمزگشا سعی میکند تا الگو را، هم ترتیب و هم رنگ، در دوازده (یا ده، یا هشت) مرتبه حدس بزند. هر حدس به وسیلهٔ جای‌گذاری یک ردیف از میخ‌های رمزی روی صفحهٔ رمز گشایی انجام میشود. هنگامی که قرار گرفتند، رمزنگار، در جواب، از صفر تا چهار میخ راهنما را در سوراخ‌های کوچک ردیف حدس قرار می‌دهد. میخ راهنمای رنگی (معمولاً مشکی) برای هر میخ رمزی از حدس که هم رنگ و هم موقعیت درستی دارد قرار داده میشود. میخ سفید وجود میخی با رنگ صحیح که در موقعیت نادرست قرار دارد نشان می‌دهد.
دومینو (Dominos)
نوعی بازی است که به وسیلهٔ قطعه‌های مستطیلی کوچکی انجام میشود. یک دست دومینو معمولاً از ۲۸ عدد دومینوی مستطیلی تشکیل شده که هرکدام شامل دو مربع کنار هم هستند. روی هر مربع ۰، ۱، ۲، ۳، ۴، ۵ ، ۶ نقطه وجود دارد. بازی با یک دومینو شروع میشود و برای اضافه کردن یک دومینو جدید باید یکی از مربع‌های آن را با مربعی در یکی از دو انتهای زنجیر موجود جفت کنید (یعنی هر دو مربع تعداد یکسانی نقطه داشته باشند). بازیکنان با تعداد مساوی دومینو شروع میکنند و برنده کسی است که زودتر از همهٔ دومینوهایش را مصرف کند. اگر دومینوهای اضافه‌ای وجود داشته باشند، در بانک بازی قرار می‌گیرند. در هر نوبت هر بازیکن یک دومینو به زنجیر اضافه میکند و اگر نتوانست، نوبت را به حریف واگذار میکند و یک دومینو از بانک برمی‌دارد (اگر بانک خالی نباشد). دومینو یک بازی بسیار خوب و غیرقابل پیش بینی می‌باشد چون احتمال می‌رود که یکی از بازیکنان تنها یک دومینو داشته باشد تا بازی را به انتها برساند اما با بسته شدن راه ممکن است تمام بانک را برای پیدا کردن دومینویی که راه اورا بسته بردارد و دومینوی مورد نطر را پیدا نکند و دست آخر بازی را واگذار کند اما این احتمال هم وجود دارد که باشمردن دومینوها که در دست خود و بر روی زمین وجود دارد بتواند بازی را ببرد که این کار عملی می‌باشد. دومینو را می‌توان ۲ و ۴ نفره بازی کرد.
توئیستر (Twister)
داور اسپینر را می چرخاند تا حرکت دست و پا و رنگ آن مشخص شود. سپس آن را اعلام میکند و بازیکن باید سعی کند حرکت را اجرا کند. برای مثال اگر داور دست راست، قرمز را اعلام کند هر بازیکن باید سعی کند که دست راستش را در هر دایره قرمز خالی ای که می تواند قرار دهد. قوانین بازی • اگر دست یا پای بازیکن از قبل در رنگ اعلام شده باشد باید سعی کند تا دست و پای خود را به دایره خالی دیگری با همان رنگ حرکت دهد. • اگر در هنگام بازی چند بازیکن یک رنگ داشته باشند، داور تصمیم می گیرد که چه کسی اول باید وارد دایره خالی شود. بازیکن های دیگر باید دایره خالی دیگری را با همان رنگ پیدا کنند. • اگر 6 دایره از یک رنگ پر شده باشد داور باید دوباره اسپینر را بچرخاند. • هرگز دست و یا پای خود را از دایره برندارید مگر اینکه داور بگوید.
اسم فامیل
اسم‌فامیل یکی از بازی‌های معمول و رایج در زمان گذشته محسوب می‌شد، آن زمان که بازی‌های کامپیوتری و کنسول وجد نداشتند ، خبری از اپ و این چیزا نبود و مردم بیشتر دورهم جمع می‌شدند و کلی سرگرمی‌های باحال داشتند. « اسم‌فامیل بازی» از بازی معروف اسم‌فامیل گرفته‌شده و توی این بازی سعی کردیم با به‌روز کردن و ایجاد تغییراتی در جریان بازی، تکرارپذیری بازی را بالا ببریم.شما با این بازی، وارد دنیای جدیدی از اسم‌فامیل می‌شوید که تا حالا فکرش را هم نمی‌کردید! هیچی تو این بازی قابل پیش‌بینی نیست و اتفاقات زیادی در طول بازی پیش می‌آید که می‌توانید سرنوشت بازی را تغییر بدهید و این‌جوری نیست که وقتی یکی جلو افتاد ، تا آخر کسی نتواند به او برسد. هر بار که بازی می‌کنید، نمی‌دانید چه عناوین و حروفی در انتظارتان است و دایره جواب‌های این بازی به‌قدری بزرگ است که اصلاً نمی‌شود همه‌ی آنها را حفظ یا از قبل آماده کنید! تنوع عناوین و چالش‌های مختلفی در هر بار بازی، آن را از حالت تکراری و یکنواخت بودن درمی‌آورد. به همین دلیل هر بار که بازی می‌کنید، بازی برای شما تازگی و جذابیت دارد. درواقع علاوه بر اطلاعات عمومی و سرعت عمل، شما باید حضور ذهن بالایی هم داشته باشید و خودتان را آماده‌ی چالش‌های مختلف کنید. از تمام این‌ها که بگذریم، یه مقدار چاشنی شانس هم به بازی اضافه‌شده که اگر با شما یار باشد، نانتان در روغن است.
شب مافیا
بازی شب مافیا، برگرفته از بازی کلاسیک مافیا یا گرگینه است. در این بازی سعی شده است تغییراتی ایجاد شود تا بازیکنان بیشتر با یکدیگر تعامل داشته باشند و روند یکنواخت بازی، بهبود یابد. شب مافیا نسبت به بازی کلاسیک مافیا، پیچیده تر و طولانیتر است، اما ویژگیهایی دارد که آن را متمایز و جالبتر می کند. ازیکنان به دو گروه شهروندان و مافیا تقسیم میشوند. اعضای مافیا یکدیگر را میشناسند، ولی شهروندان همدیگر را نمیشناسند.بازیکنان باید از یکدیگر سوال کنند، تا به نتیجه برسند که چه کسی شهروند است و چه کسی مافیاست. ممکن است بازیکنی دروغ بگوید، به همین خاطر بازیکنان باید به رفتار و گفتار سایرین دقت کنند. بازی در دو فاز روز و شب انجام میشود و بسته به تعداد بازیکنان، در چند شبانه روز پایان می یابد. در شب، مافیا یک نفر را حذف میکنند و در روز شهروندان باید سعی کنند مافیا را پیدا کنند و با رأی گیری، از بازی حذف کنند.بازیکنان میتوانند به هم اتهام بزنند و سوالهای مختلفی بپرسند و نقطه نظراتشان را مطرح کنند. در نهایت بازیکنی که رأی اکثریت را بیاورد، حذف میشود. این روند تا آنجا ادامه پیدا میکند که یکی از گروهها برنده بازی شود.
شطرنج (Chess)
شاید بتوان زمان و زادگاه پیدایش شطرنج را سده چهارم یا ششم میلادی دانست، زمانی که در شرق هندوستان بازی‌ای به نام چاتورانگا در امپراتوری گوپتا ابداع شد. بعد از آن این بازی در زمان حکومت ساسانیان به ایرانیان معرفی شد و با کمی تغییر در قوانین بازی، نام جدید چترنگ را به خود گرفت. با گسترش اسلام در منطقه، چترنگ توسط اعراب شناخته شد و در سراسر جهان اسلام با نام شطرنج رواج پیدا کرد. شطرنج رابطه‌ی نزدیکی با ریاضیات و رایانه دارد و در کنار شطرنج کلاسیک انواع دیگری از این بازی مانند شطرنج سیامی و شطرنج 960 نیز طرفداران بسیاری دارد. شطرنج در سه مرحله آغازین، میانه و پایانی بازی میشود، در ابتدا چیدن صحیح مهره‌ها در صفحه‌ی 8 × 8 و بعد از آن شروع حرکت توسط بازیکن مهره‌های سفید و بعد مشکی می‌باشد. بازی شطرنج معمولا با پیروزی یکی از بازیکنان خاتمه می‌یابد و در موارد خاص ممکن است به تساوی برسند. در سیستم امتیاز دهی در شطرنج هر کدام از مهره‌ها دارای ارزش خاص خود می باشند که به ترتیب ارزش وزیر 9 امتیاز، ارزش رخ 5 امتیاز، ارزش فیل و اسب 3 امتیاز و ارزش سرباز 1 امتیاز می‌باشد.
دبرنا (Lotto)
مجموعه دبرنا یک بازی قدیمی و خانوادگی می باشد که بازی دسته جمعی آن لحظات بسیار شادی را ایجاد می نماید.این مجموعه با کارت های سلفون کشیده شده و جعبه سخت و مهره های بسیار زیبا و کیسه مهره بسیار نفیس و زیبا طراحی گردیده بطوریکه داشتن یک مجموعه از آن برای هر خانواده جذاب است.
و البته دنیای بازی های فکری آن قدر گسترده است که مسلما نمی توان در تنها یک مطلب تمام بازی های قدیمی و جدید را تشریح و توضیح داد. از دیگر بازی های مورد علاقه این روزهای دنیا می توان به جیگ سا، اتللو و بلوکس اشاره کرد
بازی های رومیزی جدیدی هم وجود دارند که شاید به اندازه قدیمی ها، جذاب و مفرح باشند و در آینده در تبدیل به خاطره شوند:
اگر بازی های فکری جذاب دیگری هم می شناسید که دانستن از آنها ممکن است برای بقیه شنیدنی باشد، آنها را در بخش نظرات، با لینک توضیحات مربوطه در اختیارمان قرار دهید.
