خزر نام قومی ترک تبار و یهودی مذهب است که در دوره باستان در بخش‌های شمالی و شمال باختری دریای کاسپین سکونت داشتند.
خزران بخشی از قبایل ترکی بودند که در سده‌های هفتم و هشتم میلادی از سرزمین آسیای مرکزی به‌سوی ولگا مهاجرت کردند و در دشت قبچاق (خاک روسیه کنونی) سکونت گزیدند و نام خود را به این دریا دادند.
💢 بهترین و جامع‌ترین نام برای دریای خزر فعلی چیست؟ 💢
نامواژه کاسپین (کاسپی) است؛ به 6 دلیل:
1⃣ کاس‌ها قومی ایرانی بودند که در آستانه ورود آریاییان به ایران نام و آوازه‌ای داشتند. این قوم که ابتدا در شمال رود ارس تا ناحیه دربند قفقاز سکونت داشت، اندک اندک به سوی جنوب، یعنی نواحی ایران فعلی آمد و در نواحی قزوین و دو سوی کوه‌های زاگرس جای گرفت و امروزه بسیاری از نامواژه‌های سرزمین ایران، از جمله واژه‌های کاشان (=کاسان) و قزوین (=کسپین) با نام این قوم در پیوند است. از جمله مراکز سکونت این قوم گیلان بود. امروزه در گیلان واژه کاس نامی شناخته شده است و همچنان کاربرد دارد، مانند: کاس احمدان (از روستاهای فومن)، کاسان (روستایی در پسیخان)، کاس آقا و کاس خانم (نام اشخاص)، کاس کولی (نوعی ماهی) و ...
2⃣ نام دریای خزر در دوره‌ای از تاریخ که کاس‌ها نامدار بودند، دریای کاسی‌ها (کاسپی‌ها=کاسپین) بود و سده‌ها مردمان اطراف این دریا، واژه کاسپین را برای نامیدن این دریا به‌کار می‌بردند. بنابراین امروزه می‌توان دوباره آن نامواژه را زنده و مطرح کرد.
3⃣ نامواژه کاسپین نام جهانی دریا نیز هست و جهانیان (به‌جز ما ایرانیان)، این نامواژه اصالتاً ایرانی را خوشبختانه به‌کار می‌برند. بنابراین نیاز به تبلیغ و معرفی ندارد.
4⃣ فرهنگ و تمدن ایران زمین در دوران پیش از ورود آریاییان با قوم کاس در پیوند است و این قوم که به دو شاخه کاس‌سی (کاسی) و کاسپی (کاسپی) تقسیم می‌شد، آثار ماندگار فرهنگی و تمدنی فراوانی از خود به یادگار گذاشته است که یک نمونه بارزش، تمدن معروف سیلک در ناحیه کاشان (کاسان) می‌باشد. بنابراین زنده کردن این نامواژه در پیوند کامل با فرهنگ و هویت تاریخی ایران زمین است و به‌ویژه با فرهنگ و تمدن گیلان و ساکنان کنونی آن تناسب و سنخیت بارزی دارد.
5⃣ نام مازندران که نام دیگر این دریاست، امروزه در ایران معمول است؛ اگرچه از نامواژه خزر بهتر و قابل ترجیح است، اما جامع نیست و با واقعیت دریا تطابق ندارد. چون در ناحیه جنوبی این دریا و داخل خاک ایران، استان‌های گیلان و گلستان نیز با دریا همجوارند. اما نامواژه کاسپین به دلایلی که گفتم بهتر و مرجح‌تر از مازندران است و می‌تواند عدم جامعیت مازندران را برطرف کند.
6⃣ دلیل دیگر استفاده از نام کاسپین برای دریا، لزوم حذف واژه خزر می‌باشد که واژه‌ای غیرایرانی است و هیچ‌گونه سنخیتی هم با فرهنگ و تمدن ایران زمین ندارد. بنابراین با وجود نامواژه کاسپین و رواج و کاربرد جهانی آن، استفاده از واژه خزر اشتباه و دور از عقلانیت و منطق می‌باشد.
