تاکنون بازیکنان خارجی مختلفی راه خود را به ایران باز کرده اند. بد نیست آرشیو اینترنتی تاریخ ورود مستشاران خارجی به لیگ ایران را آرام آرام بررسی کرده و با بازیکنان خارجی مختلف تیمهای بزرگ ایران آشنا شویم. ابتدا با بخش اول بازیکنان خارجی تاریخ پرسپولیس آشنا می شویم.
1- بیلی مک کلور Billy McClure : اولین بازیکن خارجی تاریخ سرخ ها برعکس اکثریت خارجی های تاریخ این تیم از یک تیم سطح اول جهانی به ایران آمد. بیلی مک کلور از تیم ذخیره های لیورپول مستقیما راهی تهران و پرسپولیس شد و برای پرسپولیس در 4 بازی به میدان رفت و 1 گل زد. مک کلور اولین بازی ملی خود برای تیم ملی نیوزلند را بعد از ترک پرسپولیس انجام داد و مجموعا 30 بازی ملی و 5 گل ملی را در بازی های ملی خود ثبت کرد. مک کلور بعد از ترک پرسپولیس در سه تیم از کشور خودش بازی کرد و سپس از فوتبال خداحافظی کرد. حضور در جام جهانی 1982 اسپانیا از افتخارات ملی او بود هرچند در این بازی ها به میدان نرفت. مک کلور در حال حاضر 66 ساله است. مک کلور در پست هافبک بازی می کرد.
2- آلن ویتل Alan Whittle : دومین بازیکن خارجی پرسپولیس از کشور انگلستان بود. ویتل فوتبال خود را از باشگاه اورتون آغاز کرد و از تیم های پایه این باشگاه به سطح اول آن رسید و بعد از 60 بازی برای این تیم با 123 هزار یورو راهی کریستال پالاس شد. ویتل برای قرمز و آبی ها بیش از 100 بازی به میدان رفت و سپس در تیم های شفیلد و لیتون اورینت بازی کرد تا گذرش به ایران و باشگاه پرسپولیس خورد. پرسپولیسی ها ویتل را به ایران آوردند و او را به یکی از بهترین بازیکنان خارجی تاریخ خود تبدیل کردند. ویتل اولین بازی خود برای پرسپولیس را در تاریخ ۲۱ مرداد ۱۳۵۶ در جام حذفی مقابل تیم همای تهران به انجام رساند. وی اولین بازی خود در لیگ را در تاریخ ۲۸ مرداد ۱۳۵۶ در هفتهٔ چهاردهم جام تخت جمشید ۱۳۵۶ در ورزشگاه امجدیه و در مقابل باشگاه راهآهن به انجام داد که تنها هفت دقیقه کافی بود تا او برای تیم خود گلزنی کند تا موجب پیروزی ارزشمند ۱–۰ باشگاه پرسپولیس مقابل راهآهن نیز شود. وی در بین هواداران تیم پرسپولیس به محبوبیت رسیده بود. ویتل بعد از سال 1357 ایران را برای همیشه ترک کرد و در تیمهای اورینت و بورنموث و یک باشگاه استرالیایی به نام پرستون لاینز به میدان رفت. ویتل در پست های هافبک بازیساز و وینگر بازی می کرد.
3- عیسی ترائوره Issa Traoré: اولین مهاجم خارجی تاریخ پرسپولیس عیسی ترائوره از مالی بود. بازیکنی که از یکی از تیمهای کشورش به ارمنستان و باشگاه پیونیک پیوسته بود و بعد از یکسال بازی در ارمنستان به پرسپولیس پیوست و با گلزنی در دربی به اولین بازیکن خارجی گلزن در دربی ها بدل شد و همین باعث ماندگاری او در لیگ برتر ایران شد. او بعد از پرسپولیس در بیشتر تیم های ایرانی از لیگ برتر تا دسته اول بازی کرد و مدت کوتاهی در یک تیم الجزایری نیز توپ زد. 14 بازی ملی و 4 گل ملی برای مالی نیز در کارنامه ملی او ثبت شده است. پاس، سایپا، راه آهن، صنعت نفت و برق شیراز از جمله تیم های ایرانی بودند که عیسی برای آنها بازی کرد. عیسی بعد از فوتبال ، ایجنت نیز شده است و خبرهایی درباره ورود برخی بازیکنان آفریقایی به ایران از او منتشر شده بود
4- ساشا ایلیچ Saša Ilić : اولین گلر خارجی تاریخ پرسپولیس از مقدونیه رسید. مقدونیه از کشورهایی بود که در سالهای اول حرفه ای شدن فوتبال ایران بازیکنان زیادی را در لیگ ایران داشت و بازیکنان زیادی نیز از این کشور به باشگاه های ایرانی لینک شدند. ساشا ایلیچ فوتبال را از مشهورترین تیم مقدونیه یعنی واردار آغاز کرد و به یکی از غولهای صربستان یعنی پارتیزان بلگراد منتقل شد. بوراک بوسنی و بوسان دوو رویال کره جنوبی تیمهای بعدی ساشا بودند که در آن تیمها بازی های زیادی کرد تا توجه هامبورگ آلمان را به خود جلب کرد و به این تیم ریشه دار آلمانی منتقل شد. بعد از سه فصل بازی نکردن برای هامبورگ ابتدا به واردار بازگشت و سپس به یک تیم روسی و از آنجا به پرسپولیس منتقل شد. دوران حضور او در پرسپولیس با گلهای از راه دوری که میخورد می گذشت و همین باعث دوام نداشتن حضور او در پایتخت شد. استقلال اهواز و پگاه گیلان تیمهای بعدی او در ایران بودند تا این دروازه بان به وطنش بازگشت. ایلیچ بعد از پایان فوتبال مربی دروازه بان ها شد و مدتی مربی گلرهای استیل آذین بود و تجربه کار در واردار مقدونیه و شنژن چین را نیز در کارنامه خود ثبت کرد. سه بازی ملی برای مقدونیه نیز در کارنامه ساشا ثبت شده است.
5- کریستوفر ره Christopher Wreh : ره در پست مهاجم بازی می کرد و یکی از بازیکنانی بود که بدون بازی کردن برای پرسپولیس از این تیم پول گرفت. کریستوفر ره در موناکو فوتبالش را آغاز کرد و از این تیم به صورت قرضی به گنگام پیوست تا پیشرفت خود را شروع کند. درخشش در گنگام باعث حضور او در تیم آرسنال شد اما اوضاع در آرسنال چندان خوب پیش نرفت و این بازیکن چندان به بازی گرفته نشد و به صورت قرضی در تیمهای آئک آتن یونان و بیرمنگام و دن باخ هلند بازی کرد. در سال 2001 الهلال برای تقویت خط حمله خود با این بازیکن به صورت دائمی قرارداد بست. حضور در عربستان نیز شرایط ره را بهتر نکرد و مدت کوتاهی در بورنموث و سنت میرن اسکاتلند بازی کرد تا پرسپولیسی ها او را جذب کردند. بعد از قرارداد با پرسپولیس به دلایل نامعلومی هیچوقت به ایران نیامد و با این حال پولش را تمام و کمال دریافت کرد. حضور در دو تیم گمنام انگلیسی و یک تیم اندونزیایی به فوتبال ره پایان داد. ره پسرعمه ی جرج وه آ ستاره لیبریا نیز بود و پسرش نیز در حال حاضر در لیگ استانی انگلستان فوتبال بازی می کند. 36 بازی ملی و 12 گل کارنامه ملی ره بود که باعث شد 5 خارجی اول پرسپولیس همه ملی پوش بودن را تجربه کرده باشند.
6- سامبو چوجی Sambo Choji : اولین بازیکن خارجی غیر ملی پوش پرسپولیس بود. چوجی فوتبالش را در آلمان شروع کرده بود و در تیمهای ساربروکن و برانشوایگ به میدان رفته بود. این بازیکن بیشتر عمر فوتبال خود را در بوندسلیگا 2 گذراند تا در سال 2004 برای یک فصل به پرسپولیس قرض داده شد. این بازیکن اهل نیجریه بود و در رده ملی فقط برای تیم زیر18 ساله های نیجریه در 3 بازی به میدان رفته بود. حضور ناموفق در پرسپولیس باعث بازگشت او به آلمان و نهایتا یک فصل بازی در تیم سن پولتن اتریش شد و این بازیکن دیگر فوتبال بازی نکرد. علی پروین او را سامبو جوجه صدا می زد.
7- ایلیا پرسکی Ilče Pereski: خارجی های پرسپولیس از شماره 7 به بعد به سوی گمنامی کشیده شدند. پرسکی هافبک دفاعی مقدونیه ای هفتمین خارجی تاریخ پرسپولیس بود که در اینترنت نیز اطلاعات خاصی از او در دسترس نیست. او از تیم کائورمان مقدونیه راهی ایران شده بود و در چند بازی نیز در ترکیب ثابت سرخ ها به میدان رفت. 13 بازی در لیگ ایران کل آمار او در آسیا بود و به راوینی مقدونیه پیوست و به جز آن اطلاعات بیشتری از این بازیکن در دسترس نبوده است. گفته می شود این بازیکن را سوبل دستیار علی پروین به ایران آورده است . او در 3 بازی ابتدای فصل عملکرد متوسطی داشت و بعد از آن نیمکت نشین شد.
8- یان نیکولوفسکی Jane Nikolovski : این دروازه بان اهل مقدونیه نیز همراه پرسکی به پرسپولیس پیوسته بود. در روزهایی که پرسپولیس پر از دروازه بان بود نام این دروازه بان خارجی نیز در لیست خارجی های پرسپولیس ثبت شد. نیکولوفسکی 28 بازی ملی را در تیم مقدونیه شمالی تجربه کرد. فوتبال او در چند تیم مقدونیه ای آغاز شد و با آپولون کالاماریاس یونان و اسلاویا صوفیه بلغارستان ادامه پیدا کرد. نیکولوفسکی در سال 2005 به ایران آمد و بعد از نیمکت نشینی در پرسپولیس راهی اسلاون بلوپو کرواسی و سپس آپوئل قبرس شد. نیکولوفسکی در پافوس قبرس از فوتبال خداحافظی کرد و سرمربی فوتبال شد. او به عنوان سرمربی در تیمهای آریس لیماسول قبرس و هوریزونت و بورک ولس مقدونیه کار کرده است. از سال 2021 خبری از او در فوتبال نبوده است.
9- کارلوس ریورا Carlos Rivera : این بازیکن در پست مدافع وسط بازی می کرد و اهل پاناما بود. ریورا در 61 بازی ملی برای پاناما به میدان رفته بود و 2 گل را به ثمر رسانده بود. ریورا با پاناما در سه دوره گلدکاپ(مطرح ترین تورنمنت ملی در آمریکای مرکزی و شمالی) در سالهای 2005 و 2007 و 2009 حضور داشته است و در تمام رقابت های انتخابی جام جهانی در کونکاکاف و تورنمنت های این منطقه با پاناما حضور داشت و در یکی از این تورنمنت ها توجه پرسپولیسی ها را جلب کرد و اولین پانامایی تاریخ پرسپولیس و ایران شد. ریورا در آرابه یونیدو پاناما فوتبال را شروع کرد و بجز پرسپولیس فقط در ایندیپندنته مدلین کلمبیا بازی کرده بود. ریورا در 15 بازی برای پرسپولیس 2 گل زد اما یکی از پرانتقادترین خریدهای این تیم بود و انتقادات بسیار زیادی را تحمل کرد. ریورا در سال 2012 از فوتبال خداحافظی کرد و مدتی سرمربی موقت تیم سانتا جما پاناما شد و بعد از آن از او نیز خبری نشد.
10- خوزه آنتونی تورس José Anthony Torres : تورس به همراه ریورا پرسپولیسی شد و او نیز در پست دفاع وسط بازی می کرد. او فوتبالش را در هندوراس و باشگاه پلاتنسه شروع کرد. تورس 74 بازی ملی در کارنامه خود ثبت کرده است و مدتی کاپیتان تیم ملی پاناما نیز بود. تورس برخلاف ریورا فقط در گلدکاپ 2005 فیکس تیمش بود که با پاناما و زوجش ریورا به فینال گلدکاپ رسیدند و در این راه کلمبیا و آفریقای جنوبی را شکست دادند و شگفتی ساز شدند. در فینال نیز در برابر تیم ملی آمریکا در ضربات پنالتی شکست خوردند. همین فینالیست شدن و همین تورنمنت باعث حضور این بازیکن و کارلوس ریورا در پرسپولیس شد و از این دو بازیکن انتظارات زیادی می رفت. تورس بعد از 16 بازی از پرسپولیس جدا شد و برای دو تیم از هندوراس و دو تیم از نیکاراگوئه بازی کرد و سپس در یک تیم پانامایی به فوتبال خود پایان داد. تورس بعد از پایان فوتبال مربیگری را شروع کرده و در حال حاضر نیز یک مربی فعال در کشور پاناما بوده و در تیم یونیورسیداد سرمربی است و در یونیورسیتاریو دستیار خاویر میلر است.
11- رافائل ادرهو Raphael Edereho : رافائل در پست وینگر راست بازی می کرد و اهل نیجریه بود. ادرهو طبق گفته برخی منابع فوتبالش را در باشگاهی از عربستان سعودی به نام السرحه آغاز کرد و در 28 بازی 13 گل زد و پس از آن در چند تیم گمنام به میدان رفت. پریشتینا کوزوو او را وارد فوتبال اروپا کرد و بعد از بازی در این تیم راهی یکی از تیمهای مطرح لیگ برتر فنلاند یعنی کوپیون پالوسیورا شد. این تیم فنلاندی ادرهو را با قراردادی راهی پرسپولیس کرد اما پرسپولیس بعد از مدتی نه پول رضایتنامه این بازیکن را پرداخت کرد و نه حقوق او را و همین باعث کسر امتیاز از پرسپولیس در کورس قهرمانی این تیم با سپاهان در سال 86 شد. ادرهو در پرسپولیس دوران سختی را سپری کرد و شایعاتی درباره او نیز در رسانه ها پرداخته شده بود که صحت آنها هنوز تایید نشده است. ادرهو بعد از پرسپولیس به فنلاند برگشت و مدتی نیز در شاختار کرقندی قزاقستان بازی کرد و در سال 2015 از فوتبال خداحافظی کرد. او در حال حاضر به تازگی مربیگری را شروع کرده و در یک تیم فنلاندی سرمربی است. ادرهو بعد از جدایی از پرسپولیس ارزشی به حدود 300 هزار دلار در سایت ترانسفرمارکت رسید.
12- ژاک الونگ الونگ Jacques Elong Elong : یکی از برترین بازیکنان خارجی پرسپولیس در تاریخ الونگ الونگ بوده است. این هافبک کامرونی بعد از حضور در پرسپولیس حتی ملی پوش کامرون شد و در سالهای آخر فوتبالش دومین یاغی خارجی تهران شد. او فوتبال را در دو تیم گمنام کامرونی آغاز کرد و از همین تیم ها به پرسپولیس پیوست. در دورانی که خارجی ها نیاز به رزومه خاصی برای ورود به ایران نبودند الونگ از کشف های خوب لیگ برتر ایران شد و در پرسپولیس درخشید. الونگ بعد از جدایی از پرسپولیس بعد از سه فصل به سپاهان پیوست. حضور در سپاهان چندان خوب پیش نرفت تا این بازیکن به تیم دی استرادا اسلواکی که مالکی ایرانی داشت منتقل شود. حضور قرضی در پیکان و سپس پیوستن به استقلال و یاغی شدن تجربیات بعدی الونگ در فوتبال ایران بودند. نفت میسان عراق آخرین تیم الونگ بود و الونگ در سال 2014 از فوتبال خداحافظی کرد. در حال حاضر در میادین فوتبالی خبری از الونگ نیس. الونگ 6 بازی ملی برای کامرون را نیز تجربه کرد.
این هم بخش اول معرفی بازیکنان خارجی که نشان می دهد در این دوره اولین بازیکنان خارجی که وارد ایران شدند برخی خوش کارنامه بودند و به دلیل عدم شناخت مربیان ایرانی خود دوران ناموفقی داشتند و برخی نیز حضورشان و قراردادشان شاهکاری مدیریتی در دوران ضعف مدیریتی مدیران ایرانی بود. مدافعان پانامایی که کشورشان را فینال تورنمنت گلدکاپ رساندند در ایران بسیار ناموفق بودند اما برخی همانند عیسی ترائوره و الونگ بعد از ورود به ایران توسط پرسپولیس ماندگار شدند و در تیمهای مختلف ایرانی بازی کردند. اما آلن ویتل سرشناس ترین و بهترین بازیکن خارجی تاریخ پرسپولیس بود که توانست سطح فوتبال ایران را بعد از ورودش بالاتر ببرد. به زودی با بخش دوم برمی گردیم...