اختصاصی طرفداری- اما پیش از ورود به اولین قسمت از این ستون ذکر دو نکته، ضروری به نظر می رسد.
1- مطالب مورد استفاده، غالبا در سالهای گذشته گردآوری و منتشر شده اند و لذا این امکان وجود دارد که مطالب آنها به لحاظ ورزشی به روز نبوده باشد. در این گونه مقالات به جهت اولویت داشتن مسائل تجاری و یادگیری از تجارب موفق، ضرورتی در بروزرسانی مطالب به نظر نمی رسد.
2- این گونه مقالات طیف گسترده ای از مخاطبین را هدف قرار می دهد. از متخصیصن در "مورد آموزشی" بحث شده تا کسانی که هیچ گونه پیش زمینه ای در آن نداشته اند تا زمانیکه علاقه مند به یادگیری مباحث تجاری باشند، مخاطب این مطالب محسوب می شوند. لذا برخی مطالب ورزشی، خصوصا درسطور ابتدیی، ممکن است برای دنبال کنندگان حرفه ای "طرفداری" تا حدودی بدیهی و تکراری به نظر برسد .
هنگامی که سوت پایان فینال لیگ قهرمانان 2015 به صدا در آمد جوزپ بارتومئو می توانست با خوشحالی و غرور به اولین سال مدیریت موفق اش در بارسلونا بنگرد. بازی فینال که در روز 6 ژوئن سال 2015 در برلین برگزارشد، باپیروزی بارسلونا بر یوونتوس ایتالیا و بدست آمدن سه گانه ای تاریخی همراه شد. بارسلونا یکی از تنها هشت باشگاه اروپایی است که موفق به دریافت سه گانه شده و تنها تیمی است که دوباربه این مهم دست پیدا کرده است.
نکته درخشان، حضور 5 بازیکن پرورش یافته آکادمی بارسلونا در میان 11 بازیکن شروع کننده بازی فینال بود. جرارد پیکه، جوردی آلبا، سرخیو بوسکتس، کاپیتان آندرس اینیستا و البته بهترین بازیکن جهان لیونل مسی پنج بازیکنی بودند که در آکادمی پرورش استعداد بارسلونا –لامسیا- پرورش یافتند. البته در بازی فینال توجهات زیادی هم معطوف به نیمار برزیلی، راکیتیچ کروات و گلزن ارگوئه ای لوئیس سوارز بود. سه بازیکنی که هریک در ازای مبالغ هنگفتی از دیگر باشگاه ها به بارسلونا منتقل و هر سه موفق به گلزنی در مهم ترین بازی سال شدند.
بارتومئو و دیگر اعضای هیئت مدیره بارسلونا البته هنوز به خوبی می دانستند که هیچ کدام از این موفقیت ها ، تضمینی برای آینده ای موفق نخواهد یود. با توجه به رقابت تنگاتنگ در بازار فوتبال اسپانیا و فشار مضاعف از طرف رقبای اروپایی که حمایت مالکان ثروتمندی را در پشت خود دارند، ضرورت توجه به مدل تجاری را برای مدیران بارسلونا مهم تر از هر زمان دیگری نموده است.
خاویر فاووس، نایب رئیس باشگاه و مسئول استراتژی های تجاری باشگاه می گوید:
هیچ فردی مالک این باشگاه نیست. هواداران عضو مهم ترین سهامداران ما هستند و تصمیمات اساسی توسط آنها گرفته مشود. این امر شرایط به خصوصی را بوجود می آورد. به طور مثال برای اعضای ما تنها کسب پیروزی و جام دارای اهمیت نیست بلکه نحوه برد و سبک بازی ما هم برای آنها بسیار مهم است. همچنین سرمایه گذاری دائمی در لامسیا و دیگر ورزش ها هم از دیگر خواسته های مهم اعضای باشگاه است.
وی همچنین در رابطه با رقابت روز افزون با دیگر باشگاه های اروپایی می گوید:
ما در حال رقابت با رقبای قدرتمندی هستیم که غالبا از حمایت مالکان میلیاردر خود بهرمند هستند. در بارسلونا، ما به همچین سرمایه هایی دسترسی نداریم. پس اگر بخواهیم کماکان در رقابت باقی بمانیم، ضرورتا باید رویکردی جهان شمول تر داشته و هر لحظه بدنبال منابع درآمدی جدیدتری باشیم. ولی همه این تلاش ها باید در جهتی همسو با ارزش ها و سنت های باشگاه قرار داشته باشد.
چگونه بارسلونا می تواند علی رغم رقابت روزافزون با دیگر غول های اروپایی، کماکان در درون و بیرون زمین برنده باقی بماند در حالی که به سنت ها و ارزش های باشگاه نیز وفادار بماند؟ فاووس در این مورد می گوید:
حضور ما حتی تا همین سطح و رقابت در بالاترین سطح اروپایی و کسب مهم ترین جام اروپایی برای بار دیگر، خودش نوعی معجزه محسوب می شود.
آیا باشگاه می تواند راهی مناسب برای ادامه دادن به این مسیر افتخار آمیز پیدا کند؟
فوتبال هم از لحاظ تعداد مشارکت کنندگان (کسانی که بازی می کنند) و تماشاگران پرطرفدارتربن ورزش دنیا محسوب می شود. فیفا می گوید 265 میلیون نفر یا به عبارتی دیگر یک نفر از هر 25 نفر در جهان فوتبال بازی کرده اند. میلیون ها نفر بیشتر البته فوتبال را به صورت زنده در استادیوم ها و یا از طریق تلویزیون و دیگر رسانه ها به دقت دنبال می کنند. سه و نیم میلیون تماشاگر رقابت های جام جهانی برزیل 2014 را از نزدیک مشاهده کردند و فقط بازی فینال این رقابت ها بیش از یک میلیارد بیننده تلویزیونی داشته است. رکورد بیشترین بیننده ی تلویزیون برای یک رقابت گروهی در همین تورنمنت شکسته شد و همچنین جام جهانی برزیل رکورد بیشترین پخش آنلاین برای یک رویداد خاص را هم به خود اختصاص داد. حتی در ایالات متحده آمریکا کشوری که به صورت سنتی جز طرفداران ریشه دار فوتبال محسوب نمی شود، جام جهانی بینندگان بیشتری نسبت به فینال 2014 NBA و فینال 2013 بیس بال جذب نمود. در مقیاس باشگاهی هم فینال لیگ قهرمانان اروپا هم با داشتن 180 میلیون بیننده بیشترین بیننده را برای یک رقابت سالیانه به خود اختصاص داد.
برترین باشگاه های حرفه ای فوتبال چه به لحاظ کیفیت بازی و چه به لحاظ اقتصادی در اروپا مستقر هستند. فوتبال سالیانه چیزی در حدود 19.9 میلیارد یورو به قاره اروپا تزریق می نماید. لیگ فوتبال کشورهای انگلستان، ایتالیا، فرانسه، آلمان و اسپانیا بخش عظیمی از این درآمد را به خود اختصاص می دهند و خانه اکثریت باشگاه های ثروتمند اروپایی محسوب می گردند.
پردرآمدترین باشگاه های فوتبال دنیا طی فصل 15-2014
| باشگاه های حرفه ای در فوتبال اروپا |
درآمد:
باشگاه ها غالبا از سه طریق در آمد زایی می کنند: درآمد از استادیوم ها، حق پخش تلویزیونی، فعالیت های بازرگانی نظیر فروش کالا و اسپانسرینگ.
فروش بلیط و دیگر درآمدها از طریق استادیوم (شامل بلیط های سالیانه، امتیاز نام و درآمد حاصل از پارکینگ) رابطه کاملا مستقیمی با گنجایش استادیوم باشگاه و هرگونه امکاناتی که سبب گران تر شدن بلیط می شود، دارد. (جایگاه های ویژه به طور مثال). فاکتور تاثیر گذار دیگر، تعداد بازی های انجام شده است که در صورت حضور در رقابت های اروپایی وجام حذفی شمارگان آن افزایش پیدا کرده و مزیت مهمی برای درآمدزایی باشگاه به حساب می آید.
باشگاه ها امکان درآمدزایی از طریق دریافت حق پخش تلویزیونی مسابقات داخلی و بین الملی را دارا هستند. در اکثریت لیگ های اروپایی، مذاکرات حق پخش تلویزیونی در سطح سازمان لیگ انجام شده و سپس درآمد حاصل از طریق فرمول های متفاوتی بین باشگاه ها توزیع می شود. در اسپانیا، هر باشگاه به طور جداگانه می تواند حق پخش تلویزیونی بازی های داخلی خودش را به فروش برساند، ولی در انگلستان، ایتالیا و آلمان حق پخش در مذاکراتی به صورت یک جا انجام شده و سپس بین باشگاه ها تقسیم می گردد. به طور مثال در انگلستان، اخیرا قراردادی به مبلغ 7.1 میلیارد یورو به امضا رسیده است و از این مبلغ از فصل 2017-2016 هر باشگاه سالیانه مبلغی مابین 136.3 میلیون یورو (باشگاه های درجه ی پایین تر) و 215.2 میلیون یورو (باشگاه های معتبرتر) دریافت می نماید. علاوه بر این باشگاه هایی که موفق به حضور رقابت اروپایی می شوند مبالغی جداگانه برای حضور در این رقابت ها از یوفا دریافت می کنند. مبالغ دریافتی از یوفا هم رابطه ای مستقیم با کیفیت حضور تیم ها در رقابت های اروپایی دارد و تیم هایی که به مراحل پایانی راه می یابند سهم بیشتری دریافت می نمایند. در فصل 2014-2013 که با قهرمانی رئال مادرید همراه شد، باشگاه های حاضر در لیگ قهرمانان مبلغی مابین 27.2 میلیون یورو (برای آرسنال) و 57.4 میلیون یورو (برای رئال مادرید) از یوفا دریافت نمودند.
خیلی از باشگاه ها از طریق نام تجاری (برند) خود در سطح داخلی و بین الملی درآمدزایی می کنند. اساس این درآمدزایی از طریق اسپانسرینگ، فروش کالا و دیگر موقعیت های تجاری بنا می شود. حضور ستاره های محبوب تاثیر زیادی در فروش کالای باشگاه می گذارد. نمونه مشهور آن، درآمد زایی باشگاه رئال مادرید از خرید دیوید بکام در سال 2003 است. در آن زمان رئال مادرید تنها در عرض یک آخر هفته و تنها در بریتانیا، پس از امضای قرارداد با بکام انگلیسی موفق به فروش 350000 پیراهن باشگاه با قیمت حدود 70 یورو برای هر پیراهن شد.
هزینه:
هزینه جذب و دستمزد بازیکنان مهم ترین هزینه ها برای اکثر باشگاه ها محسوب می شوند. بازیکنان طراز اول می توانند میلیون ها یورو در سال درآمدزایی کنند. کریستیانو رونالدو ستاره پرتغالی رئال مادرید به صورت هفتگی مبلغی بیش از 400 هزار یورو دریافت می کند که این مبلغ شامل درآمد ناشی از تبلیغات نمی باشد. همچنین رقابت شدید باشگاه ها بر سر جذب بازیکنان باکیفیت باعث افزایش "قیمت نقل و انتقالات" شده است. به طور مثال رئال مادرید در سال 2013 مبلغی افزون بر 91 میلیون یورو برای جذب گرت بیل به تانتهام پرداخت نمود که این مبلغ شامل دستمزد خود بازیکن برای چهار سال عضویت در مادرید نخواهد بود. چهار سال قبل تر از آن هم رئال مادرید با پرداخت هزینه ای 94 میلیون یورویی موفق به جذب رونالدو از منچستر یونایتد شد و رونالدو تبدیل به گرانقیمت ترین بازیکن تاریخ فوتبال شد.
بالارفتن هزینه ها فشار عظیمی را به ثبات مالی باشگاه ها وارد کرده است. تنها در لیگ برتر انگلستان، حدود 20% باشگاه ها به در سال 2014 ضررده بوده اند. یوفا برای برقراری نظم و انضباط بیشتر در حوزه ی مالی، "قوانین مالی جوانمردانه" را در سال 2011 تصویب نمود. براساس این قوانین باشگاه ها از صرف هزینه بیش از میزان درآمد خود منع شده اند ولی این قوانین تا بدین جا در حوزه ی عمل تاثیر بسیار اندکی داشته اند. با اینکه براساس پیشنهاد فیفا، مبلغ دستمزد بازیکنان نمی بایست بیش از 50 درصد درآمد باشگاه باشد، خیلی از باشگاه ها درصد بیشتری از درآمد خود را صرف این این امر می نمایند. در فصل 2014-2013، بیش از 25 نقل و انتقال با مبلغی بیش از 25 میلیون یورو در سطح قاره ی سبز انجام شد. بیش از هر زمان دیگری امروزه میلیاردرهایی چون شیخ منصور زاید آل نهیان مالک منچستر سیتی و رومن آبراموویچ پول های خود را به باشگاه های خود تزریق می نمایند. آبراموویچ خود به تنهایی گفته می شود بیش از 2.5 میلیار دلار را تنها در عرض 10 سال در فوتبال خرج کرده است.
| فوتبال حرفه ای در اسپانیا |
از جمعیت 47 میلیونی اسپانیا (که 6 میلیون آنها در مادرید و 5 میلیون دیگر در بارسلون ساکن هستند)، حدود 19 میلیون نفر طرفدار فوتبال محسوب می شوند. فوتبال بخش مهمی از زندگی روزمره مردم اسپانیا محسوب می شود و روزنامه های زیادی در این کشور به انعکاس اخبار ورزشی اختصاص یافته اند. بارسلونا و رئال مادرید موفق ترین باشگاه ها چه به لحاظ کسب افتخارات و چه به لحاظ داشتن بازیکنان طراز اول هستند. بیشترین میزان طرفدار هم در داخل و هم در خارج اسپانیا به این دو باشگاه تعلق دارد. در تاریخ 86 ساله لالیگا این دو تیم روی هم رفته 55 بار به عنوان قهرمانی نائل شده اند و در سطح اروپا هم این دو باشگاه رویهمرفته 15 بار قهرمان اروپا شده اند.
اف سی بارسلونا:
بعد از تاسیس در سال 1899 همیشه به عنوان یکی از قدرتمندترین باشگاه های فوتبال در سطح اسپانیا، اروپا و جهان بوده است. 23 قهرمانی در لالیگا که هفت تای آخر آن در ده سال گذشته بوده به همراه 27 عنوان قهرمانی جام پادشاهی اسپانیا و 5 بار فتح مهم ترین جام اروپایی از آنها تیمی کم رقیب به لحاظ افتخارات ساخته است. علاوه بر این، بارسلونا سه بار در سالهای 2009 ، 2011 و 2015 موفق به فتح جام باشگاه های جهان شده است. بارسلونا همچنین تبدیل به اولین تیمی شد که موفق به کسب شش جامع معتبر در یک سال گشت.
بارسلونا تنها نه به خاطر تاریخ پرافتخارش بلکه به خاطر سبک بازی متفاوت و جذابش مورد توجه فوتبالدوستان قرار دارد. سبک بازی ای که به "بازی زیبا" معروف گشته است. بعد از قهرمانی سال 2011 بارسلونا در لیگ قهرمانان اروپا یک از گزارشگران مطرح ورزشی در مورد سبک بازی بارسلونا این طور اظهار نظر نمود.
موفقیت و تحسین ها برای بارسلونا تنها به درون زمین خلاصه نمی شود، بلکه در سال های اخیر بارسلونا پیشرفت چشمگیری در خارج از زمین سبز نیز بدست آورده است. بر اساس گزارش باشگاه، درآمد سالیانه بارسلونا در فصل 2014-2013 به 530 میلیون یورو رسیده که در مقایسه با درآمد 280 میلیون یورویی در فصل 2006-2007 رشد قابل توجهی داشته است. البته هزینه ها نیز به طبع رشد داشته و از حدود 300 میلیون یورو در سال 2006-2007 به 470 میلیون یورو افزایش یافته است.
روند رشد درآمد باشگاه بارسلونا از سال 2006 تا 2014
نمودار تغییرات هزینه های باشگاه بارسلونا از سال 2006 تا 2014
رئال مادرید:
رقیب سنتی بارسلونا در سال 1902 تاسیس شد. مادریدی ها موفق به کسب پنج عنوان پیاپی قهرمانی در پنج دوره اول لیگ قهرمانان اروپا شدند. در ابتدای قرن 21 ام با هدف احاطه مجدد بر فوتبال اروپا تیمی را بر اساس استراتژی ای که به "کهکشانی" معروف شد بنا نهادند. براساس اصول آن استراتژی نیاز بود تا "بهترین بازیکنان خود قادر به پرداخت هزینه های خودشان باشند." براساس مهندسی جدید باشگاه هرساله حداقل یکی از ستاره های طراز اول فوتبال به تیم اضافه می شدند. از لوئیس فیگو که در سال 2000 از رقیب دیرینه خریداری شد تا دیوید بکام در سال 2003 تا رونالدو در سال 2009 و نهایتا گرت بیل در سال 2013 نمونه هایی از اجرای استراتژی"کهکشانی" بوده است.
یکی از مدیران ارشد رئال در این مورد می گوید:
ما بیشتر خریدار محسوب می شویم تا فروشنده. اساس استراتژی کهکشانی بر آن بوده است که رئال مادرید یک نام تجاری است و بازیکنان و بازی ها محصولات این نام تجاری هستند.
همین رویکرد آنها را در لیست پردرآمدترین باشگاه ها در بالاترین مکان قرارداد. درآمد ناخالص باشگاه از 138 میلیون یورو در سال 2001-2000 به 550 میلیون یورو در فصل 2014-2013 افزایش نموده است. درآمد بازاریابی به تنهایی از 39 میلیون یورو به 176 میلیون یورو در همین مدت افزایش یافته است. در نتیجه، گرچه به علت هزینه های زیاد در نقل و انتقالات و پرداخت سنگین دستمزد ستاره ها، هزینه های باشگاه به طور چشمگیر افزایش پیدا کرده است اما درآمد ناشی از عملیات باشگاه از 24 میلیون ضرردهی در فصل 2001-2000 به 164میلیون یورو سود افزایش پیدا کرده است.
دیگر باشگاه ها:
اکثریت تیم های حاضر در اسپانیا راه دشواری برای رقابت با بارسلونا و رئال مادرید دارند. آنطور که فاوس می گوید:
در سال های اخیر فاصله دو غول فوتبال اسپانیاو دیگر تیم ها بیش از پیش افزایش پیدا کرده است." البته مهم ترین عامل در این ایجاد این اختلاف، مربوط به نحوه توزیع درآمد 755 میلیون یورویی حق پخش تلویزیونی است. بارسلونا و رئال مادرید هرکدام حدود 140 میلیون یورو سالیانه از طریق حق پخش تلویزیونی بازی های داخلی درآمدزایی می کنند. این در حالی است که بقیه باشگاه ها چیزی مابین 18 و 48 میلیون یورو دریافت می نمایند.
درآمد باشگاه های درجه یک فوتبال اروپا از حق پخش تلویزیونی مسابقات طی فصل 14-2013
حتی در مورد باشگاه اتلتیکو مادرید که عموما بر سر تصاحب جایگاه های ممتاز لیگ با این دو تیم در حال رقابت است و در سال 2014 هم در آستانه قهرمانی در لیگ قهرمان اروپا بود، کمتر از 30% این دو باشگاه درآمد حاصل از حق پخش تلویزیونی کسب می کند. به امید بهبود وضع موجود و کم کردن فاصله ی ایجاد شده، در سال 2015 قانونی مبنی بر تمرکزگرایی در دریافت حق پخش بازی های داخلی اسپانیا به تصویب رسید که بر این اساس، نیمی از کل مبلغ قرارداد به صورت کاملا مساوی میان 20 تیم حاضر تقسیم شده و نیمی دیگر براساس عملکرد باشگاه ها به آنها اختصاص می یابد.
البته هنوز شک و تردید های زیادی در رابطه با میزان موفقیت این مدل برای جلوگیری از ایجاد بحران مالی در باشگاه ها وجود دارد. حتی با وجود اوضاع نابسامان و غیر مشخص اقتصادی در اسپانیا و آمار بالای بیکاری در این کشور، تا کنون باشگاه ها جهت گیری اندکی در راستای تغییر رویکرد خود به تجارت فوتبال و به صورت خاص، در نحوه هزینه کردن بر روی بازیکنان انجام داده اند. در همین حال، باشگاه های زیادی بدست مالکان ثروتمند خارجی افتاده اند. در سال 2010 یک عضو خاندان سلطنتی قطر، باشگاه مالاگا را خریداری نمود. در سال 2014 ، پیتر لین میلیاردر سنگاپوری باشگاه والنسیا را خریداری نمود. و نهایتا در سال 2015 وانگ جیان لین، املاک و مستغلات دار چینی، 20 دصد از سهام اتلتیکو مادرید رو خریداری نمود.
در ادامه این سری مقالات، که طی روزهای آتی منتشر خواهد شد، هم همراه ما باشید.
