طرفداری - فوتبال مدرن این روزها همچنان در حال تکامل است و پدیده های تاکتیکی مختلفی در بازه های زمانی متفاوت توسط مربیان معرفی می شود. یکی از پدیده هایی که این روزها به واسطه تاکید مجدانه یکی از سرمربیان مشهور دنیا به شدت نقل مباحث تاکتیک نویسان در سراسر دنیا قرار گرفته، پدیده «Gegenpressing» یا همان «Counterpressing» است.
این تاکتیک البته پیشینه کاملا تاریخی دارد اما از سال 2009 بیشتر مورد توجه قرار گرفـت و از سال 2013 به این سمت تبدیل به یکی از جدی ترین پدیده های تاکتیکی روز شد. مطالعه تخصصی این پدیده تاکتیکی می تواند به ما کمک کند تا بیش از پیش با یکی از مهم ترین تاکتیک های فوتبال مدرنِ این روزها آشنا شویم.
قانون 5 ثانیه و تولدِ رادیکالِ «Gegenpressing» |
تعاریف اولیه ای که در سال های گذشته از «Gegenpressing» توسط تاکتیک نویسان مختلف ارائه شده به این شکل است:
پرس و ایجاد فشار روی تیم حریف بالافاصله پس از لو رفتن توپ در همان نقطه به جهت به دست آوردن دوباره مالکیت توپ و جلوگیری از ضد حمله حریف.
با این حال طی 5 سال اخیر روی این واژه «بلافاصله» مانور زیادی داده شده است. یورگن کلوپ، سرمربی لیورپول، از پیشگامان رادیکالیزه کردن این واژه در «Gegenpressing» محسوب می شود و به خوبی توانست در دورتموند مخوفش تعریفی مدرن ارائه دهد. «قانون 5 ثانیه» را بسیاری از تاکتیک نویسان به یورگن کلوپ نسبت می دهند. جایی که این سرمربی آلمانی معتقد است «Gegenpressing» واقعی زمانی است که بازیکنان پس از لو رفتن توپ طی 5 ثانیه با ایجاد پرس و فشاری باور نکردنی با محدود کردن فضاها بار دیگر مالکیت توپ را پس بگیرند. این 5 ثانیه مرگ آورترین زمانی است که یک تیم با شدت فوق العاده بالا حریف را تحت فشار و پرس قرار می دهد.
مهم ترین عامل در اجرای «Gegenpressing» موفق داشتن بازیکنانی با روحیات «Ultra-aggressive» در زمان بازی بدون توپ است. بازیکنانی خستگی ناپذیر و با شدت بالا که می توانند در کمتر از چند ثانیه بیش ترین فشار را به حریف صاحب توپ وارد آورند. ایده یورگن کلوپ نیز با سرمربیانی همچون یوپ هاینکس یا پپ گواردیولا که در فوتبال مدرن چنین روشی را اجرا می کردند، متفاوت است. هاینکس روی پرس نفر به نفر تاکید بیش تری داشت و گواردیولا نیز به حریف برای ارسال پاس نخست زمان می داد اما کلوپ تفکری کاملا رادیکال دارد. او معتقد است به محض از دست رفتن توپ، همان بازیکن نخست و فضاهای اطراف او باید به شدت تحت فشار و پوشش قرار گیرند تا او دچار اشتباه شود. کلوپ بر خلاف گواردیولا می گوید به نخستین بازیکن صاحب توپ حتی اجازه فکر کردن و دادن پاس نخست را نیز نباید داد. فاکتور ترس از مهم ترین پارامترهای «Gegenpressing» یورگن کلوپ محسوب می شود. جایی که نخستین بازیکن صاحب توپ باید در فضایی ترسناک از بازیکنان مقابل گرفتار شود.
تصویر زیر نمونه ای از چینش در اجرای «Gegenpressing» یورگن کلوپ را در دورتموند نشان می دهد. جای که او کاملا با ایده و تفکر خودش این روش را اجرا می کند. به خوبی می بینیم که چگونه بازیکن صاحب توپ حریف در فضای پیرامونش توسط 6 بازیکن به طور کامل احاطه شده است. برای کلوپ نه بازیکن، بلکه فضا و توپ اهمیت دارد و او از بازیکنانش می خواهد که با هر چه محدود کردن انتخاب های بازیکن صاحب توپ، او را مجبور به اشتباه کنند.
برای بسیاری اما شاید جای سوال باشد که تاکید بیش از اندازه کلوپ در اجرای «Gegenpressing» از کجا نشات می گیرد. مسئله اینجاست که بازپس گیری سریع توپ تنها یکی از مزایای اجرای این روش است. شما علاوه بر اینکه بلافاصله مالکیت توپ را به دست می آورید از لحاظ سازماندهی و تاکتیکی سودهای دیگری نیز خواهید برد. تاکتیک نویسان معتقدند اجرای «Gegenpressing» این فواید را نیز دارد:
1- ثبات دفاعی
2 - سازماندهی و نظم خطوط
3- ایجاد حملات غافلگیر کننده در شرایطی که حریف سازماندهی دفاعی خود را از دست داده
چرا «Gegenpressing» در لیورپول به نتیجه ختم نشده است؟ |
سوال فوق بحث های زیادی را میان تاکتیک نویسان بریتانیا به راه انداخته و البته تفاهم کلی زیادی نیز بین آن ها وجود دارد.
دو دلیل عمده برای پاسخ به این سوال عنوان می شود که هر دلیل نیز نظریه پرداز خودش را دارد. دلیل نخست زمان بر بودن تطبیق بازیکنان با چنین روش سنگین و فشرده ای است که جاناتان ویلسون، اَبَر تاکتیک نویس دنیای فوتبال، آن را مطرح می کند. ویلسون می گوید رسیدن بازیکنان لیورپول به آن درجه از درک تاکتیکی که خواسته های کلوپ برآورده شود، نیازمند زمان بیشتری است.
دلیل دوم را مایکل کاکس، از برترین تاکتیک نویسان دنیا، مطرح می کند. کاکس معتقد است که «Gegenpressing» بهترین روش برای رسیدن به موفقیت در جزیره نیست. او می گوید تیم هایی در لیگ برتر همواره موفق به کسب قهرمانی شده اند که ترجیح داده اند به جای ایجاد پرس با شدت بالا، سازماندهی دفاعی خود را پشت توپ حفظ کنند. فرسایشی بودن لیگ برتر انگلیس، نبود تعطیلات زمستانی و فیزیکی بودن بیش از حد این رقابت ها دلایلی است که کاکس آن ها را در راستای اینکه «Gegenpressing» بهترین روش ممکن نیست، بر می شمرد.
علی رغم فصلی بدون جام و کسب رتبه چهارم در لیگ برتر انگلیس، اما باز هم راه و روش یورگن کلوپ در اجرای «Gegenpressing» از مهم ترین مباحث روز تاکتیکی میان تاکتیک نویسان بریتانیا بوده است. بعید است که کلوپ فصل آینده نیز این ایده رادیکال خود را به راحتی کنار بگذارد. فارغ از اینکه «Gegenpressing» او در لیورپول جواب می دهد یا خیر، اجرای این روش توسط سرمربی آلمانی برای طرفداران حرفه ای فوتبال همواره لذت بخش است. بازیکنانی همچون لالانا یا فیرمینو به بهترین شکل برای بازی در چنین روشی توسط کلوپ تراشیده شده اند و زیبایی های خاصی به بازی لیورپول می دهند. فصل آینده تاکتیک نویسان با وسواس بیشتری لیورپول را رصد خواهند کرد و احتمالا شاهد سرمربیانی بیشتری خواهیم بود که رو به این روش می آورند.