رپ فارسی در اوخر دهه ۱۳۷۰ در ایران شکل گرفته و خوانندههای زیادی به طور رسمی و غیر رسمی (اصطلاحاً زیر زمینی) در این سبک فعال هستند. اولین آهنگ رپ فارسی در سبک رپ، توسط حسن شماعی زاده در اوایل دهه ۶۰ همراه فرزندش با مطلع شعر میدونم که دروغ میگی وقتی میگی که دوسم میداری سپس در اوایل دهه ۷۰ توسط گروه سندی با آهنگ مشهور پری و سپس در اواخر دهه ۱۳۷۰ خورشیدی در یک برنامه تلویزیونی به نام «اکسیژن» در ایران پخش شد.
این قطعه توسط شهاب حسینی مجری برنامه خوانده شد و تاحدودی مورد توجه قرار گرفت. تقریباً دو سال بعد از این رخداد، اولین آلبوم رپ فارسی در ایران توسط شاهکار بینشپژوه با نام اسکناس منتشر شد. این آلبوم که در سبک رپ طنز بود و اولین آلبوم رپ فارسی بود که در ایران با مجوز رسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتشر شد، چندان مورد استقبال واقع نشد.
در اواخر دههٔ هفتاد خورشیدی رپ فارسی شکل جدی تری به خود گرفت، سروش لشکری با نام مستعار هیچکس در داخل ایران (که بیشترین تاثیر را بر این سبک موسیقی داشته است و باعث ماندگاری و تداوم این سبک تا به امروز شده است چرا که تا قبل از آن کسی بصورت رسمی به عنوان خوانندهٔ رپ فارسی مطرح نبود به همین دلیل هیچکس را پدر رپ فارس نیز مینامند)، بهنام مهرخوان با نام مستعار دیو سپید در آمریکا اولین خوانندگان و گروه زد بازی از اولین گروههای از این دست باشند که به رپ فارسی پرداختند.البته رپ کن های دیگری مثل رضا ناصری(پیشرو)-حسین رحمتی(ابلیس)-امیرمقصودلو(تتلو)- یاس و ... جزو اولین رپ کن های ایران هستند.
گسترش رپ فارسی به طور زیرزمینی و از طریق اینترنت، به ویژه با توجه به این که قسمت عمدهای از آثار زیرزمینی سرشار از فحش و ناسزا بود، باعث شد که دفتر موسیقی وزارت ارشاد در مورد اعطای مجوز به آثار این سبک سختگیرانه عمل کند. مدتی پس از این که قطعهای در سبک «رپ-پاپ» فارسی در عنوانبندی مجموعهٔ تلویزیونی «خانه به دوش» از یکی از شبکههای تلویزیونی ایران پخش شد، دفتر موسیقی وزارت ارشاد در نامهای به سازمان صدا و سیما از پخش ترانهای با این سبک از رسانهای مانند تلویزیون گلایه کرد.
در سال ۱۳۸۴ نیز اولین موزیک «رپ-پاپ» فارسی آهنگ منو ببین با هنرمندی داریا و عماد و بهمن فرجی ساخته شد و از رادیوبیبیسی نیز پخش شد با این حال، در اواخر سال ۱۳۸۵ خورشیدی آلبومی ۸ قطعهای از مجید غفوری با نام «نگو دیره» منتشر شد که در یکی از قطعههای آن بخشهایی به سبک رپ توسط یاس خوانده شده بود. شایعاتی در مورد مجوز نداشتن این آلبوم یا مجاز شدن موسیقی رپ شکل گرفت که در نهایت با تایید رسمی مجاز بودن این آلبوم توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران، بر طرف شد.
در پاییز سال ۱۳۸۵ پس از انتشار فیلم خصوصی زهرا امیرابراهیمی، یک خواننده رپ به نام یاسر (با نام هنری یاس)، با خواندن قطعهای به نام «سیدی رو بشکن» و تشویق شنونده به قطع زنجیره پخش فیلم خصوصی آن بازیگر تلویزیون، ابعاد اجتماعی موسیقی رپ را بیش از پیش به نمایش گذاشت. در زمستان سال ۱۳۸۵، سروش لشکری با اسم هنری هیچکس، در ترانهای به نام «وطن پرست» در دفاع از برنامه انرژی هستهای ایران که از موضوعات مهم سیاسی وقت بود کردهاست.
همچنین در این آلبوم (جنگل آسفالت)، مهدیار آقاجانی آهنگساز این آلبوم از تلفیق موسیقی سنتی ایرانی با سبک رپ بهره بردهاست و صدای سازهایی مانند عود، تمبک، نی، دف، قانون و آوازهای ایرانی در آن شنیده میشود. موسیقی رپ ایران در اواسط دهٔ ۸۰ خورشیدی دچار نوعی بحران شد از یک طرف آهنگهای با مضامین غیر اخلاقی و ترویج استفاده از مواد مخدر توسط عدهٔ محدودی از خوانندگان رپ و از سوی دیگر آهنگهای سیاسی-اجتماعی که از سوی خوانندگانی مانند بهرام و هیچکس و ... خوانده میشد، موسیقی رپ ابعاد تازهای به خود گرفت و باعث شد تا بحث مبارزه با موسیقی رپ شکلی جدی بگیرد و سریال فیلتر شدن سایت مربوط به این سبک موسیقی آغاز شد، تعداد زیادی از رپ کن های این سبک بازداشت شدند از جمله بهرام و هیچکس و پیشرو و قاف، استودیوهایی که در آن آهنگهای خود را ضبط میکردند توسط نیروی انتظامی پلمپ شد. اما هرچه گذشت تب رپ داغ تر شد آهنگهای با مضامین غیر اخلاقی کم رنگ تر شد و جایش را آهنگهای اجتماعی-اعتراضی و سیاسی گرفت مثلاً افرادی مانند بی باک، ، عرفان (خواننده)، رضا پیشرو، بهرام، یاس، هیچکس و علی قاف از جمله کسانی بودند که بیشتر آهنگهای آنها مضمونی اجتماعی داشت.
در عرصهٔ موسیقی ایران، میتوان گروههای رپ را به چند دسته تقسیم کرد:
گروههایی که مضمونهای اعتراضآمیز سیاسی و اجتماعی را به کار میگیرند مانندهیچکس، دیو ,مهدیار، بهرام، علی قاف که مضمون آنها انتقاد از سیاستهای اجرایی، فضای حاکم بر کشور و مشکلات ناشی از سیاستهای غلط دولت است.[۱۲] گروههای که جنبههای خشن و مبارزه جویانهٔ سبک گنگستا را جذب کردهاند. این دسته را میتوان «رپ خوانهای خیابانی» نامید. در این بخش از گروهها و خوانندههایی نظیر زدبازی، رضا پیشرو و حسین ابلیس و تن به ده میتوان نام برد.[۱۶] گروههای اخلاقیتر که میکوشند ارزشهای اجتماعی را تذکر بدهند. برخی از آنها عبارتاند از، , بی باک، یاس، مهدار، بنیامین ،علی سورنا .[۱۶] البته باید این را نیز گفت که تذکر دادن این ارزشها، زبانی در سطح کوچه و خیابان دارد و بیشتر با نظری مثبت، خوبیهای قشری به مبارزه با بدیهای قشری میپردازند. رپهای نزدیک به جریانهای غالب موسیقی پاپ، سرگرمکننده و رمانتیک. از میان آنها میتوان به شاهکار بینش پژوه، اردلان طعمه، امیر تتلو و رضایا و حسین تهی و توایافام و گروه سندی و شاهین فلاکت اشاره کرد.
در ادامه اشاره ای داریم به فعالیت رپ کن های معروف:
سروش هیچکس:
سروش لشگری (متولد ۱۷ اردیبهشت ۱۳۶۴) با نام هنری هیچکس از نخستین خوانندگان رپ فارسی و از پیشگامان «رپ خیابانی» در ایران است.از او به عنوان پدر رپ فارسی یاد شده است. در سال ۱۳۸۲، هیچکس یکی از نخستین گروههای رپ ایران را با نام «۰۲۱» و با شعار «تهران برای همیشه» ایجاد کرد. در آغاز هیچکس در ترانههای خود به کلکلهای رایج با دیگر خوانندههای رپ میپرداخت، اما بعد بیشتر سراغ موضوعات اجتماعی رفت.
دانلود: آهنگ های هیچکس
هیچکس آلبوم زیرزمینی جنگل آسفالت را در سال ۱۳۸۵ با آهنگسازی مهدیار آقاجانی روی آیتیونز منتشر کرد. انتشار این آلبوم که حالوهوایی خیابانی داشت و موضوع ترانههای آن مشکلات اجتماعی ایران بود، نام هیچکس را بیش از پیش بر سر زبانها انداخت و او را به موفقترین خواننده رپ ایران بدل کرد. هیچکس در فیلم کسی از گربههای ایرانی خبر نداره ساخته بهمن قبادی که در سال ۱۳۸۸ منتشر شد، در چند صحنه بازی کرد و نماهنگ «اختلاف» را اجرا کرد
هیچکس در سال ۱۳۸۸ ترانهای به نام «یه روز خوب میآد» را خواند که با وجود نشانههای آشکار اشاره به فضای سیاسی ملتهب ایران، واکنش او نسبته به حوادث پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ تعبیر شد.هیچکس سرانجام از ایران خارج شد و در لندن ساکن شد. اگرچه در مصاحبه با دویچهوله محل زندگی خود را تهران ذکر کرد. او درباره دلیل خروج خود از ایران در شبکه منوتو گفت:
داستان اینه که میخوایم قضیه رو جهانی بکنیم و دیدم کاروبارمون تموم شد، برگردیم دیگه... اگه خدا بخواد.
آلبوم ها: جنگل اسفالت- انجام وظیفه- مجاز
وضعیت کنونی: ساکن لندن است و به کارش ادامه می دهد.
حصین(ابلیس):
حسین رحمتی (متولد مشهد، ۱۳۶۶) با نام هنری حصین یا حسین ابلیس خواننده رپ پارسی است. حصین کار خود را با گروه ۰۵۱ آغاز کرد.در فوریه ۲۰۱۳ او و صادق به دلیل حمل مواد مخدری چون حشیش و ماری جوانا در ارمنستان دستگیر شدند.حصین در سن ۱۷ سالگی رپ کنی رو اغاز کرد به عبارتی سال ۱۳۸۱ استارت کار حصین با گروه ۰۵۱ و آهنگ تو زنده میمونی زده شد. اعضای اولیه گروه ۰۵۱ حسین ابلیس، کنبین، رضا، مستر کیلر و مبهم بودند که بعدها کسان دیگری مثل حسین تهی نیز به گروه پیوستند.
بدلیل اینکه اکثر اعضای گروه اهل مشهد بودند نام ۰۵۱ را که از ابتدای کد شهر مشهد گرفته شده بود برای گروه انتخاب کردند. دومین آهنگ این گروه کل کل نکن بود که نخستین دیس رپ پارسی بود که بعد از این آهنگ، آهنگهای سبک کل کل و دیس از سوی دیگر رپکنها بیشتر منتشر شد. پس از این کارها ترانهٔ ۱۸ تیر را منتشر کرد. حصین در کارهای اخیرش به تیکه هایی که به گروه ملتفت انداخته دلخوش کرده است که باید منتظر جوابش در اهنگ من کی ام سروش لشگری و اشکان فدایی باشد.
حصین ابلیس توسط نیروی انتظامی مشهد و با حمله این نیرو به منزلش و ضبط آلات موسیقی و آلبومهایش در روز دوشنبه ۲۴ آذرماه ۹۳ به اتهام توهین به مسئولین و تهیه نوارها و ترانههای مبتذل دستگیرشد.
رضا پیشرو:
محمدرضا ناصری آزاد ملقب به پیشرو (متولد بهمن ۱۳۶۴ در تهران) خواننده، آهنگساز، تهیهکننده و ترانه سرای رپ فارسی است. وی پیشتر زیر اسم 3PAC فعالیت میکرد. او در آلبوم «جنگل آسفالت» با سروش لشگری همکاری داشتهاست.و در سال ۷۸ فعالیت خود را بطور غیر حرفهای شروع میکند و بعد از اینکه با هژیر و شایان نتواست همکاری کند با حصین همکاری میکند و اولین کارهای خود را با کیفیت پایین و خانگی ضبط میکند در سال۸۲ اولین آلبوم خود را با نام وقت کثیف بیرون میدهد. او در سال ۸۴ با اعضای ۰۲۱ آشنا میشود و لقب خود را از 3pac به پیشرو تغییر میدهد.
دانلود: آهنگ های رضا پیشرو
یکسال بعد با همکاری هیچکس، امیر تتلو و بابک تیغه آلبوم واقعیت تلخ را بیرون میدهد که باعث معروفیتش در بین هم سبکهای خود میشود.
در آبان سال ۸۵ به فکر کار بر روی آلبوم جدیدش افتاد و پس از یک سال یعنی در سال ۸۶ آلبوم جدیدش با نام جهنم ساکت و با همکاری هیچکس و تتلو منتشر شد که از موفقیت بالایی نیز برخوردار شد و با موضوع بیوگرافی خودش بود.
در سال ۱۳۸۹ آلبوم آغاز اینجاست در حال و هوای فلسفی و عرفانی از پیشرو منتشر شد که کم از موفقیت آلبوم پیشین نداشت وی در سال ۱۳۹۱ جدیدترین آلبوم خود را به نام دوران طلایی را منتشر نمود که با استقبال روبرو شد که در آلبوم وی سوگند، علی اوج،حسین تهی، امیر تتلو و همچنین سهند کوآزی حضور داشتند
آلبوم ها:وقت کثیف-واقعیت تلخ-جهنم ساکن-اغاز اینجاست-دوران طلایی-کلافگی.
وضعیت کنونی:در ایران است و به کارهایش ادامه می دهد
زدبازی:
سه خواننده ی اولیه گروه عبارتاند از: سامان کرامتی سامان ویلسون (Wilson) متولد سال ۱۳۶۴ مهراد مستوفی مهراد هیدن (Hidden) متولد سال ۱۳۶۳ سهراب مراد خواه سهراب ام جی (MJ) متولد سال ۱۳۶۴ همچنین سیاوش سیجل (Sijal) و علیرضا جی جی(JJ) قبلا دو عضو افتخاری گروه بودند و در بعضی از آهنگها با زد بازی مشارکت داشتهاند و اخیرا به جمع این گروه پیوستهاند. در واقع این دو نفر در فرانسه خود مشغول به ضبط آهنگ اند. همچنین نسیم به عنوان هم خوان با این گروه همکاری میکند.
در سال ۲۰۱۱ خبر انتشار اولین آلبوم این گروه به نام زاخارنامه داده شد و این آلبوم خرداد سال ۱۳۹۱ منتشر شد. اولین سینگل این آلبوم به نام "تهران مال منه" ۱۸ فروردین ۱۳۹۱ پخش شد. آلبوم جدید زدبازی با نام زاخار نامه که اولین آلبوم این گروه میباشد با حضور تمام اعضاء (به جز سامان ویلسون) در ۱۶ خرداد ۱۳۹۱ پخش شد. زد بازی با غوغاهای بسیار توانست اولین آلبوم خود را به نام زاخارنامه منتشر کند.
آلبوم زاخارنامه اولین آلبوم استودیویی گروه زدبازی، میباشد. این آلبوم در تاریخ ۱۶ خرداد ۱۳۹۱ منتشر شد. مهراد هیدن، سهراب ام جی، سیاوش سیجل، علیرضا جی جی، و نسیم در این آلبوم حضور دارند. همچنین هیچکس، بهزاد لیتو، و آرش دارا در این آلبوم به عنوان خواننده مهمان حضور دارند همچنین مهراد هیدن در حال ضبط البوم خود به نام سرمایه میباشد.
آهنگ جدید زدبازی اوبی نام دارد که زدبازی در آن به خوانندههای جدید اشاره میکند. در فبریه ۲۰۱۴ قرار است آلبومی با نام پیر شدیم ولی بزرگ نه از جی جی، سیجل، نسیم پخش شود که در آن بهزاد لیتو و کورنلا خواننده مهمان هستند. مهراد هیدن و تارا آهنگی را به اسم پس چی شد را تقدیم به نوید شاهسوندی (دوست صمیمی گروه زدبازی) که بر اثر سانحه در پیست اسکی درگذشت تقدیم کرد.
پس از بازگشت سامان ویلسون در گروه اختلافات زیادی در جریان بود که سرانجام باعث دو تکه شدن گروه شد و در تاریخ ۹ مهر در فیسبوک گروه اعلام شد گروه به دو قسمت مختلف تقسیم شد: اولی سامان ویلسون,مهراد هیدن,سهراب ام جی و دومی سیجل,علیرضا جی جی,نسیم.
تعدادی در لندن و تعدادی در پاریس مستقر هستند و کار خود را ادامه می دهند.
بهرام (نورایی):
بهرام نورایی یکی از هنرمندان فعال در موسیقی رپ فارسی است که با زمینه شعری سیاسی-اجتماعی خود به شهرت رسید. او از سال ۱۳۸۱ تا کنون در زمینههای مختلفی از رپ فارسی فعالیت داشتهاست و جز ستونهای اصلی و تاثیرگذار موسیقی زیرزمینی ایران به شمار میرود. او از سال ۱۳۸۱ فعالیت هیپ هاپی خود را آغاز و به مدت ۵ سال با کیفیت خانگی ترکهایی تولید کرد و آنها را در سال ۸۵ به طور غیررسمی منتشر کرد که باعث شد بین هم سبکهای خود مطرح شود و با انتشار آهنگ نامهای به رئیس جمهور در تابستان۸۶ بین عموم محبوب شد و اسمش بر سر زبانها افتاد.
وی در زمستان ۸۷ اولین آلبوم خود را با نام ۲۴ساعت از کمپانی دیوار رکوردز منتشر کرد. در اواخر سال ۱۳۸۷، "بهرام" به خاطر فعالیت در موسیقی زیرزمینی و انتفادات سیاسی-اجتماعی خود، با اتهامات متعددی به مدت یک هفته در زندان اوین، بند ۲۰۹ مربوط به وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران بازداشت شد. پس از بازداشت، او به قید وثیقه از زندان آزاد شد و این شروع مجموعه دوم او به نام "سکوت" است.
البوم ها:24 ساعت-دیوار.
مدت هاست سکوت کرده اما در البوم جدید سروش لشگری(هیچکس) قرار است حضور داشته باشد.
یاس:
یاسر بختیاری با نام هنری «یاس» زاده ۳۰ خرداد ۱۳۶۱ در مسجدسلیمان خواننده رپ فارسی است. او از چهرههای موسیقی رپ فارسی به شمار میرود. همچنین به وی لقب سلطان رپ فارسی و برکت رپ فارسی را نیز دادند.
دانلود: آهنگ های یاس
مضمون بیشتر ترانههای یاس انتقاد و اعتراض به مشکلات و بحرانهای اجتماعی نظیر فقر، اعتیاد، بیکاری، جنگ، روسپیگری، خودکشی، طلاق و غیره است.
یاس از اولین خوانندههای رپ فارسی و نخستین خوانندهٔ رپ فارسی است که در ایران برای پخش موسیقی خود مجوز گرفت. اولین ترانه ی وی که به طور قانونی در ایران منتشر شد یادت نره نام داشت که آن را به همراه مجید غفوری، خواننده پاپ اجرا کرده بود.
وضعیت کنونی: به کارش ادامه می دهد.